آغاز پینگ‌پنگ تهران- سئول

مردی میانسال به نمایندگی از دولت ترقی‌خواه کره‌ جنوبی، اگرچه سمت سفیر سئول در تهران را بر شانه‌هایش دارد اما مدت‌هاست که دیگر مانند قبل و مانند پیشینیان خود، به دنبال رایزنی‌هایی برای توسعه همکاری در استان‌های ایران نیست، سکوت سردی بر رابطه ایران و کره‌ جنوبی سایه افکنده؛ سکوتی که از زمان علنی‌شدن میزان بدهی هفت‌میلیاردی کره‌ جنوبی به ایران آغاز شده است از حدود دو سال پیش. اگرچه رفت‌وآمدهای دیپلماتیک ادامه دارد و کمتر از یک ماه پیش هیئتی از سئول برای رایزنی با ایران به تهران سفر کرد؛ هیئتی به سرپرستی قائم‌مقام وزارت خارجه کره‌ جنوبی که برخی شنیده‌ها حاکی از این است که مهم‌ترین مأموریتش پیگیری مسائل فی‌مابین ایران و کره ‌جنوبی است.

شاید همین انتصاب نشان می‌دهد وضعیتی که بین این دو کشور رخ داده مطلوب کره‌ جنوبی نیست. سفر این هیئت به تهران اما مقارن بود با اتفاقی که اگرچه دلایلی دیگری داشت اما به نظر می‌رسد تکانی شدید به مقامات سئول داد که آن هم توقیف کشتی کره ‌جنوبی در آب‌های خلیج فارس بود. علت این توقیف آلودگی آب اعلام شد. اما دست‌کم به دستور کار‌های هیئتی که از کره‌ جنوبی راهی تهران شد، آزادی این کشتی نیز افزوده شد. عصر سه‌شنبه سخنگوی وزارت امور خارجه اعلام کرد که قوه قضائیه حکم آزادی ملوانان این کشتی را صادر کرده است. شاید این نزدیک‌ترین نشانه حسن نیت از سوی ایران بود که امید می‌رود از سوی کره‌ جنوبی نیز دیده شود.

رایزنی‌های تلخ
روز دوشنبه سفیر کره‌ جنوبی برای چندمین بار در دو سال گذشته با ماسکی ضخیم به صورت، راهی ساختمان شماره 9 وزارت امور خارجه شد تا در رایزنی با مقام مسئول حوزه کره‌ جنوبی با راه‌های عملی پیشنهادهایی که در رایزنی‌های هیئت کشورش در تهران به دست آمده، برنامه‌ریزی کنند.

شنیده‌ها از نتایج این دیدارها حاکی از این است که به نظر می‌رسد تهران- سئول به قاعده‌ای برای اجرای یک پینگ‌پنگ مفید دست یافته‌اند. شاید تعبیر دیپلماتیک آن این باشد که «رایزنی نزدیک ادامه دارد و امید می‌رود بر اساس رویه‌های شناخته‌شده، طرفین به نتایجی برسند». اگرچه در این بین گلایه‌های مقامات ایرانی همچنان ادامه دارد و معلوم است که فضای تعامل دیپلماتیک تهران- سئول تلخ پیش می‌رود.

دیپلماسی اگرچه فن بازکردن گره‌های کور، سخت و خسته‌کننده است اما بیراه نیست وقتی دیپلمات‌ها قرار است از حقوق ملتی دفاع کنند، به سخت‌ترین و تلخ‌ترین افراد تبدیل می‌شوند. آن‌هم وقتی که کشوری با دور جدیدی از سخت‌ترین تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کند و کشوری که روبه‌روی دیپلمات نشسته، بخش بزرگی از پول کالایی که خریداری کرده را باز‌نمی‌گرداند آن هم به این بهانه که از تحریم‌شدن توسط آمریکا می‌ترسد و آمریکا اجازه آزاد‌کردن پول ایران را نمی‌دهد.

شاید هر‌کدام از شما که این مطلب را می‌خوانید، این شرایط را درک می‌کنید به‌ویژه اگر زمانی چنین تجربه شخصی‌ای در رابطه مالی با دیگری داشته‌اید، آن هم وقتی که تحت سخت‌ترین فشار بوده‌اید.

رایزنی بعد از آزادی ملوانان
روز سه‌شنبه هم‌زمان با انتشار خبر آزادی ملوانان کشتی کره‌ای «سیدعباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران با «چوی جونگ کان» قائم‌مقام وزارت خارجه کره‌ جنوبی تلفنی گفت‌وگو کرد. در این گفت‌وگو بار دیگر «موضوع آزادسازی هرچه سریع‌تر منابع ارزی ایران در این کشور مطرح شد و طرفین درخصوص سازوکارهای مؤثر جهت استفاده از این منابع رایزنی کردند. طرف کره‌ای بر اراده دولت این کشور و تلاش حداکثری برای رفع محدودیت از این منابع در اسرع وقت تأکید کرد».

کره‌ای‌ها روی میز مذاکره چه گذاشتند
در سفر هیئت کره‌ جنوبی به تهران بر پیشنهادهایی رایزنی شد. از‌جمله پیشنهادهای مطرح‌شده این بود که به جای هفت میلیارد طلب ایران، دارو، سه هزار آمبولانس و واکسن آنفلوانزا به ایران داده شود، همچنین پرداخت حق عضویت سازمان ملل. ایران پیشنهاد کرد که خرید مواد کشاورزی برای ایران از محل پول بلوکه‌شده ایران و از طریق کانال انتقال پول به سوئیس بررسی شود. همچنین یکی دیگر از پیشنهادها این بود که مبلغی که ایران برای واکسن کرونا باید در مجموعه کوواکس واریز کند از محل این بدهی پرداخت شود. اما همه این پیشنهادها با مشکلاتی مواجه بود از جمله اجازه آمریکا، احتمال دزدیده‌شدن پول در یکی از مسیرهای جابه‌جایی همچنین کم‌بودن مبلغ پیشنهادها نسبت به کل بدهی.

اما هیچ‌یک از راه‌ها، نادیده گرفته نشد و شنیده‌ها حاکی از آن است که کار روی همه پیشنهادها در حال مطالعه و بررسی است. از جمله پرداخت بدهی ایران به سازمان ملل از محل دارایی‌های بلوکه‌شده. اگرچه این موضوع نیز نیازمند اجازه و هماهنگی با واشنگتن بود.

روز گذشته خبرگزاری یونهاپ به نقل از یک مقام وزارت امور خارجه کره‌ جنوبی گفت که رایزنی‌های سئول با واشنگتن برای پرداخت بدهی ایران به سازمان ملل از محل دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در کره در حال نهایی‌شدن است. به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری یونهاپ، یک مقام وزارت امور خارجه کره‌ جنوبی در اظهاراتی از پیشرفت چشمگیر در روند رایزنی‌های این کشور با آمریکا برای آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در حساب‌های بانکی کره‌ای و استفاده از آن در جهت پرداخت بدهی تهران به سازمان ملل خبر داد.

این مقام کره‌ای که خواست نامش فاش نشود، افزود: مسئله تقریبا حل‌وفصل شده است. ما رایزنی‌هایمان را با آمریکا برای پرداخت این پول انجام داده‌ایم و تنها می‌بایست درباره جزئیات کار گفت‌وگو کنیم. پیشرفت چشمگیری در روند رایزنی‌ها حاصل شده و من فکر می‌کنم که این یک فرصت است تا ایرانی‌ها حسن نیت ما را احساس کنند. وی همچنین گفت که مقامات سئول در حال رایزنی با واشنگتن برای پرداخت غیردلاری این پول به سازمان ملل هستند. این مقام وزارت امور خارجه کره در ادامه از مذاکرات کشورش با آمریکا برای توسعه تجارت‌های بشردوستانه با ایران از طریق دارایی‌های بلوکه‌شده تهران خبر داد.

انتظار برای تعبیر رؤیا
اگرچه این اتفاق می‌تواند تلاشی برای بهبود رابطه کره‌ جنوبی با ایران باشد اما هم‌زمان می‌تواند نشانه‌ای از گشایش‌هایی در واشنگتن نسبت به همکاری با تهران نیز باشد. اگرچه بازگشت دولت جو بایدن به برجام، همان‌گونه که وعده داده بود و طبیعتا لغو تحریم‌ها می‌تواند جهشی در تجارت ایران ایجاد کند که قطعا کره ‌جنوبی برای تعبیر‌شدن این رؤیا، لحظه‌شماری می‌کند.