بازی تاج و تخت در کردستان عراق

فرارو- پایگاه خبری "نشنال اینترست" در گزارشی، به مساله خلا رهبری در "اتحادیه میهنی کردستان عراق" پس از فوت "جلال طالبانی" رهبر این حزب در سال ۲۰۱۷ پرداخته و به طور خاص درگیری‌ها میان "لاهور طالبانی" فرزند برادر جلال طالبانی، از چهر‌های امنیتی و نظامی اتحادیه میهنی با "بافل" و "قباد طالبانی"، فرزندان جلال‌طالبانی را مورد اشاره قرار داده و آن را به نوعی بازی تاج و تخت در کردستان عراق تشبیه کرده که تاکنون بافل و قباد طالبانی توانسته اند در آن، قدرت بیشتری داشته باشند. با این حال، تحرکات لاهور طالبانی نیز تهدیدی جدی علیه آن‌ها محسوب می‌شود. درگیری‌هایی که در نوع خود به کلیتِ قدرت و وحدت در اقلیم کردستان عراق تا حد زیادی ضربه می‌زنند.

نشنال اینترست در این رابطه می‌نویسد: «اقلیم کردستان عراق، کنفدراسیونی تشکیل شده از "اتحادیه میهنی کردستان" و رقیب آن یعنی "حزب دموکراتیک کردستان" است. اتحادیه میهنی کردستان، سلیمانیه و مناطق اطراف آن را کنترل می‌کند و به نوعی می‌توان آن را تشکیلاتی شبه دولتی دانست که سرویس‌های دیپلماتیک، نظامی و اطلاعاتیِ خاصِ خود را دارد. موجودیت و ثباتِ اقلیم کردستان عراق، تا حد زیادی به روابط میان اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکراتیک کردستان عراق، وابسته است. با این حال، اتحادیه میهنی کردستان عراق در شرایط کنونی به دلیل غیبتِ رهبری کاریزماتیک در آن، تا حدی اقتدار و قدرت خود را از دست داده و در بی‌نظمی و هرج و مرج قرار دارد.

به گزارش فرارو، در بحبوحه این بی نظمی ها، "لاهور طالبانی" به مثابه رهبرِ موقت و غیررسمیِ اتحادیه میهنی کردستان با نوعی از سیاستِ شخصی که مبتنی بر تنفر نسبت به حزب دموکراتیک کردستان و تهدید علیه وحدت اقلیم کردستان است، ظاهر شده است. با این حال، در پی یک مانور ناگهانی داخلی، پسر عموی لاهور به نامِ بافِل طالبانی، وی را برکنار کرد. اقدامی که لاهور طالبانی آن را به مثابه یک کودتای هماهنگ شده با قدرت‌های منطقه‌ای علیه خود توصیف کرده است. با این همه، شکاف در میان اطرافیان لاهور، در نهایت منجر به اخراج و برکناری او شد.

در این راستا، بسیاری از رسانه‌های لاهور طالبانی و شرکت‌های وی، توقیف شده اند و خودِ او نیز به سواستفاده گسترده از قدرت متهم شده است. با توجه به اینکه باقی مانده نیرو‌های آمریکایی درعراق در اقلیم کردستان عراق مستقر شده اند، وضعیت بی ثباتِ اتحادیه میهنی کردستان، اقلیم کردستان عراق را نیز بی ثبات خواهد کرد. امری که نَه آمریکا و نه هیچکدام از قدرت‌های منطقه‌ای طالب آن نیستند. متعاقبا، ایران و آمریکا تلاش‌های میانجی‌گرانه زیادی را در پیش گرفته اند تا شاید شرایط را در اقلیم کردستان عراق، آرام کنند.

در این چهارچوب باید گفت که در اقلیم کردستان، نوعی جنگ قدرت به راه افتاده است. اتحادیه میهنی پس از فوت جلال طالبانی (پدر بافل طالبانی که در سال ۲۰۱۷ فوت کرد)، نتوانسته رهبری را برای خود برگزیند و عملا به آشوب و تنش وارد شده است. اتحادیه میهنی صرفا بر اساس توازن و تعادئلی که میان گروه‌های مسلح مخالف وجود دارد توانست ادامه حیات دهد. با فروپاشی اقتدار مرکزی اتحادیه میهنی کردستان عراق، اغلب نهاد‌های آن رو به زوال حرکت کردند. این درحالی است که نهاد‌های نظامی و اطلاعاتی آن به اهرم‌های قدرت تبدیل شدند و همچنان ادامه حیات داده اند.

یگان نظامی ویژه اتحاد میهنی کردستان عراق موسوم به "گروه ضدتروریسم"، درسال ۲۰۰۳ با کمک ایالات متحده آمریکا ایجاد شد. این نهاد خیلی زود به یکی از محبوب‌ترین نهاد‌های اتحادیه میهنی در قلمرو آن تبدیل شد. با این حال، با فروپاشی اقتدار مرکزی اتحادیه میهنی کردستان، گروه مبارزه با تروریسم کردستان عراق و آژانس اطلاعاتی اتحادیه میهنی عراق، کلیتِ اتحادیه میهنی را به تصرف خود در آوردند.

مقر‌های گروه ضدتروریسم اتحادیه میهنی کردستان عراق در پایتخت سیاسی این حزب یعنی "قلاچولان" در نزدیکی سلیمانیه واقع شده است. کنترل بر این مقر‌ها برای به کنترل گرفتن اتحادیه میهنی کردستان عراق، کاملا ضروری است. از همان نخستین روز‌های ایجاد گروه ضدتروریسم اتحادیه میهنی کردستان عراق، لاهور طالبانی به همراه برادرش پولاد، از جمله چهره‌های سرشناس آن بودند. دلیل اصلی آن نیز ارتباطات نزدیک آن‌ها با جلال‌طالبانی بود. هنگامی که لاهور رئیس نهاد اطلاعاتی اتحادیه میهنی شد، وی بیش از پیش گروه ضدتروریسم اتحادیه را در نهاد اطلاعاتی آن ادغام کرد. اگرچه گروه ضدتروریسم اتحادیه، زیرمجموعه نهاد اطلاعاتی آن است، به تدریج گروه ضدتروریسم توانست به دلیل قدرت نظامی خود و همچنین فقدان اقتدار مرکزی در اتحادیه میهنی، کنترل نهادِ اطلاعاتی را به دست گیرد. در بلند مدت، گروه ضدتروریسم توانست به یک نیروی سیاسی مهم تبدیل شود که مطبوعات، رسانه ها، و کارمندان خود را دارد.

در جریان تحرکات داعش در منطقه، نهادِ موسوم به گروه ضدتروریسم که متعلق به اتحادیه میهنی بود، به طور خاص با کنش ورزی‌های موثر لاهو و پولاد طالبانی، نقش مهمی در مبارزه با داعش داشت. این نهاد حتی با آزادسازی شهر کردنشینِ کوبانی در سوریه از شر داعش، اعتبار زیادی را نیز به دست آورد.

لاهور طالبانی در سال ۲۰۱۳ رئیس نهاد اطلاعاتی اتحادیه میهنی شد و پس از آن، در مسائل سیاسی اتحادیه و اقلیم کردستان عراق، دخالت‌های فراوانی را انجام داد. این در حالی است که روسای قبلی نهاد اطلاعاتی اتحادیه میهنی، تا حد زیادی از سیاست دوری می‌کردند. برخی ناظران و تحلیلگران حتی به این مساله اشاره دارند که لاهور طالبانی به نحو گسترده‌ای مقام‌های نهاد اطلاعاتی اتحادیه میهنی و همچنین گروه ضدتروریسم را به جای اعضای رسمی اتحادیه میهنی در پُست‌های مختلف قرار می‌داد.

سال ۲۰۱۷، لاهور طالبانی تا حد زیادی قدرت خود را تثبیت کرد و خواستار برگزاری کنگره اتحادیه میهنی جهت انتخاب رهبری جدید برای آن شد. در مناطق تحت کنترل اتحادیه میهنی، احساسات ضد حزب دموکراتیک کردستان، به شدت قوی هستند. این مساله عملا موجب ایجاد بی اعتمادی میان حزب دموکراتیک و اتحادیه میهنی شده و اقلیم کردستان را به محل تجمع نیرو‌های مسلح و شورشیِ رقیب تبدیل کرده است. لاهور روابط نزدیکی با آمریکا دارد و از ایران دوری می‌کند.

بر اساس برخی گزارش ها، گروه ضدتروریسم اتحادیه میهنی در ترور "سردار سلیمانی" نقش داشته و لاهور طالبانی تنها رهبر اتحادیه میهنی بود که در مراسم تشییع سردار سلیمانی شرکت نکرد. با این همه، وی نماینده کلیتِ قدرت در اتحادیه میهنی عراق نیز نمی‌باشد.

بافل طالبانی در عمل تهدیدی مستقیم علیه لاهور است، زیرا بافل چیزی دارد که لاهور ندارد و آن مشروعیتی است که بافل از پدر خود (جلال طالبانی) به ارث می‌برد. لاهور اساسا یک فرد تاجر بوده که اکنون وارد کار‌های سیاسی و نظامی شده و تا حد زیادی بسیاری از اعضای قدیمی اتحادیه میهنی را نیز کنار زده است. وی تا حدی به دنبال مصالحه با حزب دموکراتیک کردستان نیز است که این مساله خود برای وی یک فاجعه تمام عیار است.

با این حال، بافل تجربیات نظامی زیادی دارد و از روز اول تشکیل نهاد‌های نظامی و اطلاعاتی اتحادیه میهنی کردستان، در آن‌ها عضویت داشته است. او با نسل قدیمِ اتحادیه میهنی روابط خوبی دارد و به طور کلی با ایران، آمریکا و دولت عراق نیز روابط مناسبی دارد.

لاهور بسیاری از اعضای اتحادیه میهنی را حاشیه نشین کرده است. امری که موجب شده تا اتحادیه میهنی به دو بخش تحت کنترل بافل و لاهور تقسیم شود. با این حال، چهره‌های سرشناس زیادی در اتحادیه میهنی کردستان، از تایید اقتدار و قدرت لاهور طالبانی طفره رفته اند.

با این حال، طرفدارانش وی را اصلاح گری می‌دانند که افراد جدیدی را وارد حزب کرده است. با این همه، اتحاد بافل و قباد طالبانی (فرزندان جلال طالبانی) موجب شده تا آن‌ها به این مساله اشاره کنند که این حق فرزندان جلال طالبانی است که در اتحادیه میهنی، قدرت را در دست داشته باشند.

این اعتقاد در میان برخی اعضای اتحادیه میهنی وجود دارد که لاهور طالبانی از قدرت خود سواستفاه کرده و حتی با استفاده از اختیارات خود در سرویس اطلاعاتی اتحادیه میهنی سعی داشته تا بافل طالبانی را نیز هدف عملیات تروریستی قرار دهد. برخی حتی از لاهور طالبانی انتقاد می‌کنند، زیرا معتقدند که وی عملا یک سیستم وحشت را به راه انداخته و تجربه‌ای شبیه سال‌های دیکتاتوری "صدام حسین" در عراق را در اتحادیه میهنی ایجاد کرده است.

با این همه در شرایط کنونی، بافل طالبانی به همراه برادرش قباد، سیستمی شبیه به برادارن کاسترو در کوبا را ایجاد کرده اند و قدرت را میان خود تقسیم کرده اند. از یک سو، بافل به دنبال تثبیت قدرت در چهارچوب خانواده نزدیک به جلال طالبانی است و سعی دارد تا تهدیدات و جاسوسی‌ها را علیه طالبانی‌ها کاهش دهد و از سوی دیگر قباد، به مقام‌های امنیتی اتحادیه میهنی به صراحت هشدار می‌دهد که مبادا وارد عرصه سیاست شوند.

قباد به طور سنتی در حکومت کار کرده این در حالی است که بافل، از دیرباز کار حزبی انجام داده است. با این همه، ظهور لاهور طالبانی، تهدیدی مستقیم علیه بافل طالبانی است و در نوع خود می‌تواند نزاع‌های سیاسی درکردستان عراق را تشدید کند. اگر چه لاهور طالبانی هر گونه خروج از اتحادیه میهنی کردستان عراق را رد کرده، با این حال وی کاملا در گروه ضدتروریسم و همچنین تشکیلات اطلاعاتی اتحادیه میهنی بی قدرت است و عملا هر دوی آن‌ها در شرایط فعلی در اطاعت از بافل طالبانی و برادرش هستند. تمامی این مسائل عملا شرایط در کردستان عراق و به طور خاص در مورد اتحادیه میهنی را به یک بازی تاج و تخت تبدیل کرده که در آینده می‌تواند حاملِ اتفاقات و رویداد‌های زیادی نیز باشد».