یک کشور با دو رئیس!

اگر سال به سال قصد خبر گرفتن از هائیتی را داشتید، تنها می‌توانستید از رتبه پایین پاسپورت این کشور خبر پیدا کنید، اما حالا این کشور در مرکز توجه قرار گرفته است؛ چراکه رئیس‌جمهور این کشور در حملات گانگستری کشته شده است. با کشته شدن رئیس‌جمهوری هائیتی، مدام خبر‌های گوناگونی از این کشور منتشر می‌شود. بر اساس آخرین خبرها، نیویورک‌تایمز گزارش می‌دهد که دو آمریکایی در میان مظنونان حمله به ریاست‌جمهوری هائیتی دیده شده‌اند.

۱۷ مظنون تاکنون در ارتباط با حادثه ترور رئیس‌جمهور هائیتی بازداشت شده‌اند و مقام‌های هائیتی می‌گویند گمان برده می‌شود دو تن از این مظنونان دارای شهروندی دوگانه آمریکا-هائیتی بوده و دولت کلمبیا نیز اعلام کرده که دست‌کم ۶ تن از این مظنونان اعضای سابق ارتش این کشور هستند.

لئون چارلز، رئیس پلیس ملی هائیتی اظهار کرد: ۱۵ تن از بازداشتی‌ها اهل کلمبیا بوده‌اند. او تصریح کرد: هشت مظنون دیگر نیز تحت تعقیب هستند و سه تن دیگر توسط پلیس کشته شده‌اند. چارلز قبل تر، از کشته شدن هفت تن صحبت کرده بود. این رئیس پلیس ادامه داد: ما قرار است آن‌ها را به دست عدالت بسپاریم.

این در حالی است که در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی برگزار شده در ارتباط با تحولات بعد از ترور رئیس‌جمهوری هائیتی، ۱۷ مظنون دستبند به دست روی زمین نشسته بودند. دولت کلمبیا اعلام کرد که از آن‌ها درباره ۶ تن از مظنونان مربوط به ترور رئیس‌جمهوری هائیتی از جمله دو نفر از مظنونان کشته شده سوال شده و مشخص کرده که آن‌ها اعضای بازنشسته ارتش این کشور بوده‌اند، اما هویت آن‌ها را منتشر نکرد. به گفته رئیس پلیس ملی کلمبیا، ایوان دوکو رئیس‌جمهور این کشور به فرماندهی عالی ارتش و پلیس کلمبیا دستور همکاری با تحقیقات درباره ترور رئیس‌جمهور هائیتی را داده است.

وزارت خارجه آمریکا نیز اعلام کرد از گزارش‌ها درباره آمریکایی‌های بازداشت شده مطلع شده، اما نمی‌تواند آن را تایید و درباره آن اظهارنظر کند. به گفته مقام‌های هائیتی، این آمریکایی‌ها به نام‌های جیمز سولاجس ۳۵ ساله و جوزف وینسنت، ۵۵ ساله هستند. برخی از مردم محلی چند خودرو را به آتش کشیده‌اند و نخست‌وزیر موقت هائیتی گفته ممکن است جونیل مویس به دلیل جنگ با الیگارش‌ها در هائیتی کشته شده باشد. جونیل مویس، رئیس‌جمهور ۵۳ساله هائیتی روز چهارشنبه به ضرب گلوله در خانه خود کشته شد.

همسر رئیس‌جمهوری نیز در این حمله شدیدا مجروح شده است. پلیس پورتوپرنس گفته ماموران راه عاملان ترور را هنگامی که در حال ترک محل بوده‌اند، بستند. کلود ژوزف، نخست‌وزیر موقت هائیتی گفت: این کشور در پی قتل رئیس‌جمهوری در شوک فرو رفته است.

مقام‌های دولتی گفته‌اند رئیس‌جمهوری هائیتی ۱۱ گلوله خورده و در خانه خود بر اثر جراحات وارده جان داده است. دفتر رئیس‌جمهوری و اتاق خواب او غارت شده و او را غلتیده به خون در خانه‌اش پیدا کرده‌اند. مارتین مویس، همسر رئیس‌جمهوری هائیتی به بیمارستانی در فلوریدای آمریکا منتقل شده و گفته می‌شود حال او وخیم است. سه فرزند رئیس‌جمهوری این کشور به گفته مقام‌های محلی به مکانی امن منتقل شده‌اند.

رئیس پلیس پورتوپرنس اطلاعاتی درباره انگیزه عاملان ترور رئیس‌جمهوری یا هویت آن‌ها ارائه نکرده است. سفیر هائیتی در آمریکا در گفتگو با خبرنگاران، عاملان حمله را مزدوران آدمکشی خوانده که برای کشتن رئیس‌جمهوری هائیتی پول گرفته بودند. نخست‌وزیر موقت این کشور گفته عاملان حمله خارجی بوده‌اند و به انگلیسی و اسپانیایی حرف می‌زدند.

تصاویر ویدئویی منتشر شده بعد از تیراندازی نشان می‌دهد افرادی تا بن دندان مسلح، با لباس‌های سیاه خارج از منزل رئیس‌جمهوری هائیتی با فریاد و به زبان انگلیسی خود را ماموران مبارزه با مواد مخدر آمریکا معرفی می‌کنند. پلیس می‌گوید اگرچه عاملان قتل رئیس‌جمهوری خود را ماموران مبارزه با مواد مخدر آمریکا جا زده‌اند امکان ندارد این عده واقعا ماموران آمریکایی بوده باشند.

همزمان نخست‌وزیر این کشور از مردم خواسته که در خانه بمانند و مردم هائیتی هم از تقاضای نخست‌وزیر موقت برای ماندن در خانه‌هایشان پیروی کرده‌اند. کلود جوزف دو هفته وضعیت اضطراری اعلام کرده که اجتماعات را ممنوع و استفاده از ارتش در برقراری نظم را در کنار گسترش دیگر اختیارات اجرایی مجاز می‌کند.

تقاضا از آمریکا برای برقراری نظم

همزمان با این تحولات مقامات هائیتی از آمریکایی‌ها خواسته‌اند که در برقراری ثبات در این کشور کمک کنند. آن‌ها از مقامات آمریکایی خواسته‌اند که برای حفاظت از فرودگاه هائیتی و سایر مکان‌های مهم مانند پمپ‌بنزین‌ها سربازانی به این کشور بفرستند.

هائیتی در سا‌ل‌های اخیر از میزان خشونت گروه‌های گانگستری به شدت رنج برده است. همچنین با حاکم شدن بیماری پاندمی و ضعف این کشور در مراقبت‌های بهداشتی عمومی، نرخ مرگ و میر ناشی از کرونا در این کشور افزایش یافته است. در این شرایط نخست‌وزیر هائیتی گفت که جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه این کشور قول داده‌اند به هائیتی کمک کنند.

هائیتی بلاتکلیف

به‌رغم ادعای کلود ژوزف، نخست‌وزیر موقت این کشور مبنی بر اینکه وی پس از ترور رئیس‌جمهور مسوولیت را به عهده دارد، وضعیت بی‌ثبات سیاسی در این کشور حاکم شده و چالش دیگری برای دموکراسی‌ها در نیمکره غربی به‌وجود آورده است. روز پنج‌شنبه توفان سیاسی پدید آمد و همزمان دو نخست‌وزیر ادعای حکمرانی کرده و یک جنگ قدرت در این کشور در غیاب رئیس‌جمهور کشته شده به وجود آمده است.

کلود ژوزف، نخست‌وزیر موقت هائیتی گفت که او فرماندهی پلیس و ارتش را به دست گرفته و حکمرانی دولت در محاصره (state of siege) را اعلام کرده که اساسا کشور را تحت حکومت نظامی قرار می‌دهد. این در حالی است که کارشناسان حقوقی ادعای وی را زیر سوال بردند و حالا او توسط رقبا به چالش کشیده شده است.

دو روز پیش از اینکه مویس کشته شود، یک نخست‌وزیر جدید معرفی کرد: آریل هنری. او به‌عنوان کسی که جراح مغز و اعصاب است، قرار بود در این هفته نقش نخست‌وزیری را به‌طور رسمی به عهده بگیرد، اما وقایع به‌وجود آمده، مانع این امر شد. حالا هائیتی تبدیل به یک کشور با دو نخست‌وزیر شده و کارشناسان نگران هرج و مرج سیاسی در این کشور شده‌اند.

لیلاس دسکیرون، نویسنده اهل هائیتی که از ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۴ وزیر فرهنگ این کشور بوده است، می‌گوید: هیچ‌کس نمی‌داند در حال حاضر چه اتفاقی قرار است بیفتد و این ملت ۱۱ میلیون نفری را در یک وضعیت «منتظر باش و بیین چه خواهد شد»، قرار داده است.

در سال ۱۹۹۱، پس از اینکه کودتا در این کشور رخ داد، مردم فوج فوج از طریق دریا خود را به فلوریدا می‌رساندند و بحران پناهجویی برای آمریکا به وجود آوردند و حالا این ترس در بین مقامات آمریکایی شکل گرفته که ممکن است آمریکا دوباره بحرانی از این دست را تجربه کند.

ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه، روز پنج‌شنبه در جمع خبرنگاران گفت ژوزف در زمان ترور در قدرت بوده و ایالات‌متحده به همین ترتیب به کار با او ادامه خواهد داد. اما وی افزود که ایالات‌متحده با هنری «در تماس» بوده و از همه مقامات هائیتی خواسته تا برای جلوگیری از خشونت بیشتر با هم کار کنند. مقام ارشد سازمان ملل در هائیتی نیز از ادعای ژوزف به‌عنوان نخست‌وزیر برحق حمایت کرده است. به‌نظر می‌رسد ژوزف از حمایت بین‌المللی برخوردار است، اما هنوز هنری از ادعای خود برای حکمرانی دست برنداشته است.