ایران «55»؛ عربستان «7»!

فرارو- چند‌ی پیش رئيس هيأت مديره انجمن سازندگان تجهيزات صنعت نفت ايران از عقب ماندگي صنعت پتروشيمي ايران در برابر رقيب عربستاني خبر داد و گفت: «هم اکنون ايران در توسعه فازهای پارس جنوبي 10 سال از کشور قطر عقب مانده است.»

به گزارش فرارو؛ سيروس تالاري در گردهمايي سازندگان تجهيزات صنعت نفت ايران با بيان اينکه هم اکنون صنعت پتروشيمي ايران در دنيا داراي رتبه 55 است، گفت: «اين در حالي است که عربستان سعودي در حال حاضر رتبه هفتم بازار فروش و توليد محصولات پتروشيمي را در اختيار دارد.»

این آمار در شرایطی ارائه می شود که ایران و عربستان تقریبا در یک بازه زمانی به صنعت پتروشیمی بها دادند و در این عرصه وارد رقابت با هم شدند. حدود40 سال پيش صنعت پتروشيمي ايران با احداث كارخانه كود شيميايي مرودشت فارس به منظور تأمين نيازهاي بخش كشاورزي در ايران پايه‌گذاري شد و طي اين سال‌ها فراز و فرودهاي بسياري را پشت سر گذاشته است.

عربستان نیز برای اولین بار در دهه 70 میلادی وارد عرصه سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی شد، عربستان با سیاست جذب سرمایه‌های خارجی به گسترش این صنعت مبادرت ورزید، اما ایران پس از انقلاب اسلامی و در دوران دفاع مقدس عملا این صنعت پر سود را رها کرد.

شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران مدت‌ها است که در خاورمیانه یک رقیب قدرتمند دارد، رقیبی که توانسته است از پتروشیمی ایران پیشی بگیرد و در جهان به عنوان یک صادر کننده برتر با کشورهای توسعه یافته رقابت نماید.

شرکت صنایع پایه عربستان رقیب ایران در عرصه پتروشیمی، در آخرین رده بندی 100 شرکت برتر شیمایی جهان در رده هفتم قرار دارد، این در حالی است که شرکت ملی پتروشیمی ایران بر اساس همین رده بندی در رتبه 45 جای گرفته است.

بر اساس آمار رسمی ارائه شده در گزارش‌های مختلف سودآوری شرکت صنایع پایه عربستان در سال 2006، 4 برابر سودآری شرکت ملی پتروشمی ایران در همان سال بوده است.

تحریم و عدم سرمایه گذاری خارجی، عامل عقب ماندگی
در حالی که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی پتروشیمی ایران در مقایسه با عربستان نباید دچار این اختلاف فاحش می‌شد اما برخی از ناظران اقتصادی دلایل مختلفی را برای این عقب ماندگی برمی‌شمارند.

به اعتقاد آن‌ها تحریم‌های گسترده علیه ایران باعث شده است تا فناوری این صنعت پر سود به سختی وارد کشور شود و گسترش آن را با مشکل مواجه نماید، از سوی دیگر با تحریم بنزینی ایران، دولت ناچار است به جای سرمایه گذاری در این بخش، مجتمع های پتروشیمی را به تولید بنزین اختصاص دهد تا بتواند با بحران تحریم بنزینی مقابله نماید.

اما عربستان کشوری است که با استفاده از سرمایه گذاری ها خارجی توانسته است روز به روز موجبات پیشرفت این صنعت را فراهم آورد. در حال حاضر بسياري از شركت‌‌هاي معتبر شيميايي جهان از جمله شل، اكسون، شورون، هوخست، داو، سيلانس و ... در واحدهاي پتروشيمي عربستان سرمايه‌‌گذاري كرده و از شركاي شرکت صنایع پایه عربستان هستند.

این در حالی است که نه تنها هیچ یک از این شرکت ها مایل به دلیل گسترش تحریم‌ها و سیاست های غلط مایل به سرمایه گذاری در ایران نیستند بلکه تمایلی به فروش تجهیزات و مواد خام به ایران ندارند.

در این میان سیاست‌های اقتصادی در داخل کشور زمینه را برای حضور و فعالیت بخش خصوصی در پروژه‌های پتروشیمی فراهم نمی‌کند، به اعتقاد یک کارشناس صنعت پتروشیمی؛ «وجود اقتصاد دولتي نيز باعث زمين گير شدن صنعت نفت و پتروشیمی کشور شده و بايد براي توسعه اين صنعت ساختارهاي اقتصادي آن به معني واقعي به بخش خصوصي واگذار شود.»

در شرایطی که کارشناسان اقتصادی برمقوله سرمایه‌گذاری خارجی و حضور بخش خصوصی برای توسعه پتروشیمی تاکید می ورزند، اما فعالیت های دولتی تا به حال نتوانسته است مشکلات این صنعت نوپا را کنترل نماید و زمینه را برای گسترش آن فراهم آورد.