رمزگشایی از سخنان فروغی علیه عادل فردوسی‌پور

رسول بهروش_دنیای اقتصاد؛ از نیمه دوم اسفندماه ۹۷ بود که پخش برنامه محبوب و هفتگی نود بعد از ۲۰ سال قطع شد. مدیران شبکه سه ناگهان پایان این برنامه را اعلام کردند و در تمام طول این مدت هرگز هیچ توضیحی در مورد چرایی اتخاذ این تصمیم ارائه ندادند. اواخر هفته گذشته، اما ناگهان یک ویدئوی کوتاه از اظهارات علی فروغی، مدیر ۳۲ ساله شبکه سوم سیما منتشر شد که وی در آن به شکلی بسیار کوتاه به این موضوع ورود کرده و به دفاع از سیاستش در این مورد پرداخته است.

فروغی ۹۰ هفته بعد از تعطیلی ۹۰، صرفا در یک فایل ۹۰ ثانیه‌ای توضیحاتی داده که نه‌تن‌ها قانع‌کننده نیست، بلکه ابهامات بیشتری را هم به وجود می‌آورد.

اصل حرف‌های او را لابد شنیده‌اید و اگر هم نشنیده‌اید چکیده‌اش را برایتان نقل به مضمون می‌کنیم: «از محبوبیت و تخصص فردوسی‌پور بی‌خبر نبودیم، اما برنامه نود داشت از مدار خارج می‌شد و الگویی برای سایرین شده بود. اگر آن روال ادامه پیدا می‌کرد، اصلا صداوسیما از هم می‌پاشید. وقتی دروازه‌بان شما در یک خط دیگر است، باید دروازه‌بان دیگری را جای او بگذارید. ایشان مظلوم‌نمایی می‌کند. در همین یک سال اخیر یک میلیارد تومان از مطالباتشان را داده‌ایم و همان موقعی که حرف از مهاجرت می‌زدند، تقاضای تولید فصل جدید فوتبال ۱۲۰ را کردند. حتی به ایشان پیشنهاد دادیم بیاید و فوتبال گزارش کند. منتها بازی را بلدند، رسانه دارند و فضای مجازی هم که دست ما نیست.»

دست‌کم چهار پرسش در مورد این توضیحات عجیب و کوتاه وجود دارد.

کدام خط؟ کدام مدار؟

لابه‌لای اظهارات آقای فروغی فقط دو جمله را می‌توان به دلایل حذف نود تعبیر کرد؛ یکی اینکه «داشت از مدار خارج می‌شد» و دیگری اینکه «در یک خط دیگر بود.» خب مفهوم و مصداق این‌ها چیست؟ یعنی تخلف اخلاقی و حرفه‌ای از عادل سر زده؟ اگر اینطور است چرا آشکارا با مردم در میان نمی‌گذارید؟ پس نتیجه می‌گیریم مساله فقط مربوط به اختلاف «سلیقه» است و، چون سلایق مدیران جدید با عادل جور نبود، کرکره محبوب‌ترین برنامه تلویزیون را بعد از دو دهه پایین کشیدند. پرسش کلیدی‌تر این است که خط و مدار را در صداوسیما چه کسی روشن می‌کند؛ مدیران یا مردم؟ این رسانه از بودجه عمومی ارتزاق می‌کند.

اعداد و ارقام منتشر شده از بودجه ۱۴۰۰ نشان می‌دهد صداوسیما سال آینده بیش از ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان از دولت بودجه خواهد گرفت؛ ۷۰۰ میلیارد تومان بیش از امسال. طبیعتا این پول از جیب مردم پرداخت می‌شود و آن‌ها حق دارند انعکاس عقاید و سلایق‌شان را در جام‌جم ببینند. غیر از این، تمام عوامل صداوسیما از بام تا شام به این رسانه لقب «ملی» می‌دهند. خب همین ملت ۷۲ ساعت قبل از حذف نود بار دیگر آن را به‌عنوان بهترین برنامه تلویزیون انتخاب کردند. پس از کدام مدار و کدام خط حرف می‌زنید؟

کدام مظلوم‌نمایی؟

بدون‌تردید عجیب‌ترین تعبیر در توضیحات مدیر شبکه سه، اشاره به «مظلوم‌نمایی» عادل فردوسی‌پور بود. بیشتر از ۲۰ ماه بعد از حذف برنامه نود، عادل مطلقا سکوت کرده و غیر از همان چند ثانیه درد دلش در مراسم ویژه فارغ‌التحصیلان صنعتی‌شریف، لام تا کام حرف نزده است. چطور می‌توان در سکوت مظلوم‌نمایی کرد؟ اگر هم مراد آقای فروغی حمایت‌های رسانه‌ای از عادل است، در این مورد هم با یک پدیده کاملا طبیعی مواجه هستیم. اوضاع مثل زمانی است که یک سرمربی بهترین بازیکنش را بدون هیچ دلیلی از تیم کنار می‌گذارد؛ آنجا هم تمام رسانه‌های مستقل و باوجدان به‌عنوان چشم و گوش مردم اعتراض می‌کنند. قرار نیست خود ستاره مغضوب پشت پرده این اعتراضات باشد یا به‌جایی خط بدهد؛ «حق» آنچنان سیطره آشکاری دارد که دیگر سکوت جایز نیست.

به تعبیر خود جناب فروغی، بهترین دروازه‌بان تلویزیون نیمکت‌نشین شد؛ پرسش اینجاست که دروازه‌بان جانشین او الان چه می‌کند؟ فوتبال برتر در جریان‌سازی، جذب مخاطب و اثرگذاری بر فوتبال ایران در کدام نقطه ایستاده و نسبت به نود چه وضعی دارد؟ مگر نه این است که نظرسنجی‌های خود سازمان صداوسیما هر ماه حاکی از آن است که فوتبال برتر در شمار ۱۰ برنامه پربیننده تلویزیون هم نیست؟

مگر نه این است که همین آقای محمدحسین میثاقی از شدت عصبانیت روی آنتن نتایج نظرسنجی‌های تلویزیون را به تمسخر گرفت؟ خب، لابد کار ایشان کاملا در «مدار» بوده؛ اما به هر حال مردم حق دارند بپرسند دروازه‌بان اصلی کجاست و چرا او را از تیم دریغ می‌کنید؟

یک میلیارد برای چه؟

صرفا بیان این جمله که «در یک سال اخیر یک میلیارد تومان به عادل دادیم» ممکن است این تصور را به‌وجود بیاورد که دستمزد شخص فردوسی‌پور در صداوسیما همین مقدار است، در حالی که بسیار بعید است اینطور باشد. کاش آقای فروغی اصول اخلاقی را رعایت می‌کردند و آنجا که بحث مالی در میان است، کمی شفاف‌تر سخن می‌گفتند. به احتمال فراوان منظور از مبلغ یک میلیارد تومان، بخشی از مطالبات عادل به‌عنوان تهیه‌کننده است.

او تا پایان سال ۹۷ تهیه برنامه نود را بر عهده داشته و حتی پس از آن هم تا همین حالا تهیه‌کننده برنامه فوتبال ۱۲۰ در شبکه ورزش بوده است. هر دو برنامه هم بسیار محبوب و پرمخاطب بودند. معمولا تهیه‌کنندگان بابت کارشان از سازمان مطالبات معوقه دارند که بخش زیادی از این پول صرف دستمزد پرسنل و مخارج متنوع تولید می‌شود. حتی در غیر این‌صورت هم برند عادل برای سازمان بیش از این‌ها ارزش دارد؛ کافی است تنها آگهی‌های پخش‌شده همزمان با برنامه نود را در نظر بگیرید تا بدانید در مورد چه چیزی حرف می‌زنیم.

مهاجرت می‌کرد خوب بود؟

مدیر شبکه سه با لحنی تامل‌برانگیز می‌گوید: «همان زمانی که عادل بحث مهاجرت را مطرح کرد دنبال مجوز فوتبال ۱۲۰ بود»؛ طوری که انگار دوستان بدشان نمی‌آید عادل از ایران برود و سازمان دیگر در معرض پرسش‌های تکراری پیرامون بازگشت او نباشد! همه این‌ها در حالی است که فردوسی‌پور بعد از آن درد دل مختصر، به صراحت توضیح داد هرگز به ترک ایران فکر نکرده و مشتاق است در همین آب و خاک به کارش ادامه بدهد. حتما جناب فروغی در جریان هستند که فردوسی‌پور ضمن تسلط کامل به زبان انگلیسی و اشراف بر فوتبال و حتی دیگر رشته‌های ورزشی، از سال‌ها پیش با نشریات معتبر بین‌المللی همچون «ورلد ساکر» همکاری کرده و مهاجرت و مشغولیت در این حرفه برایش بسیار آسان است. با این حال حس میهن‌دوستی او را باید تمجید کرد، نه اینکه بعد از این همه نامهربانی، صدور مجوز فصل جدید فوتبال ۱۲۰ را به رخش بکشیم؛ برنامه‌ای که عادل اخیرا گفته معاش حدود شصت خانواده به ادامه تولید آن گره خورده و منصفانه نیست که به تنهایی در موردش تصمیم بگیرد. کاش مدیران جام‌جم تکانی بخورند. سرمایه‌سوزی «افتخار» نیست که با سینه سپر کرده جزئیاتش را شرح می‌دهید.