روح‌الله زم؛ از آمدنیوز تا دادگاه

فرارو- نخستین دادگاه رسیدگی به پرونده «روح‌الله زم»، صبح دوشنبه ۲۱ بهمن ماه در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران و به ریاست قاضی صلواتی ساعت ۸ صبح برگزار شد. در ابتدای جلسه دادگاه، متن کیفرخواست که شامل ۱۵ بند اتهامی بود توسط نماینده دادستان قرائت شد.  

به گزارش فرارو، ۲۲ مهر ماه سال جاری بود که خبر دستگیری روح‌الله زم توسط سپاه پاسداران اعلام شد. سپاه در اطلاعیه خود دستگیری زم را نتیجه «فریب اطلاعاتی» عنوان کرد. دو هفته پیش از دستگیری زم، سرتیپ هادی شیرزاد، رئیس پلیس بین الملل ناجا اعلام کرد که از طریق اینترپل بدنبال استرداد روح‌الله زم به ایران هستند.

نام روح‌الله زم از زمستان دی ماه پر حادثه سال ۱۳۹۶ و با نام کانال آمدنیوز بیش از پیش بر سر زبان‌ها افتاد. فعالیت‌های آمدنیوز در افراط‌گرایی، تشدید فضای دوقطبی، تهییج روانی جامعه و ترویج خشونت چنان بود که شرکت تلگرام این کانال را با شکایت ایران و به خاطر تبلیغ فعالیت‌های تروریستی از دسترس خارج کرد. اما خیلی زود کانال تلگرامی به نام «صدای مردم» جایگزین آن شد.

روح‌الله زم متولد شهریور ماه ۱۳۵۲ در تهران و فرزند محمدعلی زم از فعالین فرهنگی خوشنام است. او در جریان حوادث 1388 دستگیر و مدتی زندانی شد و پس از پایان دوران محکومیتش ایران را ترک کرد. اما به گزارش فردا، او در حال سپری ‌کردن دوران محکومیت خود بود که در قالب یک مرخصی چند روزه، از کشور متواری شد. مقصد او پس از خروج از ایران در ابتدا مالزی بود اما پس از اخذ اقامت کشور فرانسه، در پاریس ساکن شد.

در سال ۱۳۹۴ با پیدایش شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای ارتباطی به تأسیس کانال «آمد نیوز» در تلگرام پرداخت و موضع خود را به عنوان مخالف نظام جمهوری اسلامی آشکار کرد.

آمدنیوز در جریان اعتراضات دی ‌ماه سال ۱۳۹۶ با بیش از ۲ میلیون عضو به بازیگر مهمی در تهییج و دو قطبی کردن فضای داخلی تبدیل شد. در نتیجه مقامات ایران از تلگرام درخواست مسدود کردن این کانال را کردند.

اسفند ۱۳۹۷ تلوزیون با پخش مستند «ایستگاه پایانی دروغ» روح‌الله زم را بازیچه نیروهای اطلاعاتی ایران خواند. نزدیک به 8 ماه بعد نیز در یک روز پاییزی برابر با ۲۲ مهر ماه، اطلاعات سپاه در اطلاعیه‌ای خبر دستگیری روح‌الله زم را اعلام کرد و این اطلاعیه را در کانال آمدنیوز نیز منتشر کرد.

این بار روند دستگیری روح‌الله، حاشیه جدیدی بود که او را در برگرفت. در خبرها محل دستگیری او در عراق عنوان شد. در این باره اما سپاه تنها به فریب اطلاعاتی بسنده کرد.

احمد امیرآبادی عضو هیئت رئیسه مجلس ایران نیز با تأیید ادعای سپاه از این‌که زم در داخل یا خارج از ایران دستگیر شده است، ابراز بی‌اطلاعی کرد و افزود: «ولی معمولاً در پروژه فریب اطلاعاتی، این کار در داخل سرزمین انجام می‌شود.»

در برخی خبرها قصد روح‌الله زم از این سفر دیدار با آیت‌الله سیستانی و در برخی دیگر پی‌گیری پیشنهاد فعالیت در مقابل نظام جمهوری اسلامی از سوی یک طرف خارجی، مطرح شد.

به گزارش فیگارو که دستگیری روح‌الله زم را با ارزش برای نگارش یک رمان جاسوسی می‌خواند، سپاه زم را از طریق یک زن جوان فریب داده و او را برای سفر به عراق و دیدار با آیت‌الله سیستانی، متقاعد کرده بود.

این روزنامه فرانسوی با تأکید بر همکاری سازمان جاسوسی فرانسه و سپاه ادعا کرد احتمالاً پس از دسترسی یافتن سپاه به اطلاعات موبایل و لپ‌تاپ، او در شهر نجف دستگیر و به ایران منتقل شده است.

هر چند به گزارش نورنیوز و به نقل از یک مقام مسئول در دفتر آیت‌الله سیستانی در نجف اشرف دیدار روح‌الله زم با ایشان تکذیب شد.

با این حال برخی منابع نیز از دستگیری روح‌الله زم توسط دستگاه اطلاعاتی عراق همزمان با ورود هواپیمای حامل او به بغداد خبر دادند. به گفته آنها، منابع عراقی می‌گفتند که سازمان اطلاعات عراق درخواستی از ایران برای بازداشت آقای زم دریافت کرده و پیش از آن در جریان طرح ایران در این باره قرار نداشته است.

به ادعای این منابع خبری، زم بیش از یک روز در بازداشت دستگاه اطلاعاتی عراق به سر برده بود و سپس مطابق موافقتنامه استرداد مجرمین به ایران تحویل داده شده بود.

پدر روح‌الله زم نیز ضمن این‌که خود را بی‌خبر از دستگیری پسرش خواند اظهار کرد که از زیرنویس تلویزیون متوجه این موضوع شده است. به گفته زم پدر، آنها مدت‌ها بود با روح‌الله قهر بودند و تنها گاهی آن هم حتماً به رسم پدر و پسری برای روح‌الله «نصیحت و پیغامی» می‌فرستاد.

به هر حال با پخش اعترافات رو‌ح‌الله زم در بخش خبری ۲۰ و ۳۰، داستان سیاست بازی او ناتمام ماند و چهره برساخته‌اش فرو ریخت. او حالا در مقابل دوربین تلویزیون ضمن ابراز پشیمانی، «اعتماد به دولت‌های مخالف جمهوری اسلامی» را صحیح نمی‌دانست.

 

پس از دستگیری زم، مخاطبان کانال آمدنیوز روندی نزولی را آغاز کرد. البته به گزارش اعتماد و به نوشته عباس عبدی نمودار تعداد اعضای این کانال و کانال صدای مردم نشان می‌داد از مهر ۱۳۹۷ تعداد اعضای این کانال‌ها، روند نزولی خود را آغاز کرده بودند.

این در حالی بود که از ابتدای راه‌اندازی این کانال تا آبان ۱۳۹۶، تعداد اعضای آن به حدود ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار عضو رسید. اما باز از مهر ۱۳۹۷ تا مهر ۱۳۹۸ از تعداد اعضای این کانال به طور مستمر کاسته شد و در دو ماه آخر تابستان ۱۳۹۸ این روند نزولی همچنان پر شتاب ادامه یافت تا تعداد اعضای آن به حدود نصف رقم سال گذشته رسید.

عبدی در این باره بر این نظر است اگر بر روند افزایش و کاهش اعضای آمدنیوز تمرکز کنیم، همزمان با کاهش تعداد اعضای کانال، اقدامی در راستای ممانعت از کاهش اعضای این کانال صورت می‌گرفت.

آمدنیوز در جریان اتفاقات دی‌ماه ۱۳۹۶، بر امواج حوادث داخلی سوار و موفق شد روند کاهشی اعضایش را معکوس کند. اما پس از آغاز روند نزولی اعضای این کانال به تعبیر عبدی فرایند «حذف و مرگ این کانال» آغاز شد.

از نظر او سفر به عراق، اقدام و ابتکاری ضرروی برای بقای آمدنیوز بود که البته از نظر او کاری «احمقانه» بود.

پس از مدتی که واکنش مراجع و مقامات در استقبال از دستگیری روح‌الله زم و قدردانی از سپاه و خط و نشان‌های تندروهای داخلی برای رقبا مبنی بر آشکار کردن روابط پنهان آنها با زم پایان یافت؛ زم به حاشیه اخبار برگشت.

تا این‌که بار دیگر اواخر دی ماه در شرايطي كه فضاي كشور تحت تأثیر ترور سردار سليماني و همچنين سقوط هواپيماي اوكرايني قرار داشت، برخی منابع خارجی غیبت زم و تأخیر در عدم انتشار اعترافات او را نگران کننده خواندند و حتی شایعه مرگ او پخش شد.

خبری که خیلی زود توسط منبعی آگاه تكذيب شد. این منبع آگاه از نگهداری و بازجویی روح‌الله زم در شرايط ویژه و سلامت کامل او خبر داد.

تا این‌که تقریباً پس از چهار ماه دستگیری رو‌ح‌الله زم، هفته پیش دادستان تهران خبر از برگزاری نخستین دادگاه او در این هفته داد تا صبح دوشنبه که دادگاه او برگزار شد.