سفر پنهان کارانه شی جین‌پینگ به تبت

شی جین‌پینگ، رییس‌جمهور خلق چین در سفری کم‌سابقه به استان تبت در این کشور سفر کرد. سفری سه‌روزه که نخستین سفر بلندپایه‌ترین مقام کشور به این منطقه از خاک چین در ۳۰ سال گذشته محسوب می‌شود. شی جین پینگ، ۱۰ سال پیش در یک سفر دیگر به تبت رفته بود، اما در آن زمان او هنوز به مقام ریاست‌جمهوری منصوب نشده بود و جیانگ زمین همچنان رییس‌جمهور چین بود.

اعتماد در ادامه نوشت: این سفر از پیش اعلام نشده، تا پیش از پایان آن پنهان مانده بود و خبری از آن در رسانه‌ها منتشر نشده بود. یک گروه غیردولتی تبتی در پایتخت امریکا، پنهانکاری دولت چین در مورد این سفر را «به دلیل اضطراب دولت چین نسبت به مشروعیتش در میان ساکنان تبت» توصیف کرده است.

گرچه سفر رییس‌جمهور هفته گذشته بین روز‌های چهارشنبه تا جمعه انجام شده بود، اما رسانه‌های دولتی چین تا روز شنبه هیچ گزارشی از آن منتشر نکردند و تنها پس از پایان سفر بود که گزارش این سفر و تصاویر آن در رسانه‌ها منتشر شد.

تبت که عمده جمعیت آن را بودایی‌ها تشکیل می‌دهند، از یک سو منطقه‌ای جدایی‌طلب محسوب می‌شود که برخی دولت‌های خارجی از جمله ایالات متحده امریکا و هندوستان از تجزیه آن از چین حمایت می‌کنند، در عین حال نهاد‌های حقوق‌بشری غربی چین را به سرکوب آزادی‌های فرهنگی و مذهبی در این منطقه متهم می‌کنند.

با این حال دولت چین هرگز اتهام‌ها در مورد سرکوب مذهبی در این منطقه را نپذیرفته است و همواره تاکید کرده است که در طول هفتاد سال حاکمیت چین بر این منطقه، استان کوهستانی تبت، پیشرفت چشمگیری داشته است و شهروندان ساکن آن نیز بدون مشکل و مزاحمت به آداب دینی و رسوم فرهنگی خود مشغولند. با این حال رسانه‌های خارجی می‌نویسند که دولت چین در سال‌های اخیر کنترل معابد بودایی را سخت‌تر کرده و آموزش به زبان چینی را جایگزین آموزش عمومی به زبان تبتی کرده است.

این رسانه‌ها می‌نویسند که دولت چین منتقدان سیاست‌های خود را بازداشت می‌کند و معمولا به زندان‌های طویل‌المدت محکوم می‌کند، به ویژه اگر ارتباطی میان آن‌ها و دالای لاما، رهبر بوداییان پیدا شود، این مجازات‌ها سخت‌تر می‌شود. دالای لاما، رهبر مذهبی بوداییان که اکنون ۸۶ ساله است ۶۲ سال پیش بعد از شکست شورش سراسری برای استقلال تبت از حکومت چین، بعد از فرار از خاک چین با نزدیک به ۸۰ هزار نفر از پیروانش در هند در تبعید خودخواسته زندگی می‌کند. دولت پکن، حکومت خودخوانده دالای لاما که اکنون با عنوان دولت در تبعید در تارامشلای هند ساکن است را به رسمیت نمی‌شناسد و دالای لاما را به جدایی‌طلبی متهم می‌کند.

بازدید از آثار فرهنگی و پیشرفت‌های اقتصادی

شبکه دولتی سی‌سی‌تی‌وی چین روز شنبه، تصاویری از ورود شی جین‌پینگ به تبت را پخش کرد که در آن رییس‌جمهور در میان رقص و شادی تعدادی از شهروندان در لباس‌های محلی با پرچم جمهوری خلق چین در دست، از هواپیما پیاده می‌شود.

هواپیمای دولتی چین، رییس‌جمهور را در منطقه‌ای در جنوب شرقی تبت به زمین نشاند و او بقیه سفر را تا لهاسا، مرکز استان تبت با قطار طی کرد. شی با فرود در نئینگ‌شی در شرق تبت و استفاده از خط آهن برای سفر به لهاسا، اقدامی تبلیغاتی برای نشان دادن پیشرفت منطقه و ایجاد خط آهن کوهستانی سراسری تبت انجام داد.

دولت چین برای ساخت این خط آهن ۳۷ میلیارد یوآن معادل ۵ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده است. در این سفر شی جین‌پینگ از کاخ پوتالا، اقامتگاه دالای‌لاما هم بازدید کرد. دالای لاما، عنوان عمومی رهبر مذهبی بوداییان است که هر چند رهبر کنونی در هند ساکن است، اما در صورت مرگ او، به اعتقاد بوداییان در قالب تناسخ، بار دیگر دالای لاما در این کاخ ساکن خواهد شد.

به گزارش رسانه‌های دولتی چین، شی در این سفر از فعالیت‌هایی که درخصوص حفاظت از آثار فرهنگی تبت انجام شده و امور مرتبط با حفظ آثار و ارزش‌های قومی و مذهبی منطقه بازدید و گزارش‌هایی دریافت کرد. تبتی‌هایی که عمدتا در خارج از چین زندگی می‌کنند و به ویژه ساکن هند یا امریکا هستند، این اقدام‌های پکن را اقدام‌هایی تبلیغاتی توصیف می‌کنند و معتقدند که دولت چین به‌شدت فرهنگ و مذهب آنان را تحت سانسور و فشار قرار می‌دهد.

به نوشته اکونومیست، برای پکن، اشاره به پیشرفت‌های اقتصادی و معیشتی شهروندان تبت، راهی برای فرار از انتقادات در مورد مسائل حقوق بشری و اختلافات سیاسی با رهبران بودایی تبعیدی است. در این سفر شی جین‌پینگ ضمن استفاده از خط آهنی که به عنوان نخستین خط آهن سراسری تبت با عنوان «هدیه صد سالگی حزب کمونیست چین» به این منطقه اهدا شد، از پروژه‌های مختلف توسعه‌ای بازدید کرد.

دولت چین رشد و توسعه توریسم در تبت را به عنوان پیشران اقتصادی این منطقه، یکی از افتخارات خود می‌داند که باعث شده است شهروندان تبت از یک طبقه فقیر و عمدتا رعیت به شهروندان طبقه متوسط چینی تبدیل شوند. رسانه‌های دولت چین این سفر را «آغاز فصل جدیدی در توسعه با کیفیت و ثبات پایدار» در تبت توصیف می‌کرده‌اند.

خودمختاری مورد مناقشه

تبت سابقه تاریخی طولانی دارد که هر چند در دورانی از تاریخش به عنوان یک سرزمین مستقل اداره شده است، اما در بخش عمده‌ای از تاریخ تحت حاکمیت امپراتوری‌های چین و سلسله‌های مغول قرار داشته است. از لحاظ تقسیم‌بندی جغرافیایی در چین، تبت یکی از ۵ منطقه خودمختار در خاک چین در کنار سین‌کیانگ، مغولستان داخلی، گوانگشی و نینگ‌شیا قرار می‌گیرد. اما میزان خودمختاری این منطقه محل اختلاف میان رهبران بودایی و دولت پکن است.

دالای لاما معتقد است که دولت چین به هیچ‌یک از تعهداتش در معاهده ۱۹۵۱ عمل نکرده است و عملا خودمختاری تبت را نپذیرفته است، در برابر دولت چین دالای لاما را به استقلال‌طلبی بهانه سفر شی جین‌پینگ به تبت، هفتادمین سالگرد رویدادی است که دولت مرکزی چین به آن «آزادسازی مسالمت‌آمیز تبت» لقب داده است. یک دهه قبل نیز شی جین‌پینگ، برای شصتمین سالگرد این رویداد در مقام معاون رییس‌جمهور چنین سفری انجام داده بود.

سال ۱۹۵۱ براساس توافقنامه ۱۷ ماده‌ای میان دالای لاما و پکن، تبت به ازای امتیاز خودمختاری به خاک چین ضمیمه شد. دالای لاما، بعد‌ها مدعی شد که دولت چین به هیچ‌یک از تعهداتش عمل نکرده است و هشت سال بعد از امضای توافق نهضت جدایی‌طلبی تبت را رهبری کرد که به‌شدت از سوی دولت مرکزی سرکوب شد. دالای لاما در هند می‌گوید که فقط و فقط خواهان اجرا معاهده ۱۷ ماده‌ای و اعطای خودمختاری واقعی به تبت است، اما پکن او را متهم به جدایی‌طلبی و استقلال‌خواهی می‌کند.

اختلافات با هند

سفر شی به تبت درست در پی درگیری‌های نظامی مرزی میان نظامیان چین و هندوستان در مناطق کوهستانی مرزی اتفاق می‌افتد. هر چند دو طرف بعد از چند بار درگیری نظامی در طول سال گذشته عاقبت از طریق گفتگو ترک مخاصمه کردند، اما این اختلافات مرزی به اختلافات دراز مدت دو قدرت هسته‌ای شرق و جنوب آسیا افزوده شده است.

نشانه‌هایی از بالاگرفتن اختلافات با هند را می‌توان در اقدام ماه گذشته نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند در ارسال پیام تبریک به مناسبت تولد دالای لاما در توییتر دید. مودی همچنین در گفت‌وگویی تلفنی با این رهبر مذهبی تبعیدی گفتگو کرد، اقدامی که از سوی پکن کاملا تحریک‌آمیز تلقی می‌شود.