فرارو- تصمیم ناگهانی دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در خصوص خارج کردن نیروهای کشورش از سوریه، باعث تحرکات دیپلماتیک و نظامی متحدان و دشمنان آمریکا جهت پر کردن خلأ شد. این تحرکات دو تاریخ مهم در پیش رو دارد: هشتم ماه آینده و مهلت ۶۰ روزه عقبنشینی آمریکا از سوریه. البته برخی کشورها خواستار مهلت چهار ماهه شدهاند.
به گزارش فرارو، با خروج نیروهای آمریکایی، اظهارات مکرر دولت ترامپ، مبنی بر اینکه تا وقتی که ایران در سوریه حضور دارد، نیروهای آمریکا هم در آنجا باقی خواهند ماند، کاملا تغییر کرد. این امر همه طرفها را به بازنگری در گزینههای خود ترغیب کرد.
دمشق رسما سکوت اختیار کرده، اما به طور غیرعلنی تحرکاتی انجام میدهد. مسکو در انتظار عملی شدن تصمیم عقبنشینی آمریکاست. متحدان عرب واشنگتن در شرق فرات نگران هستند و کردهای سوریه یک «خیانت جدید» را احساس میکنند. آنکارا با احتیاط استقبال کرده و طرحهایی را تدارک میبیند. تهران از خروج آمریکاییها استقبال کرد و متحدان اروپایی واشنگتن هم -پاریس، لندن و برلین - شوکه هستند.
در عین این پیچیدگیها، بازیگران منطقهای و بین المللی برای پر کردن خلأ نیروهای آمریکایی، طرحهایی را بررسی میکنند. بنا به گفته روزنامه الشرق الاوسط، دو سناریو برای پس از خروج نیروهای آمریکا مطرح شده است: نخستین سناریو، به ابتکار برهم صالح، رئیسجمهور عراق، مطرح شده و طبق آن، رهبران «حزب کارگران کردستان» از کوههای قندیل به سلیمانیه بروند و سپس برای بازگرداندن روابط گرم قدیمی به دمشق بروند. رهبران کرد میپذیرند که ارتش و گارد مرزی دولت سوریه به تمام گذرگاههای مرزی سوریه با ترکیه و عراق بازگردد و مضاف بر آن، حاکمیت و پرچم سوریه هم به این مناطق بازمیگردند.
برخی ناظران این احتمال را مطرح میکنند که هماهنگی میان حزب کارگران و دمشق علیه آنکارا بار دیگر احیا میشود. در دو دهه گذشته قبل از اخراج عبدالله اوجالان، رهبر حزب کارگران، از سوریه در سال ۱۹۹۸، هماهنگی میان دمشق و این حزب برقرار بود. در دو روز گذشته، تماسهای میدانی میان نیروهای کردی «یگانهای مدافع خلق» با نیروهای دولت سوریه و دستگاههای امنیتی در الحسکه و حلب برقرار شده است.
بین یگانهای کردی و مسکو هم تماسهای غیرمستقیم انجام شده، اما روسیه تمایلی به خشمگین کردن ترکیه از طریق همکاری با یگانها ندارد. ولی از ایده بازگشت حاکمیت دولت سوریه به همه اراضی این کشور استقبال کرده است.
دومین سناریو، که مقامات آمریکایی، از جمله جیمز جفری، نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه، آن را مطرح کرده بود، شامل موارد پیچیدهتری است. طبق این سناریو، ترکیه یک نوار مرزی امن به عمق ۲۰ تا ۳۰ کیلیومتر در مرز با سوریه بدست میآورد. این نوار از جرابلس تا زوایه مرزی سوریه-ترکیه-عراق امتداد دارد. علاوه بر این، پاسگاههای آمریکایی، که یک هفته قبل در تل ابیض، عین العرب و رأس العین برپا شده بود، برچیده میشود. یگانهای مدافع خلق هم از مرز دور میشوند و به جای آنها، نیروهای پیشمرگ کردستان عراق و عناصری از کردهای سوریه، که در شمال عراق آموزش دیدهاند، میآیند. عشایر عرب در شمال حلب و شرق فرات برای مبارزه با داعش بسیج میشوند و توازن جمعیتی به منطقه بازمیگردد به طوری که عربها در مناطق دارای اکثریت عربی، مثل رقه و الطبقه، نقش بیشتری برعهده بگیرند.
در این سناریو هم ایده استقرار گارد مرزی دولت سوریه مطرح شده تا موافقت مسکو و دمشق جلب شود.
این افکار در هشتم ژانویه آینده، طی جلسات نظامی و دیپلماتیک ترکیه و آمریکا در واشنگتن بررسی خواهد شد. مقامات ترکیه پیشنهاداتی برای جنگ با داعش و دور کردن یگانهای کردی ارائه خواهند کرد.
پس از اعلام عقبنشینی آمریکا، کردهای سوریه هیئتی به فرانسه فرستادند تا از حمایت این کشور اطمینان حاصل کنند. اما به دلیل خروج آمریکاییها، مقامات فرانسوی را «شوکه شده» و «بیبرنامه» یافتهاند. اگر آمریکا از سوریه خارج شود، فرانسه، به لحاظ نظامی، کار چندانی نمیتواند برای کردهای سوریه انجام دهد و نمیتواند درخواست کردها مبنی بر ایجاد منطقه پرواز ممنوع را - مانند آنچه در دهه ۱۹۹۰ در شمال عراق اتفاق افتاد- اجابت کند.
همه این تحولات در حالی صورت میگیرد که ترکیه به انجام یک عملیات نظامی در شمال سوریه تهدید میکند و به مرزش با سوریه تجهیزات نظامی بیشتری اعزام کرده است. کردهای سوریه احتمالا بار دیگر به سمت همکاری با دولت سوریه متمایل خواهند شد. گفته میشود که پنجشنبه شب گذشته رهبران کرد با بالگردهایی به دمشق رفتند. اما از محتوای گفتگوی آنها با دمشق خبری منتشر نشده است.