مشکوک‌ها را بکش

کشتار غیرنظامیان در جنگ‌های افغانستان و عراق دیگر بر کمتر کسی پوشیده است و گزارش‌های بسیاری درباره قربانیان این مداخله‌های نظامی نوشته و منتشر شده است. بااین‌حال هنوز هم گزارش‌هایی درباره جزئیات این کشتار‌ها نوشته می‌شود که همچنان تکان‌دهنده و رعب‌آور است. به‌تازگی پایگاه خبری میدل‌ایست‌آی در گزارشی اختصاصی و در گفتگو با سربازان سابق بریتانیایی حاضر در جنگ عراق و افغانستان، از دستورالعمل‌های ارتش بریتانیا در این کشور‌های جنگ‌زده خبر داده است، دستورالعمل‌هایی سهل‌گیرانی که به‌راحتی اجازه کشتن غیرنظامیان را به سربازان بریتانیایی می‌دادند.

به گزارش شرق، کافی بود به یک فرد غیرنظامی مشکوک شوند، فرقی نمی‌کرد پیر یا جوان و زن یا بچه باشد، شلیک دردسترس‌ترین و بی‌خطرترین گزینه بوده است. آن‌طورکه چندین سرباز سابق به میدل‌ایست‌آی گفته‌اند، قربانیان این نوع کشتار چندین کودک و پسر نوجوان بوده‌اند، کشتاری که گرچه براساس برخی گزارش‌ها به اختلال در وضعیت روحی و روانی برخی از سربازان منجر شد، اما هیچ هزینه‌ای برای بریتانیا و دیگر کشور‌های درگیر در این دو جنگ به‌دنبال نداشت.

دو سرباز سابق بریتانیایی که در جنوب عراق خدمت کرده‌اند، می‌گویند در مقطعی به آن‌ها گفته شده بود اجازه دارند به هر فردی که موبایل در دست دارد، یا با خود بیل حمل می‌کند یا حرکتی شک‌برانگیز انجام می‌دهد، شلیک کنند. به‌گفته این سربازان، قوانین ارتش بریتانیا در این زمینه بسیار آسان‌گیرانه بوده و بخشی از این سهل‌گیری به‌دلیل این نگرانی بود که برخی افراد غیرنظامی به‌عنوان دیده‌بان برای شبه‌نظامیان کار یا در نصب بمب‌های جاده‌ای شرکت می‌کردند. در اعترافی دیگر، یک دریادار سابق بریتانیایی می‌گوید یکی از افسرانش به بالادستی خود اعتراف کرده و مسئولیت شلیک به یک پسربچه افغان را بر عهده گرفته که حدودا هشت سال داشته است. این افسر بعد از آن به پسربچه شلیک کرد که پدرش خود را به ورودی پایگاه عملیات رسانده و خواستار توضیح درباره موضوعی شده بود.

یک سرباز سابق دیگر هم از صحنه‌سازی پس از کشتن دو پسربچه افغان خبر داده است. به گفته این سرباز پس از اینکه سرباز بریتانیایی به‌سوی دو نوجوان غیرمسلح افغان شلیک کرد و آن‌ها کشته شدند، دو اسلحه ساخت شوروی را از پایگاه سربازان بریتانیایی برداشتند و آن‌ها را کنار اجساد این دو نوجوان قرار دادند تا این‌طور القا کنند که این دو نوجوان از جنگجویان مسلح طالبان بوده‌اند. این سرباز سابق بریتانیایی که چنین اسلحه‌هایی را در یکی دیگر از پایگاه‌های سربازان بریتانیایی دیده بود، می‌گوید: «تقریبا مطمئنم که این اسلحه‌ها با همین قصد نگهداری می‌شدند. از فرماندهی ارتش روزانه به پایگاه‌های ما می‌آمدند و این اسلحه‌ها به‌راحتی می‌توانستند جمع و پس داده شوند».

این کشتار‌ها فقط منحصر به افغانستان نبوده و در عراق نیز اجرا شده است. یکی از سربازان سابق بریتانیایی در گفتگو با میدل‌ایست‌آی می‌گوید شاهد شلیک مرگ‌بار به تعداد زیادی از غیرنظامیان در بصره بوده است. به باور این سرباز سابق همه قربانیان ارتش بریتانیا را زیر نظر نداشتند و ازهمین‌رو بسیاری بدون هیچ گناهی کشته شدند. او می‌گوید قوانین سهل‌گیرانه مداخله به «کشتار لگام‌گسیخته» در این کشور‌ها منجر شد. به او و دیگر سربازان بریتانیایی قول داده بودند که از هر تحقیقی در این زمینه از سوی ارتش حفاظت خواهند شد: «فرماندهان به ما می‌گفتند در برابر هر تحقیقی از شما حفاظت می‌کنیم. فقط اگر تحقیقی به راه افتاد، بگویید که فکر می‌کردید جانتان در خطر است و همین کلمات شما را نجات خواهند داد».

میدل‌ایست‌آی می‌گوید نمی‌تواند مستقلا ادعا‌های همه این سربازان را تأیید کند، بااین‌حال تأکید می‌کند سربازان سابقی که در واحد‌های مختلف و در زمان‌ها و مکان‌های مختلفی خدمت کرده‌اند، ادعا‌های مشابهی داشته‌اند. وزارت دفاع بریتانیا هم حاضر به اظهارنظر دراین‌باره نشده است.

در زمان‌هایی که نیرو‌های بریتانیایی از سوی شبه‌نظامیان محلی مخالف حضور آنها، مورد فشار قرار می‌گرفتند، به این نیرو‌ها هم در افغانستان و هم در عراق، اجازه داده شده بود به افرادی که «دیده‌بان» خوانده می‌شدند، شلیک کنند. این رسم کشتار ظاهرا در عراق در ژوئن سال ۲۰۰۴ و در شهر عماره در جنوب شرقی این کشور آغاز شد، یعنی در طول درگیری سربازان بریتانیایی با گروه‌های شبه‌نظامی شیعه. طبق پروتکل‌های الحاقی به کنوانسیون ژنو در سال ۱۹۷۷، غیرنظامیان نباید در جنگ یا درگیری‌های مسلحانه بین‌المللی مورد حمله قرار گیرند، «مگر اینکه آن‌ها به‌طور مستقیم در عملیات‌های خصمانه شرکت کنند». در واقع غیرنظامیان فقط در صورتی شرایط حفاظت خود را از دست می‌دهند که در عملیات‌های خصمانه شرکت کنند. بااین‌حال تعریف مشخصی برای «مشارکت مستقیم» وجود ندارد و انتظار می‌رود سربازان و نیرو‌های نظامی در مواجهه با غیرنظامیان اگر وضعیت مشارکت غیرنظامیان در عملیات‌های جنگی و خصمانه واضح نباشد، به آن‌ها شلیک نکنند.

در این میان، طبق قوانین داخلی بریتانیا، سربازان می‌توانند برای دفاع از خود و دیگران از اسلحه استفاده کنند و اگر در شرایطی خاص توجیه‌پذیر باشد، این اسلحه می‌تواند مرگ‌بار هم باشد. بر این اساس، گرچه زنان و کودکان تحت قوانین بین‌المللی می‌توانند مورد محافظت قرار گیرند، هیچ‌چیز نمی‌تواند حق دفاع شخصی را زیر سؤال ببرد و در این میان سن کم مظنون به «دیده‌بانی» برای سربازان بریتانیایی هیچ محدودیتی برای آتش‌گشودن به سوی او ایجاد نمی‌کند.
در طول تمرین‌های نظامی، به افسران جوان بریتانیایی درباره شلیک به «دیده‌بان»‌ها آموزش می‌دهند. یکی از دستیاران آموزش نظامی در جریان تحقیق درباره مرگ یک مرد عراقی که در سال ۲۰۰۳ بر اثر شکنجه توسط نیرو‌های بریتانیایی کشته شد، گفت: باید به افسران جوان گفته شود در مواجهه با دیده‌بان‌ها باید «رویکردی سخت‌گیرانه اتخاذ شود» و حداقل تلفن‌های آن‌ها و عکس‌هایی که گرفته‌اند، باید توقیف شود.

در این میان برخی سربازان بریتانیایی می‌گویند در اوایل سال ۲۰۰۷، در گردانی در بصره، به آن‌ها گفته شد قوانین مداخله تغییر کرده است. دو سرباز سابق این گردان که در پایگاه‌های مختلفی خدمت می‌کردند، می‌گویند به آن‌ها گفته شد تحت قوانین جدید آن‌ها می‌توانند به هرکسی که موبایل یا بیل به‌همراه دارد یا مشکوک عمل می‌کند، مثلا پشت‌بام یک ساختمانی باشد، شلیک کنند. کسانی که بیل حمل می‌کردند به این جهت تهدیدی بالقوه به حساب می‌آمدند که در آن روز‌ها برخی از شبه‌نظامیان با بیل زمین را می‌کندند و در جاده‌ها مواد انفجاری نصب می‌کردند. بر اساس همین پیش‌فرض بود که برخی کشاورزان هم کشته شدند. برخی از این سربازان به میدل‌ایست‌آی گفته‌اند پس از خروج از ارتش از بیماری روانی رنج می‌برند و بسیار می‌نوشند. او این مشکلات را به تجربه‌اش در جنگ عراق مربوط می‌داند.