مردم آنقدر‌ها هم بد نشده‌اند!

 

فرارو- این روز‌ها این گلایه را زیاد می‌شنویم که در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که نفع شخصی شایع شده است، استاندار‌های اخلاقی فروپاشیده، کمتر حواسمان به دیگران است و اکثر مردم اگر بدانند می‌توانند قسر در بروند، دزدی می‌کنند. اما یک تحقیق جدید که در ۴۰ کشور انجام شده است، شواهد معتبری ارائه می‌دهد که بر اساس آن جهان به این بدی‌ها هم نیست.

به گزارش فرارو پیتر سینگر استاد اخلاق زیستی در پراجکت سیندیکیت نوشت: شما کیف پولتان را گم کرده اید. داخل کیف کارت ویزیت و آدرس ایمیل شما وجود دارد. چقدر احتمال دارد که شما پیامی دریافت کنید که می‌گوید کیف شما پیدا شده است؟ اگر داخل کیف، پول باشد احتمال اینکه کیف شما همراه محتویاتش، دست نخورده پیش شما برگردد زیاد می‌شود یا کم؟

تحقیق در مورد این پرسش‌ها، تحقیق در مورد اینکه اکثر مردم اساسا چقدر صادق هستند یا به غریبه‌ها اهمیت می‌دهند هم هست. برخی روانشناسان تکاملی استدلال می‌کنند که نوع دوستی ما به خویشاوندانمان و کسانی که می‌توانند کمک هایمان را جبران کنند، محدود می‌شود.

آیا این خیلی بدبینانه است؟ ماه گذشته پژوهشگران آمریکایی و سویسی وقتی نتایج یک تحقیق بزرگ و هوشمندانه که در مورد ۱۷ هزار کیف گم شده در کشور‌های مختلف بود را منتشر کردند، تا حدی پاسخ پرسش‌های مطرح شده در این مقاله را روشن ساختند.

دستیاران پژوهش در بانک ها، موزه ها، هتل‌ها و ادارات عمومی در ۳۵۵ شهر مختلف یک کیف پول به دست گرفتند و به شخصی که با آن مواجه می‌شدند می‌گفتند  آن کیف را در خیابان پیدا کرده‌اند، اما عجله دارند. سپس دستیاران پژوهش از آن شخص می‌خواستند: «لطفا از آن مراقبت کنید» و بدون اینکه جزییاتی برای ارتباط ارائه کنند یا رسید بخواهند، آنجا را ترک می‌کردند.

تمام کیف‌ها از پلاستیک شفاف ساخته شده بود و سه کارت ویزیت با یک آدرس ایمیل قابل مشاهده بود. کیف‌ها همچنین شامل یک لیست خرید خواروبار به زبان محلی منطقه بود. برخی از کیف پول‌ها حاوی ۱۳.۴۵ دلار آمریکا یا معادل آن به ارز محلی همان کشور بود. در بعضی از کیف‌های دیگر (در مورد بریتانیا، آمریکا، لهستان) ۹۴.۱۵ دلار یا معادل آن قرار داشت.

محققان تعداد پیام‌هایی که به آدرس‌های موجود روی کارت‌ها ارسال شده بود و گزارش می‌داد که کیف پیدا شده است را ثبت کردند. برای اینکه محققان قادر باشند عواملی که منجر به گزارش دادن می شود را مطالعه کنند هر کیف پول شامل کارت‌هایی با آدرس ایمیل انحصاری بود.

میزان گزارش‌ها از آن چیزی که انتظار می‌رفت در بسیاری از کشور‌ها بالاتر بود. سوییس، نروژ، هلند، دانمارک و سوئد در بالای جدول قرار دارند. در این کشور‌ها  ۶۵ درصد صاحبان فرضی کیف‌ها پیام پیداشدن کیفشان را دریافت کردند. لهستان و جمهوری چک در فاصله کمی از هم قرار داشتند و از کشور‌های ثروتمندتری مثل استرلیا، کانادا و آمریکا بالاتر بودند.

برخی معتقدند که افراد مذهبی احتمالا بیشتر از غیر مذهبی‌ها از قواعد اخلاقی پیروی می‌کنند، اما این پژوهش این دیدگاه را تایید نکرد. (دست کم اگر میزان باور مذهبی را با توجه به بخشی از مردم در یک کشور که می‌گویند مذهب برایشان مهم است، قضاوت کنیم).

در سوئد، دانمارک، نروژ و جمهوری چک دست کم ۷۵ درصد جمعیت می‌گویند مذهب برایشان مهم نیست، با این حال در همه این کشور‌ها درصد گزارش پیدا شدن کیف بالا بود. از طرف دیگر، بیش از ۸۰ درصد جمعیت در پرو و مراکش می‌گیوند مذهب برایشان خیلی مهم است، با این حال درصد گزارش پیدا شدن کیف در این دو کشور زیر ۲۵ درصد بود.

احتمال اینکه زنان پیدا شدن کیف را گزارش دهند تقریبا ۲ درصد بیش از مردان بود. این پژوهش به مطالعه قبلی که نشان می‌داد زنان بیش از مردان به اخلاق گرایش دارند افزوده می‌شود.

با این وجود، برجسته‌ترین نتیجه مطالعه این است که احتمال اینکه کیف‌هایی که داخل آن‌ها پول بود به صاحب فرضی اش گزارش شود، بیشتر از کیف خالی بود! این نتیجه در ۳۸ کشور از ۴۰ کشور صدق می‌کند. (در مکزیک و پرو وجود پول داخل کیف از نظر آماری تاثیر در گزارش پیدا شدن پول نداشت). علاوه بر این در سه کشوری که کیف پول‌ها شامل ۹۴.۱۵ دلار بود، گزارش پیدا شدن آن‌ها از کیف پول‌هایی که در آن‌ها تنها ۱۳.۴۵ دلار بود بیشتر بود.

محققان توضیحات مختلفی برای این نتیجه مطرح کردند: ترس از مجازات برای نگه داشتن پول، انتظار دریافت مژدگانی برای گزارش و حتی احتمال اینکه بعد از اینکه پیدا شدن کیف گزارش شد، بدون پول داخل آن پس داده شود.

اما وقتی کیف‌های گزارش شده، جمع آوری شدند در ۹۸ درصد موارد پول داخل آن‌ها بازگردانده شد. شواهد دیگر نشان داد نه ترس از مجازات و نه امید به دریافت مژدگانی احتمالا انگیزه اولیه برای گزارش پیدا کردن کیف نبوده است.

پس چرا مردم بیشتر مایل بودند کیف‌هایی که پول بیشتری داخل آن بود را تحویل بدهند؟

محققان چهار عاملی که تعیین می‌کند آیا افراد کیف را باز می‌گردانند را اینطور پیشنهاد دادند: سود مالی ناشی از پس ندادن کیف، تلاش برای گزارش آن، نگرانی نوع‌دوستانه برای صاحب کیف، نفرت از اینکه دزد به نظر بیایند.

بر اساس این مدل، وجود پول داخل کیف، با اینکه سود مالی پس ندادن کیف را افزایش می‌دهد اما دستاورد مالی وزن کمتری از ترکیب نگرانی نوع‌دوستانه و مطلوبیت اینکه انسان درستکار به نطر بیایند دارد.

شاهدی بر اینکه نگرانی نوع‌دوستانه در تصمیم افراد برای گزارش پیدا شدن کیف پول نقش دارد با مقایسه درصد گزارش‌ها برای کیف‌هایی که داخل آن کلید بود و آن‌ها که نبود بررسی شد.

احتمالا کلید برای صاحب کیف مهم است، اما برخلاف پول برای کسی که کیف را پیدا کرده استفاده‌ای ندارد. از این رو، این مساله ارتباطی به تصویر شخصی فرد از درستکار بودن یا دزد بودن ندارد. در عین حال، احتمال اینکه کیف‌هایی که درون آن‌ها پول و کلید بود پیدا شود بیش از کیف‌های خالی بود. این مساله نشان می‌دهد این تنها تصویر شخصی افراد از خود نبوده که انگیزه گزارش پیدا شدن کیف را به وجود آورده است.

همه ما باید از این نتایج دلگرم شویم.