آیا سکوت واقعی ممکن است؟

آن‌ها که همدم کوه‌ها و دشت‌هایند، گاهی هنگام قدم زدن در طبیعت، ناگهان سرشار از آن احساسِ ازدست‌رفتۀ دنیای امروز می‌شوند: سکوت ژرف جهان. سکوتی قدرتمندتر از هیاهو‌های شبکه‌های اجتماعی و ماندگارتر از همۀ سلفی‌هایی که لحظه لحظۀ زندگی‌مان را ثبت می‌کنند. دعوتی به درنگ دربارۀ خودمان و دنیایمان. ارلینک کاگه، نویسندۀ نروژی، معتقد است امروز، بیش از همیشه، به چنین سکوتی نیاز داریم، زیرا فناوری دیگر هیچ جای خالی‌ای در زندگی‌مان باقی نگذاشته است.

به گزارش ترجمان علوم انسانی، در دنیای پرهیاهوی ما، سکوت متاعی گران‌قیمت و کمیاب است. دلمان می‌خواهد در دشتی ساکت، آرام بگیریم و به آسمان خیره شویم، بدون آنکه صدایی مهارناپذیر خلوتمان را به هم بزند. اما این حس ظریف و خوشایند، برای چند دانشمندِ عصب‌شناس به پدیده‌ای پیچیده و ناشناخته تبدیل شد: سکوت با ذهن ما چه می‌کند؟ به چه کارمان می‌آید و چگونه باید آن را فهمید؟

کافه‌های سکوت ژاپنی‌های تنها و در جست‌وجوی آرامش را به‌سوی خود می‌کشند.

وقتی آدم‌های کتابخوان می‌بینند کس دیگری می‌خواهد یکی از کتاب‌هایی که تأثیر زیادی روی آن‌ها گذاشته را شروع کند، معمولاً با حالتی حسرت‌زده به او می‌گویند: «خوش‌به‌حالت که برای بار اول آن را می‌خوانی». با‌این‌حال، چنین نیست که اگر دوباره سراغ کتاب‌های محبوبمان برویم، از خواندنشان لذتی نبریم. ناتالی جنر، نویسنده‌ای که عادت دارد کتاب‌های مورد علاقه‌اش را دوباره و دوباره بخواند، می‌گوید وقتی سراغ کتاب‌های قدیمی‌مان می‌رویم، دیگر اتفاقات برایمان مهم نیست، چرا که دنبال چیز‌های دیگری می‌گردیم.

با بیست‌هزار ورقۀ فایبرگلاس می‌شود اتاقی ساخت که ساکت‌ترین نقطۀ جهان باشد، جایی که هیچ صدایی در آن منعکس نشود. تجربۀ این اتاق همه را وسوسه می‌کند، اما جان کیج که صبح‌وشبش را با صدای ساز‌های موسیقی می‌گذراند طور دیگری نگاه می‌کند: «امکان ندارد در جایی سکوت را پیدا کنید. حتی در ساکت‌ترین اتاق هم صدای جریان خون و سیستم عصبی به گوشتان خواهد خورد». گرچه حرف کیج بیراه نیست، اما در «اتاق بی‌پژواک» می‌توان صدایی شنید که حتی گوشِ کیج هم آن را نشنیده است.

تحقیقات نشان می‌دهد که بهترین چیز برای گوش دادن، مخصوصاً برای اغلب کارمندان و کسانی که کار فکری می‌کنند این است که چیزی گوش ندهند. وقتی که سکوت و موسیقی، در تقابل با هم قرار می‌گیرند، آشکار می‌شود که انسان‌ها در سکوت بهتر کار می‌کنند. پس اگر گوش دادن به موسیقی، حین انجام کار، این‌قدر بد است، چرا بسیاری از ما چنین کاری می‌کنیم؟