امشب، نزدیک‌ترین مقارنه زحل و مشتری پس از ۸۰۰ سال

مشاهده‌ی رخداد‌های نجومی، برای هر انسانی شگفت انگیز و حیرت آور است، مخصوصا اگر رخدادی باشد که قرن‌ها باید منتظر آن بنشینی تا دوباره تکرار شود. مثل مقارنه سیاره‌های زحل و مشتری که امشب اتفاق می‌افتد.

امشب، اول دی ۱۳۹۹ سیاره‌های مشتری و زحل در آسمان شب برای اولین‌بار پس از ۴۰۰ سال، نزدیکتر از همیشه به یکدیگر ظاهر می‌شوند.

به گزارش فرادید؛ سیاره‌های مشتری و زحل امشب از دید ناظران زمینی در فاصله بسیار نزدیک به یکدیگر قرار خواهند گرفت و در واقع یک مقارنه سیاره‌ای شکل خواهد گرفت. به مقارنه زحل و مشتری در امشب به دلیل نزدیکی زیاد سیارات به هم و اینکه در نزدیک سال نو میلادی رخ می‌دهد، «ستاره کریسمس» هم می‌گویند، هرچند می‌دانیم آنها ستاره نیستند و تنها نور خورشید را بازتاب می‌دهند. برای رصد این پدیده باید به سمت جنوب غربی آسمان نگاه کنید، فقط از ساعت ۱۷:۰۰ تا ۱۹:۰۰ فرصت تماشای این رویداد نجومی را دارید، چون پس از این ساعت سیارات غروب می‌کنند.

هم‌راستایی بین این دو سیاره تقریبا هر ۲۰ سال یک بار اتفاق می‌افتد، اما این مقارنه به دلیل بسیار نزدیک بودن این سیارات به یکدیگر، بسیار نادر است، چرا که این پدیده بار قبل در سال ۱۶۲۳ میلادی یعنی حدود ۴۰۰ سال پیش رخ داده است. علت هم‌راستایی این سیارات غول‌پیکر منظومه شمسی این است که مشتری هر ۱۲ سال یک بار به دور خورشید می‌چرخد، در حالیکه زحل هر ۳۰ سال یک بار مدارش را به پایان می‌رساند، در نتیجه هر چند دهه یک بار این دو سیاره همراستا می‌شوند.

به گفته گاردین، برای بهترین مشاهده این پدیده باید جایی را با افق صاف به سمت جنوب غربی پیدا کرد و به دنبال درخشان‌ترین چیزی بود که می‌توان دید. آن جرم درخشان همان مشتری و زحل ادغام شده در هم است.

گاردین نوشته است: همانطور که در تصویر مشخص شده است، این مقارنه امشب ساعت ۱۷:۰۰ به وقت گرینویچ (۲۰:۳۰ به وقت ایران)، قابل مشاهده خواهد بود.

اگرچه بهترین شرایط رصد این پدیده در نزدیکی خط استوا است، اما این رویداد در صورت صاف بودن هوا در هر کجای کره زمین قابل مشاهده خواهد بود.

در شامگاه ۲۱ دسامبر نزدیکترین فاصله میان زحل و مشتری رقم خواهد خورد و آن‌ها مانند یک جفت به نظر می‌رسند که فقط یک پنجم قطر ماه کامل از هم فاصله دارند.

نکتۀ جالب این است که مقارنه بسیار نزدیک مشتری و زحل هر چهارصد سال رخ می‌دهد، اما هر هشتصد سال وقتی مقارنه نزدیک مشتری و زحل رخ می‌دهد در ماه دسامبر اتفاق می‌افتد که به آن «ستاره کریسمس» می‌گویند. افرادی هم که می‌خواهند منتظر بمانند و مقارنه بعدی مشتری و زحل را در آسمان شب ببینند، باید تا تاریخ ۱۵ مارس ۲۰۸۰ صبر کنند و پس از آن، این مقارنه تا حدود سال ۲۴۰۰ رخ نخواهد داد.

مقارنه یا همدمی در ستاره‌شناسی به هم‌راستا قرار گرفتن دو یا چند جرم سماوی با همدیگر از منظر زمین می‌گویند، به گونه‌ای که در آسمان در کنار هم دیده شوند. مقارنه یک موقعیت است که در ستاره‌شناسی آماتوری و ستاره‌بینی استفاده می‌شود و به نزدیکی ظاهری چند سیاره و ماه یا با هم اشاره دارد.

«پاتریک هارتیگان» اخترشناس دانشگاه «رایس» می‌گوید: هم ترازی بین این دو سیاره نسبتاً نادر است و تقریبا هر ۲۰ سال یک بار اتفاق می‌افتد، اما این مقارنه به دلیل بسیار نزدیک بودن این سیارات به یکدیگر، بسیار نادر است، چرا که این پدیده بار قبل در تاریخ ۴ مارس سال ۱۲۲۶ میلادی رخ داده است.

مشتری و زحل از شروع تابستان در آسمان زمین آغاز به نزدیک شدن به یکدیگر کرده‌اند و بین ۱۶ تا ۲۵ دسامبر (۲۶ آذر تا ۵ دی) فاصله آن‌ها به اندازه یک پنجم قطر ماه کامل در آسمان شب زمین دیده خواهد شد. البته نه اینکه این دو سیاره واقعا به این میزان به هم نزدیک شوند، بلکه از دید ما ناظران زمینی اینگونه به نظر می‌رسند. اگرچه بهترین شرایط رصد این پدیده در نزدیکی خط استوا است، اما این رویداد در صورت صاف بودن هوا در هر کجای کره زمین قابل مشاهده خواهد بود.

اخترشناسان می‌گویند زحل و مشتری در غروب روز‌های مذکور به مدت تقریباً یک ساعت همانند یک دوقلو به نظر می‌رسند و برای رصد این پدیده باید دهانه تلسکوپ را به سمت غرب نشانه رفت. «هارتیگان» می‌گوید: در شامگاه ۲۱ دسامبر نزدیکترین فاصله میان زحل و مشتری رقم خواهد خورد و آن‌ها مانند یک جفت به نظر می‌رسند که فقط یک پنجم قطر ماه کامل از هم فاصله دارند.

وی افزود: هرچه مکان یک ناظر بیشتر به سمت شمال کره زمین باشد، زمان کمتری برای دیدن این مقارنه قبل از فرو رفتن این سیاره‌ها به زیر خط افق خواهد داشت. خوشبختانه این سیارات به اندازه کافی درخشان خواهند بود که در گرگ و میش قابل مشاهده باشند. «هارتیگان» می‌گوید کسانی که می‌خواهند منتظر بمانند و مقارنه بعدی مشتری و زحل را در آسمان شب ببینند، باید تا تاریخ ۱۵ مارس ۲۰۸۰ صبر کنند و پس از آن، این مقارنه تا حدود سال ۲۴۰۰ رخ نخواهد داد.