پایان نتانیاهو؟

«نفتالی بنت» رهبر حزب «یامینا» با «یائیر لاپید»، رهبر حزب «آینده‌ای هست» (ییش عاتید) توافق کردند که کابینه ائتلافی را تشکیل و به این ترتیب «کابینه چرخشی» شکل بگیرد. این توافق می‌تواند زمینه را برای سقوط نتانیاهو پس از یک دهه حضور در قدرت هموار سازد.

به گزارش دنیای اقتصاد، «تایمز آو اسرائیل» در گزارش ۲۸ مه و نیز شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل نوشتند، بر این اساس، لاپید تلاش کرد تا در مهلت ۲ ژوئن پشتیبانی خود را از کابینه اعلام و بنت هم احتمالا «کلید»ها را در دست خواهد گرفت. اگر لاپید نتواند اکثریت را تا ۲ ژوئن ایجاد کند، کنست ۲۱ روز فرصت دارد تا در مورد نخست وزیر توافق کند. در غیر این صورت، اسرائیل به سمت پنجمین انتخابات خود طی دو سال و نیم حرکت خواهد کرد. بنا بر اعلام کانال ۱۲ اسرائیل، بنت به لاپید گفت:«تمایل دارم وارد مذاکرات و تلاش‌ها برای تشکیل کابینه بشوم که هر دوی ما رئیس آن باشیم».

«تایمز آو اسرائیل» همچنین به نقل از کانال ۱۲ تلویزیون این رژیم افزود، با وجود ماهیت به ظاهر غیرتعهدی این پیام اما توافق حاصل شده است. گفته شده توافق مذکور طی روزهای آینده به اطلاع عموم رسانده خواهد شد و کابینه از ۸ ژوئن سوگند یاد خواهد کرد. بر اساس این توافق، بنت تا سپتامبر ۲۰۲۳ نخست وزیر می‌شود و سپس لاپید تا نوامبر ۲۰۲۵ جایگزین وی می‌شود. اعلامیه کابینه جدید شنبه شب یا اوایل یکشنبه صبح (۹ خردادماه) در سخنرانی نفتالی بنت اعلام خواهد شد. کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل توضیح داد که این موضوع هنوز به «آیلت شاکد»، دومین قطب در رهبری «یامینا» بستگی دارد و از آن جا که عناصری چون شاکد در حزب یامینا «اشتیاق کمتری» برای ورود به چنین کابینه‌ای دارند، این مساله در سرنوشت «کابینه تغییر» تعیین کننده است.

کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل همچنین افزود شاکد می‌تواند این توافق را «به هوا بفرستد» چرا که از واکنش رأی‌دهندگان راست افراطی بیم دارد که ترجیح می‌دهند کابینه‌ای به رهبری نتانیاهو سر کار باشد تا کابینه‌ای که مورد پشتیبانی و رهبری لاپید میانه رو باشد. انتظار می‌رود مراسم تحلیف نخست‌وزیر جدید ظرف ۱۰ روز آینده برقرار شود. پنجم ماه مه، یائیر لاپید پس از شکست نتانیاهو در تشکیل کابینه، از سوی روون ریولین، رئیس این رژیم برای تشکیل کابینه ائتلافی طی مدت ۲۸ روز مامور شد. اسرائیل طی دو سال، چهار دور انتخابات برگزار کرده که آخرین آنها در مارس گذشته بود و هیچ یک نتیجه قطعی نداشت. به نظر می‌رسد دوره ۲ دهه‌ای نخست‌وزیری ممتد بنیامین نتانیاهو در اسرائیل رو به پایان است. روز جمعه نتانیاهو که در ویلای خود در شهر ساحلی قیساریا در استان حیفا به سر می‌برد، فیلمی از خود منتشر کرد که در آن به شدت به بنت حمله می‌کند. او می‌گوید این سیاستمدار راست‌گرا حالا می‌خواهد نخست‌وزیر «دولت چپ» شود.

در این فیلم سه دقیقه‌ای که به شدت در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد نتانیاهو گفت که مذاکره‌کنندگان حزب او، حزب حاکم لیکود، با همتایان خود در حزب بنت، «یامینا»، به توافق رسیده‌اند، اما بنت حاضر به امضای این توافق نشده است. به ادعای نخست‌وزیر،‌ این توافق از حمایت ۵۹ نماینده مجلس برخوردار بوده که دو نماینده کمتر از میزان لازم برای تشکیل کابینه اکثریت است. بنت اما حاضر به تشکیل کابینه اقلیت نبوده و از نتانیاهو خواسته دو نماینده دیگر پیدا کند. نتانیاهو در این فیلم گفت: «نفتالی بنت به سوی چپ در حرکت است. این حرکتی علیه تمام اصول و وعده‌های آنها و تمام آن‌ چیزی است که برای تضمین آینده کابینه ما لازم است».

نخست‌وزیر اسرائیل یادآوری کرد در حملات اخیر اسرائیل به غزه، بنت و نفر دوم حزب، خانم آیلت شاکد (وزیر دادگستری سابق در کابینه نتانیاهو) گفتند از طرح «کابینه تغییر» بیرون آمده‌اند. نتانیاهو، بنت و شاکد را متهم کرد که اسرائیل و ارتش را به خطر انداخته‌اند و افزود: «یا آن حرف‌ها نمایشی بود یا این‌ها اصلا اصولی ندارند». کانال ۱۲ اسرائیل و شبکه «کان» افزودند، لیکود معتقد است توافق لاپید- بنت انجام گرفته و به زودی اعلام خواهد شد. اگرچه یامینا و بنت به این گزارش‌ها پاسخی ندادند اما هاآرتص گزارش داد که شنبه شب این توافق اعلام خواهد شد.

چند ساعت پیش از انتشار این فیلم، لاپید گفت به‌رغم دیدار روز پنج‌شنبه خود با بنت هنوز نمی‌داند که موفق به تشکیل کابینه می‌شود یا نه. در حال حاضر، لاپید از سوی روون ریولین، مسوول تشکیل کابینه است اما مهلت او برای این کار شب چهارشنبه به پایان می‌رسد. لاپید پس از دیدار پر سر و صدای خود با بنت که امیدها را به پایان نتانیاهو بالا برده بود در متنی در صفحه فیس‌بوکش نوشت: «نمی‌دانم موفق به تشکیل کابینه می‌شویم یا نه. هر چه در توان داریم می‌کنیم اما همه چیز بسته به ما نیست». با وجود اما‌واگرهایی که مطرح شده اما کانال ۱۲ اسرائیل گزارش داد که منابعی ناشناخته در یامینا معتقدند که بنت و لاپید روسای کابینه بعدی هستند اما تلاش هایشان می‌تواند بر باد رود در صورتی که رویدادهایی مانند شورش‌های قومی در شهرهای سرزمین‌های اشغالی رخ دهد؛ اقدامی که باعث شد بنت در اوایل ماه جاری مذاکرات با لاپید را به حال تعلیق در آورد.

لاپید در صورتی که بخواهد پازل ائتلاف را قبل از اتمام ساعت مقرر در روز چهارشنبه تکمیل کند به موارد کلیدی دیگر نیز احتیاج دارد و نتیجه محتمل آن بازگشت به انتخابات برای پنجمین بار در عرض بیش از دو سال خواهد بود اما حمایت بنت این فرصت را می‌دهد که بلوک به اصطلاح «تغییر» یک گام به جلو بردارد و جلوی حرکت به سوی پنجمین انتخابات را بگیرد. نتانیاهو از سال ۲۰۰۹ در قدرت است اما از زمان برگزاری انتخابات در اوایل سال ۲۰۱۹ نتوانسته به اندازه کافی حمایت یا شرکای کافی برای تشکیل کابینه جدید را به دست آورد و آینده سیاسی او با اتهام در سه پرونده پیچیده شده است. در حالی که برخی از طرفداران پیشین نتانیاهو به دلیل مسائل حقوقی از پیوستن به ائتلاف با او سر باز زده اند، بنت این احتمال را باز گذاشته و میان لاپید - نتانیاهو در نوسان است و امکان همکاری با هر یک از آنها و تبدیل خود به «تاج بخش» را بازگذاشته است.

اما بلوک تغییر برای موفقیت حداقل به حمایت منفعلانه حزب اسلام گرای «رعم» (Ra’am یا همان «فهرست عرب‌های متحد») نیاز دارد که از زمان انتخابات مارس به این سو نسبت به برنامه‌های خود «بی تعهد» بوده است. اعضای «یامینا» و «امید جدید»، یکی دیگر از بخش‌های اصلی ائتلاف نوپا، احتمال حضور در ائتلاف با «رعم» را نادیده گرفته است. در هر حال، لاپید می‌گوید در کابینه اسرائیل «بنتِ» راست‌گرا باید کنار «نیتزان هوروویتز»، رهبر حزب چپ‌گرای «مرتز» بنشیند تا نظام خدمات درمانی را بهبود بخشند؛ «گیدئون صعر»، رهبر حزب «امید نو» که تازه از لیکود جدا شده کنار «میراو میخائیلی»، رهبر چپ‌گرا و فمنیست «حزب کارگر» بنشیند تا شکاف‌های اجتماعی کاهش یابند؛ و «آویگدور لیبرمن»، رهبر حزب «اسرائیل خانه ما» که نماینده اقلیت روس‌زبان کشور است و گرایش سکولاریسم شدید دارد با «چیلی تروپر»، وزیر حزب میانه‌گرای «آبی و سفید» که گرایش مذهبی دارد در این زمینه همکاری کند که اسرائیل، کابینه‌ای یهودی باشد که در آن اصل عدم اجبار در دین رعایت می‌شود. لاپید گفت می‌خواهد کابینه‌ای تشکیل دهد که در آن «مذهبی و سکولار و چپ و راست، بلوک میانه‌ روی وسیع لیبرال و ملی تشکیل دهند که در آن یهودی‌ها و عرب‌هایی کنار همدیگر می‌نشینند که با صدای بلند فکر می‌کنند و می‌گویند که به همزیستی و حکومت قانون باور دارند». او خطاب به طرفداران نتانیاهو نوشت که در دموکراسی طبیعی است که رهبران هر از چند گاهی عوض می‌شوند.

او نوشت:‌ «سازش کلمه‌ای کثیف نیست؛ بنیان موجودیت مشترک ما است. آنها که متفاوت از ما فکر می‌کنند دشمن نیستند و نمی‌خواهند به ما لطمه بزنند اگر ما این کابینه را تشکیل دهیم تا شش ماه دیگر خیلی‌ها در کمال غافلگیری می‌بینند که اسرائیل نه کمتر یهودی شده نه کمتر صهیونیست. فقط سطح خشونت و خشم پایین آمده و رشد و رفاه بالا رفته». همزمان «تایمز آو اسرائیل» به نقل از کانال ۱۳ خاطرنشان کرد که حتی پس از اعلام توافق، بنت همچنان می‌تواند در انتخابات واقعی کنست برای تشکیل کابینه با احتمال «دفع» از سوی حزب خود روبه‌رو شود. «آمیچای چیکلی»، نماینده پارلمانی یامینا، قبلا اعلام کرده بود که در یک کابینه ائتلافی با مرتز و رعم حضور نخواهد یافت و بنت را بدون امکان قدرت مانور ترک خواهد کرد زیرا بدون او این بلوک اکثریت خود را از دست خواهد داد. در هر حال، روزهای پرابهامی پیش روی کابینه بعدی اسرائیل است و به نوشته «تایمز آو اسرائیل»، «کان» و شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل هر لحظه ممکن است کابینه «هوا برود» و حرکت به سوی پنجمین انتخابات آغاز شود. اما همین گزارش‌ها شنبه شب و یکشنبه صبح را روزهای مهمی در سرنوشت کابینه بعدی اسرائیل می‌دانند.