تنش میان ایران و آمریکا؛ در بر همان پاشنه می‌چرخد

فرارو- دولت آمریکا در روز‌های اخیر، سیگنال‌های ظاهرا متناقضی به ایران ارسال کرده است. دونالد ترامپ، از یک طرف، ایران را به حمله نظامی تهدید می‌کند و بر تحریم‌ها می‌افزاید و از طرف دیگر، پیشنهاد می‌دهد که «بهترین دوست» ایران شود. پیش‌فرض این رویکرد این است که اعمال فشار حداکثری، محاسبات ایران را تغییر می‌دهد.

به گزارش فرارو، در چند روز گذشته، با سرنگونی پهپاد آمریکایی «گلوبال هاوک» توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تنش‌ها میان ایران و آمریکا به شدت بالا گرفت، تا جایی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مدعی شد یک حمله مقرر به سه هدف ایرانی را متوقف کرده است.

آمریکا حمله نظامی ادعایی را متوقف کرد، اما حملات دیگر را ادامه داد. در همان روزی که ترامپ در توئیتی از توقف حمله به ایران خبر داد، مدعی اضافه شدن تحریم‌های بیشتری علیه ایران در شب قبل از حمله شد. از آنجا که در روز‌های اخیر، آمریکا تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع نکرده بود، ناظران از تحریم‌های مورد نظر ترامپ اظهار تعجب کردند. سرانجام، طولی نکشید که ترامپ در توئیت دیگری، اعلام کرد روز دوشنبه «تحریم‌های اضافی بزرگی» علیه ایران اعمال خواهد شد.

سایر مقامات دولت آمریکا، همگام با ترامپ، بر افزایش تحریم‌ها علیه ایران تاکید می‌کنند. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، روز شنبه با صدور بیانیه‌ای، گفت: «زمانی که رژیم ایران تصمیم بگیرد از خشونت صرفنظر کند و دیپلماسی‌مان را با دیپلماسی جواب دهد، می‌داند که چگونه با ما ارتباط برقرار کند. تا آن زمان، کارزار ما برای اعمال فشار اقتصادی و منزوی کردن رژیم به طور دیپلماتیک تشدید خواهد شد.»

برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، نیز اظهارات مشابهی بیان کرد. او روز شنبه در گفتگو با شبکه سی‌ان‌بی‌سی تصریح کرد: «ما قصد داریم تحریم‌هایمان علیه ایران را افزایش دهیم و سیاست خارجی‌مان را ادامه دهیم.»

هوک ضمن متهم کردن ایران به پیگیری «سیاست خارجی توسعه‌طلبانه» افزود: «بنابراین، ما نهایتا مایل هستیم به توافق جدیدی برسیم که تجاوز منطقه‌ای ایران، برنامه موشکی و برنامه هسته‌ای را حل کند. برای انجام این کار، فشار اعمال خواهد شد. برای تغییر رفتار ایران، فشار زیادی لازم است. لذا، ما قصد داریم تحریم‌هایمان علیه ایران را افزایش دهیم. ما این سیاست خارجی را ادامه خواهیم داد.»

هوک نگفته است که تحریم‌های جدید آمریکا شامل چه مواردی می‌شود. اما مارک دوبوویتز، رئیس اندیشکده «بنیاد دفاع از دمکراسی‌ها»، که روابط بسیار نزدیکی با دولت ترامپ دارد، پیشنهاد کرده است که بخش‌هایی از اقتصاد ایران نظیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و صندوق توسعه ملی تحریم شوند.

به موازات این تحریم‌ها، دولت ترامپ پنج‌نشبه گذشته به برخی اهداف ایرانی حمله سایبری کرد. طبق گزارش رسانه‌های آمریکایی، این حمله در همان روزی اتفاق افتاده که ترامپ از حمله به اهدافی در خاک ایران منصرف شده بود. این رسانه‌ها می‌گویند حمله سایبری آمریکا، یک گروه اطلاعاتی ایرانی و سیستم‌های کامپیوتری کنترل تجهیزات شلیک موشک و راکت را هدف قرار داد.

تشدید فشار‌های آمریکا بر ایران در حالی صورت می‌گیرد که در روز‌های اخیر، عقب‌نشینی ترامپ از حمله به ایران به عنوان نشانه‌ای از تنش‌زدایی احتمالی میان تهران و واشنگتن قلمداد شده است. اما تحریم‌های جدید ممکن است چشم‌انداز کاهش تنش‌ها را کم‌رنگ کند. ترامپ، از یک سو به ایران پیشنهاد می‌دهد «بهترین دوست» ایران شود، اما از سوی دیگر مدام بر تحریم‌ها علیه این کشور می‌افزاید. این رویکرد ظاهرا متناقض را چگونه می‌توان تفسیر کرد؟

ایده سیاست فشار حداکثری علیه ایران در یک دیدگاه نسبتا قدیمی ریشه دارد. زمانی که باراک اوباما، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، وارد مذاکره با ایران شد، برخی محافل محافظه‌کار و جمهوریخواه ادعا کردند که تحریم‌های آمریکا، ایران را به میز مذاکرات کشانده است. برخی دیگر حتی از این هم فراتر رفتند و گفتند تحریم‌ها کارآمد بود و اگر اوباما با ایران توافق نمی‌کرد، دیر یا زود، نظام ایران از بین می‌رفت.

این محافل اکنون در آمریکا سیاست کاخ سفید در برابر ایران را تعیین می‌کنند. آن‌ها بر این باور هستند که هر چه تحریم‌ها شدیدتر شود، احتمال تغییر نظام ایران یا تسلیم آن به خواسته‌های آمریکا بیشتر می‌شود. به همین دلیل، هوک می‌گوید برای تغییر رفتار ایران، فشار زیادی لازم است. او مدعی شد: «ما به شکلی در برابر آن (نظام ایران) ایستاده‌ایم که هیچ سابقه تاریخی ندارد.»

برخی تحلیلگران معتقدند این رویکرد کاخ سفید نه تنها به آغاز مذاکرات با ایران کمکی نمی‌کند بلکه سطح تنش‌ها را بالا می‌برد. علت اصلی تنش‌های فعلی میان ایران و آمریکا، تحریم‌هاست. هر چه تحریم‌ها بیشتر و شدیدتر شود، احتمال حصول توافق میان دو طرف هم کمتر می‌شود. در این میان، ظاهرا دولت آمریکا، یک محاسبه ایران را نادیده می‌گیرد. محاسبه‌ای که به نظر می‌رسد یکی از دلایل ایران برای اتخاذ راهبرد مقاومت است: در واقع، اگر ایران تحت فشار‌ تحریم‌ها، با آمریکا وارد مذاکره شود و توافق کند، چه تضمینی وجود دارد که دولت‌های آینده آمریکا برای تحمیل خواسته‌های خود به این کشور، دوباره آن را تحت فشار قرار ندهند. اگر ایران، زیر بار فشار سهمگین تحریم‌ها، با دولت ترامپ توافق امضا کند، این امر سابقه خطرناکی برای ایران خواهد بود و این ادعا که ایران زیر بار فشار‌ها امتیاز می‌دهد، ثابت خواهد شد. همین الآن که ایران راهبرد مقاومت را در پیش گرفته است، برخی محافل تندروی آمریکایی ادعا می‌کنند که ایران نهایتا تن به توافق خواهد داد. این محافل برای اثبات ادعای خود، معمولا به مذکرات ایران و آمریکا در دوره اوباما و امضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) استناد می‌کند.