به یکی از مهمترین ویژگیهای انتخابات ریاستجمهوری آمریکا میپردازم؛ غیرمتمرکزبودن آن تا حداکثر ممکن. این انتخابات در سطح بخش (county) انجام میشود و دولتهای فدرال و ایالتی نقش یا اختیاری در جریان برگزاری آن ندارند و هیچ وزارتخانه یا کمیسیون انتخاباتی عهدهدار برگزاری آن نیست.
اختیارات «کمیسیون انتخابات فدرال» که در سال 1975 ایجاد شد، منحصر به نظارت بر هزینههای انتخاباتی و منابع تأمین آن، انتشار اطلاعات مالی هر نامزد و اعمال قانون درباره محدودیت کمکها به هر نامزد و... است. هر ایالتی قوانین و مقررات خاص خود را برای برگزاری انتخابات دارد و به لحاظ اجرائی، دولتهای محلی در سطح بخش امور مربوطه را انجام میدهند.
در آمریکا سههزارو 69 بخش وجود دارد که دولتهای محلی منتخب خود را دارند و در چارچوب قوانین ایالتی و تحت نظارت احزاب، عهدهدار برگزاری انتخابات ریاستجمهوری و کنگره، ازجمله تأمین هزینهها و نظارت بر حوزههای رأیگیری محلی و هماهنگی پرسنل، تهیه و مدیریت ماشینهای رأیگیری و... هستند.
در انتخابات 2016، دولتهای محلی بر بیش از صد هزار حوزه رأیگیری و کار بیش از 700 هزار پرسنل مربوطه نظارت کردند. هر بخش به نوبه خود به تعدادی واحد کوچکتر (precinct) تقسیم میشود که کوچکترین واحد در نظام انتخاباتی آمریکاست و شمار آنها به حدود 13 هزار مورد میرسد. شمارش و اعلام آرا در این سطح انجام میشود و نتیجه رأیگیری بهطور معمول در چند ساعت بعد از بستهشدن حوزهها از این واحدهای کوچک دریافت و از شبکههای تلویزیونی اعلام میشود و در نهایت از این طریق نامزد برنده مشخص میشود.
اگرچه نتیجهای که اینگونه اعلام میشود، به لحاظ حقوقی هنوز غیررسمی است، اما عملکرد این سیستم تاکنون به حدی قابل اعتماد بوده که طرف بازنده بر مبنای آن شکست خود را میپذیرد و به رقیب تبریک میگوید. تنها در انتخابات سال 2000 این سیستم به علت نزدیکبودن فوقالعاده زیاد آرای دو رقیب در فلوریدا و درخواست بازشماری آرا نتوانست طبق معمول کار کند.بر چنین مبنایی، اگرچه هرساله نتیجه انتخابات تا ساعاتی بعد از نیمهشب به وقت شرق آمریکا یا حداکثر صبح روز بعد مشخص میشود، اما امسال به دلیل کرونا و نیز ویژگیهای شخصیتی ترامپ، مشکلات و تأخیرهایی قابل پیشبینی است.
یکی از ویژگیهای مهم این انتخابات، شمار بسیار زیاد آرای پستی است. شمار این آرا که امسال به خاطر کرونا به حدود 90 میلیون رسیده، باید مطابق قوانین محلی برخی ایالتها بعد از روز رأیگیری شمرده شود که میتواند موجب تأخیر در اعلام نتیجه نهایی آن ایالات شود. به این دلیل، از پدیدهای به نام «سراب سرخ» نیز سخن میرود؛ چراکه اکثر کسانی که از طریق پست رأی دادهاند، طرفدار بایدن هستند و رأی آنها در مقایسه با طرفداران ترامپ که اکثرا روز رأیگیری رأی میدهند، در برخی ایالتها با تأخیر وارد سیستم میشود.
بنابراین ممکن است در ساعاتی بعد از خاتمه رأیگیری، آرای ترامپ بسیار بالا باشد، اما با دریافت نتایج حاصل از شمارش آرای پستی ممکن است با پدیده «چرخش به سمت آبی» مواجه شویم.در مجموع، محتمل است بتوان بهسرعت دریافت که کدامیک از دو نامزد در موقعیت بهتری قرار دارند. نتیجه بخش عمده آرای فلوریدا که از ایالتهای حساس است، ممکن است در چند ساعت مشخص شود. آریزونا و کارولینای شمالی نیز میتوانند نسبتا سریع نتایج را اعلام کنند.
در میان ایالتهای حساس، ویسکانسین و پنسیلوانیا شاید تا آخر هفته وقت لازم داشته باشند. نزدیکبودن آرا نیز ممکن است باعث طولانیشدن اعلام نتایج شود. آنچه مسلم است، این است که در دو، سه ساعت بعد از بستهشدن حوزهها، خواهیم دانست که تکلیف چیست.
آیا برنده بهراحتی مشخص خواهد شد یا آرا بسیار به هم نزدیک است به نحوی که روزها و شاید هفتهها شاهد بازشماریها و کشمکشهای حقوقی بین دو کمپ خواهیم بود. در هر حال، طبق قانون، همه ایالتها به استثنای کالیفرنیا باید کار تأیید نتایج را تا هشتم دسامبر تمام کنند. کالج انتخاباتی باید رسما رأی خود را تا 14 دسامبر به کنگره در واشنگتن بفرستد و طبق قانون اساسی رئیسجمهور جدید باید حتما کار خود را در 20 ژانویه شروع کند.
نکته مهم اینکه اعلام پیروز انتخابات بر عهده یک مقام رسمی نیست، بلکه سالهاست شبکههای اصلی تلویزیونی همراه با خبرگزاری آسوشیتدپرس نقش انتشار و تحلیل دادهها و اعلام برنده را عهدهدار هستند. این شبکهها مرجعی به اسم «میز تصمیم» ایجاد میکنند که مرکب است از کارشناسان انتخابات و متخصصان آمار که مستقل از اتاق خبر شبکه کار میکنند و این میز است که درباره معرفی یکی از دو رقیب بهعنوان برنده در هریک از ایالتها و نهایتا اعلام کسب 270 رأی الکترال از سوی او، نقش تعیینکننده دارد.
این میز بر اساس دادههای دقیق که از طریق دریافت نظر رأیدهندگان بعد از رأیدادن (exit polls)، مؤسسات نظرسنجی و دریافت نتیجه شمارش آرا از هر precinct و هر بخش که بهسرعت تهیه و در وبسایتهای آنها اعلام میشود، تصمیم میگیرد. مدیران تلویزیونها در چند دهه گذشته از طریق یک «نهاد انتخاباتی ملی مشترک» (NEP) دادههای لازم را دریافت کردهاند.
این نهاد حدود چهار هزار پرسنل دارد که اکثرا نیز در ایالتهای حساس مستقر هستند. این شبکهها همچنین تیمهایی برای نظارت بر رأیگیری جهت کشف هرگونه تخلف و گزارش آن و نحوه شمارش آرا دارند. با توجه به تهدیدهایی از سوی ترامپ مبنی بر احتمال نپذیرفتن نتیجه رأیگیری، مدیران شبکههای تلویزیونی گفتهاند امسال تدابیر ویژه و سختگیرانهای برای اعلام نتایج اتخاذ کردهاند و اعتبار و اطمینان بر سرعت عمل ترجیح دارد.