درخشش یک ذهن زنانه

همان روز‌ها که دو مرد مسن سفیدپوست برای پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده جنجال به پا کرده بودند، نیوزیلند گزینه‌های مترقی‌تری را پیش‌روی رأی‌دهندگان قرار داده بود: دو زن سفیدپوست. اما این تازه آغاز ماجرا در نیوزیلند بود.

شرق در ادامه به نقل سی‌ان‌ان نوشت: «جاسیندا آردرن»، نخست‌وزیر نیوزیلند، با پیروزی قابل توجه در انتخابات ماه گذشته، تعدادی از چهره‌های متنوع سیاسی را هم همراه با خود وارد پارلمان کرد تا فراگیرترین پارلمان جهان در نیوزیلند شکل بگیرد. تقریبا نیمی از اعضای دوره جدید پارلمان نیوزیلند که به‌تازگی سوگند یاد کرده زنان هستند و ۱۱ درصد آن‌ها گرایش‌های متفاوت جنسی دارند.

مائوری‌های بومی نیوزیلند و مردمی که از قبایل بومی جزایر اقیانوس آرام هستند هم دوباره توانستند تعداد قابل توجهی از نمایندگان پارلمان این کشور را تشکیل دهند. این فراگیری و تنوع تنها در پارلمان نیست و در دولت جدید آردرن هم تغییرات قابل ملاحظه‌ای صورت گرفته است.

هشت نفر از کابینه ۲۰ نفره آردرن نیز زن و یک‌چهارم آن‌ها از بومیان مائوری هستند. «گرنت رابرتسون» معاون نخست‌وزیر هم اولین سیاست‌مداری در این رده است که گرایش جنسی متفاوت دارد. یکی از چهره‌های شاخص کابینه آردرن «نانایا ماهوتا» وزیر خارجه این کشور است که خالکوبی‌های سنتی روی صورتش دارد و اولین زن بومی در تاریخ نیوزیلند است که به سِمت وزیر خارجه رسیده است.

چهره جدید پارلمان

نیوزیلند در دوره‌های گذشته هم پارلمانی نسبتا متنوع، اما نه به اندازه دوره جدید داشت. در انتخابات سال ۲۰۱۷، حدود ۳۸ درصد از نمایندگان پارلمان را زنان تشکیل می‌دادند که تا آن زمان برای این کشور یک رکورد محسوب می‌شد. این رقم در دوره جدید پارلمان به ۴۸ درصد رسیده است. همچنین نسبت نمایندگان دارای گرایش‌های جنسی متفاوت از هفت درصد به ۱۱ درصد رسیده است.

تعداد مائوری‌های بومی از ۲۳ درصد به ۲۱ درصد کاهش یافته که پایین‌ترین نسبت از سال ۲۰۱۴ محسوب می‌شود، اما هنوز هم بیشتر از نسبت کل افرادی است که به عنوان مائوری در نیوزیلند زندگی می‌کنند (۱۷ درصد). پارلمان نیوزیلند از سال ۱۸۶۷ و کمی بعد از تأسیس این کشور کرسی‌هایی را به بومیان مائوری اختصاص داد، اما حضور این بومیان تا مدت‌ها تنها جنبه‌ای سمبلیک داشت. تا سال ۱۹۶۷ نامزد‌های مائوری تنها مجاز به رقابت برای تعداد محدودی از کرسی‌ها بودند و از سال ۱۹۷۵ بود که مائوری‌ها توانستند انتخاب کنند که آیا می‌خواهند در لیست انتخابات مائوری قرار بگیرند یا خیر.

«کلوین دیویس» که مائوری و معاون رهبر حزب کارگر به رهبری جاسیندا آردرن است می‌گوید: «فکر می‌کنم این اولین دوره باشد که ما مائوری‌ها در این سطح در کابینه حضور داریم و افتخار می‌کنیم که بخشی از آن هستیم. داشتن یک قوه مقننه که دربرگیرنده تمام تنوع درون جامعه باشد، بهترین اتفاق ممکن است. در این صورت طیف وسیعی از دیدگاه‌ها می‌توانند درمورد موضوعی تصمیم‌گیری کنند. باید از اقدامی که همگنی و سلطه اکثریت سفیدپوست را بر هم می‌زند، استقبال کرد».

«لوییزا وال» دیگر نماینده حزب کارگر که از مائوری‌ها است هم تأکید می‌کند که «افزایش تنوع در سطح سیاسی می‌تواند جامعه‌ای مترقی‌تر ایجاد کند. نیوزیلند اتحادیه‌های مدنی برای تمام گرایش‌های جنسی را در سال ۲۰۰۴ راه‌اندازی کرد و حدود یک دهه بعد هم زندگی افراد با این گرایش‌های متفاوت در نیوزیلند کاملا قانونی شد. ما راهی طولانی را طی کرده‌ایم و این برای من و بسیاری دیگر به معنی دموکراسی واقعی است. آنچه در پارلمان و کابینه می‌بینیم دقیقا منعکس‌کننده جامعه نیوزیلند است».

وضعیت زنان در جهان

وقتی نوبت به مقایسه با دیگر کشور‌ها می‌رسد، یک کشور از نظر نسبت زنان قانون‌گذار در رتبه‌ای بالاتر از نیوزیلند قرار می‌گیرد: رواندا. در این کشور آفریقایی ۶۱ درصد کرسی‌های پارلمان به زنان اختصاص دارد. کشوری که در سال ۱۹۹۴ و در جریان نسل‌کشی گسترده تعداد زیادی از مردان را از دست داد و زنان برای ایفای نقش‌های اصلی رهبری وارد میدان سیاست شدند.

اما در میان کشور‌های عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، نیوزیلند با داشتن سهم ۴۸ درصدی از زنان قانون‌گذار، در کنار مکزیک، کشوری که در سال ۲۰۱۴ قانون برابری جنسیتی در سیاست را تصویب کرد، بالاترین سهم را به زنان اختصاص داده است. جالب اینکه میانگین جهانی سهم زنان در پارلمان حدود ۲۵ درصد است.

استرالیا نزدیک‌ترین همسایه نیوزیلند فقط ۳۱ درصد از کرسی‌های مجلس عوامش در اختیار زنان است. درحالی‌که این رقم برای دیگر کشور‌های اقیانوس آرام حدود شش درصد است. وقتی نوبت به کل جمعیت نیوزیلند می‌رسد، می‌بینیم که نسبت جمعیت زنان در جامعه بیشتر از مردان است. درحالی‌که طبق آمار‌ها در سراسر جهان این نسبت به سود مردان سنگینی می‌کند.

درباره تنوع قومی هنوز کمبود‌هایی در مورد آسیایی‌های نیوزیلند وجود دارد، آن‌ها حدود ۱۵ درصد از جمعیت عمومی کشور را تشکیل می‌دهند، اما تنها هفت درصد کرسی‌های پارلمان را در اختیار دارند. «پل اسپونلی» جمعیت‌شناس و استاد دانشگاه ماسی در اوکلند می‌گوید: «الزامی وجود دارد که نسبت کرسی‌های پارلمان دقیقا مشابه نسبت تنوع جمعیتی آن کشور باشد. البته اگر این میزان با واقعیت درون جامعه تفاوت زیادی داشته باشد، موضوعی نگران‌کننده خواهد بود؛ چراکه ممکن است بخشی از مردم که نادیده گرفته شده‌اند اعتماد خود را به قانون‌گذاران از دست بدهند.

فکر می‌کنم واقعا مهم است که سیستم سیاسی نشان‌دهنده تنوع از جمله تنوع قومی یک جمعیت باشد و این باعث می‌شود که تمام اقوام و اقلیت‌های جمعیتی بتوانند تجربه و صدای خود را به دیگران برسانند. اهمیت تنوع پارلمان نیوزیلند این است که این نهاد سیاسی را هرچه بیشتر به جامعه این کشور با تمام تنوع موجود در آن تبدیل می‌کند».

چالش‌های پیش‌رو

اما این به معنای کامل‌بودن شرایط نیست. درحالی‌که از هر چهار نیوزیلندی یک نفر معلولیت دارد (براساس تعریف اداره آمار نیوزیلند: محدودیت طولانی‌مدت در توانایی فرد برای انجام فعالیت‌های روزمره)، اما هیچ نماینده‌ای با این شرایط در پارلمان این کشور عضو نیست. موضوعی که با انتقاد گروه‌های حامی معلولان را در پی داشته است.

آن‌ها به این معترض‌اند که «بزرگ‌ترین گروه اقلیت» این کشور هنوز حتی یک نماینده هم در پارلمان ندارد. اما تنوعی که آردرن در کابینه خود ایجاد کرده با استقبال همه گروه‌ها و احزاب سیاسی روبه‌رو نشده است. «اولیویا پیرسون» وبلاگ‌نویس راست‌گرا معتقد است که «فراتر از جنسیت باید شایستگی را مدنظر قرار داد.

ماکوتا ماهوتا برای سمت وزارت خارجه فردی مناسب نیست و انتصاب او نشان می‌دهد که آردرن انتخابی ناشیانه انجام داده است». گرچه نیوزیلند اکنون از پارلمان متنوعی است، اما هیچ تضمینی برای آینده وجود ندارد. احزاب متمایل به راست، دارای تنوع کمتری نسبت به احزاب متمایل به چپ هستند؛ بنابراین تغییر دولت در سال ۲۰۲۳ می‌تواند به معنای پارلمانی کمتر متنوع باشد.

حزب ملی که بزرگ‌ترین حزب مخالف دولت آردرن به شمار می‌آید تنها دو نماینده مجلس از اقلیت مائوری دارد و فقط ۳۰ درصد از نمایندگان آن زن هستند. «جودیت کالینز» رهبر حزب ملی این سؤال جنجالی را مطرح کرده که «به تنوع فکری اعتقاد دارم، اما آیا سفیدپوستان مشکلی دارند که در دولت آردرن کمتر از آن‌ها استفاده می‌شود؟ این هم نوعی تبعیض‌نژادی است».

حامیان دولت آردرن، اما امیدوارند تا احزاب راست‌گرا هم تصمیم بگیرند از تنوع بیشتری در میان سیاست‌مداران خود برخوردار باشند تا در صورت کنار‌رفتن آردرن و حزب کارگر از دولت، تنوعی که امروز در پارلمان و دولت وجود دارد از بین نرود و هم اقبال مردم به آن‌ها بیشتر شود.