پافشاری جو بایدن بر اشتباه ترامپ؛ تحریم بدون دیپلماسی

جو بایدن رییس‌جمهور ایالات متحده در دیدار با تعدادی از اعضای کنگره و همچنین کوبایی‌های مقیم امریکا از اقدامات جدید واشنگتن در قبال کوبا که شامل تحریم‌هایی جدید علیه مقامات این کشور و همچنین کمک‌هایی به مخالفان دولت در هاوانا رونمایی کرد؛ اقداماتی که نشان می‌دهد کاخ سفید تصمیمی برای ایجاد تغییرات جدی در سیاست دولت دونالد ترامپ در قبال کوبا ندارد و مایل نیست بار دیگر از روشی که باراک اوباما برای بهبود روابط با کوبا به کار بسته بود، استفاده کند.

اعتماد در ادامه نوشت: دولت امریکا روز جمعه به وقت محلی اسکار کایه‌خس والکارسه، رییس پلیس کوبا و ادی سیه‌را آریاس معاون او را تحریم کرد. این در حالی است که اداره پلیس کوبا به عنوان زیرمجموعه‌ای از وزارت کشور در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ مشمول تحریم‌ها قرار گرفته بود.

ساعاتی پس از اعلام رسمی تحریم‌ها از سوی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، جو بایدن رییس‌جمهور این کشور در دیدار با کوبایی‌های مقیم امریکا و تعدادی از اعضای کنگره گفت «ما صدای ناله‌هایی را که در طلب آزادی از این جزیره بلند می‌شود، می‌شنویم و ایالات متحده هر اقدامی را که لازم باشد برای تقویت جنبش مردمی اخیر در کوبا انجام خواهد داد.»

براساس گفته‌های مقامات امریکایی، دولت ایالات متحده طیف گسترده‌ای از اقدامات را در واکنش به اعتراضات در کوبا در نظر دارد که شامل ارایه اینترنت به مردم این کشور و تشکیل کارگروهی به منظور یافتن راهکار‌هایی برای اجرای صحیح سیاست «ارسال حواله‌ها» می‌شود.

در دوره اوباما، این اجازه به کوبایی‌های مقیم ایالات متحده داده شده بود تا از طریق حواله‌های بانکی برای دوستان و آشنایان خود در کوبا کمک مالی ارسال کنند، اما در دوره ترامپ به این بهانه که این پول‌ها «یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی دولت کمونیستی» هاواناست، از این کار جلوگیری شد.

دولت بایدن تصمیم دارد با تغییر شیوه اجرای این سیاست، اطمینان حاصل کند حواله‌های ارسال‌شده مستقیما به دست شهروندان کوبایی می‌رسد. سه هفته پیش، در ۱۱ ژوییه موج جدیدی از اعتراضات گسترده در کوبا آغاز شد که از دهه ۱۹۹۰ به این سو بی‌سابقه بود. اصلی‌ترین دلایل شروع این اعتراضات را باید قطعی مداوم برق، کمبود حامل‌های انرژی و عدم امکان دسترسی مردم به مواد غذایی و سایر نیاز‌های روزمره دانست.

بایدن در این باره گفت: «چندی پیش کوبایی‌ها به خیابان آمدند و به همه دنیا اعلام کردند که خواست واقعی مردم کوبا چیست. رژیم هاوانا، اما پاسخ این اعتراضات را با خشونت و سرکوب، بازداشت‌های دسته‌جمعی، محاکمه‌های ساختگی و ناپدید کردن معترضان داد.» او همچنین به تشریح برخی جزییات از سیاست‌های واشنگتن در قبال کوبا نظیر فراهم کردن اینترنت، افزایش تعداد کارمندان سفارت امریکا در هاوانا و همچنین مساله حواله‌ها پرداخت.

وزارت خزانه‌داری امریکا می‌گوید: این تحریم‌ها در واکنش به «سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز شهروندان معترض کوبایی» وضع و اعمال شده است. بایدن نیز در پاسخ به خبرنگاران که از او پیرامون اقدامات احتمالی دولت امریکا در آینده و تحریم‌ها سوال می‌پرسیدند تاکید کرد «تحریم‌های بیشتری در کار خواهد بود؛ مگر اینکه تغییراتی جدی در کوبا ایجاد شود که بعید می‌دانم چنین اتفاقی بیفتد.»

یک مقام آگاه امریکایی در خصوص جزییات اقداماتی که دولت ایالات متحده در خصوص کوبا مد نظر دارد به سی‌ان‌ان گفته است که «ما در حال رایزنی با شرکت‌های خصوصی به منظور توسعه فناوری‌های مربوط به اینترنت بی‌سیم LTE در کوبا هستیم و تلاش داریم تا راهی برای ایجاد امکان دسترسی مردم کوبا به اینترنت آزاد پیدا کنیم.»

به گفته این مقام آگاه، «یکی دیگر از اولویت‌های دولت امریکا، برقراری ارتباط مستقیم با مردم کوباست و چنانکه چنین امری از طریق دیپلمات‌های‌مان در آن کشور ممکن باشد بدون اینکه خطری آن‌ها را تهدید کند، این رویکرد در دستور کار قرار خواهد گرفت.»

سیاست خارجی واشنگتن تحت‌تاثیر انتخابات

دولت بایدن با دوگانه‌ای جدی برای بازتعریف سیاست‌های خود در قبال کوبا روبرو است. از یک سو در دوره ترامپ با افزایش فشار‌های اقتصادی و سیاسی علیه کوبا، وضعیت اقتصادی این کشور رو به وخامت رفت و به تبع آن ضمن سخت‌تر شدن وضعیت زندگی برای مردم کوبا، وضعیت حقوق بشر و آزادی‌های سیاسی و اقتصادی از پیش وعده‌داده شده تحت‌تاثیر قرار گرفت. گروهی از دموکرات‌ها و به ویژه جریانی که به جریان ترقی‌خواه معروف است، معتقدند کمک به کوبا برای مقابله با پاندمی کرونا و تقویت روابط با این کشور می‌تواند به بهتر شدن زندگی مردم در این کشور کمک کند.

سناتور برنی سندرز همزمان با برگزاری اعتراضات گسترده در کوبا در این خصوص نوشت: «مدت‌ها از زمانی که باید تحریم‌ها علیه کوبا رفع می‌شد، می‌گذرد، اما هنوزشاهد اقدام خاصی از سوی دولت در این مورد نبوده‌ایم.»

بن رودز، مشاور سیاست خارجی باراک اوباما رییس‌جمهور پیشین ایالات متحده نیز با تاکید بر ضرورت بازنگری در سیاست خارجی امریکا در قبال کوبا معتقد است: «موضوعی که باید هدایت‌کننده سیاست امریکا باشد این است که سیاست‌های ما چگونه می‌توانند به بهتر شدن زندگی مردم کوبا کمک کنند. برای دهه‌ها کوبایی‌ها همزمان از فشار حکومت کمونیستی و تحریم‌های تنبیهی امریکا رنج بردند و امریکا هم ۶۰ سال در برپا کردن دموکراسی در کوبا ناکام بود.

در دو سال پایانی دولت اوباما، ما به سوی احیای روابط با کوبا و بیشتر کردن ارتباط‌مان با مردم کوبا از طریق عادی‌سازی روابط رفتیم. این موضوع باعث شد بخش خصوصی در کوبا رشد کند، مردم درآمد بیشتری داشته باشند و امید به آینده افزایش یابد. در این عادی‌سازی، دولت کوبا نیز با آزادسازی برخی زندانیان سیاسی و اعطای دسترسی بیشتر به اینترنت موافقت کرد. تلاش ترامپ برای بازگشتن از سیاست اوباما همه‌چیز را خراب کرد؛ بخش خصوصی کوبا تضعیف شد و هیچ دستاورد حقوق بشری هم به دست نیامد.»

بن رودز به بایدن توصیه کرده ضمن ارسال کمک‌های دارویی و غذایی راه ارتباط با مردم کوبا را از طریق فعال‌سازی سفارت در کوبا باز کند و راه اوباما را پیش گیرد. از سوی دیگر، اما دولت بایدن برای اجرای توصیه این گروه از دموکرات‌ها با یک چالش جدی به نام کوبایی‌های فلوریدا روبرو است. کوبایی - امریکایی‌هایی که اغلب در فلوریدا زندگی می‌کنند و بیشتر آن‌ها از مخالفان جدی نظام سیاسی کوبا هستند، معتقدند دموکرات‌ها باید سیاستی سختگیرانه‌تر را در قبال هاوانا پیش بگیرند و با رویکردی که تعامل و همکاری با دولت کوبا را مد نظر قرار می‌دهد، مخالفند.

هرچند جمعیت این اقلیت به نسبت جمعیت کل ایالات متحده زیاد نیست، اما با توجه به نظام انتخاباتی خاص امریکا و همچنین تاثیر ویژه ایالت فلوریدا در نظام انتخاباتی دولت واشنگتن در بسیاری از موارد مجبور به پذیرش خواسته‌های آنان و جلب رضایت‌شان بوده تا در انتخابات‌های آینده حمایت این اقلیت تاثیرگذار را از دست ندهد.

تحریم؛ بی‌نتیجه و زیان‌آور

تا اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی، دولت کوبا به رغم مشکلات اقتصادی و سختی‌هایی که در تامین نیاز‌های روزانه مردم این کشور داشت به لطف کمک‌هایی که از سوی اتحاد جماهیر شوروی در قالب کالا و پول برای هاوانا ارسال می‌شد، می‌توانست وضعیت را مدیریت کرده و مانع از بروز بحران شود، با فروپاشی شوروی، اما وضعیت تغییر کرد.

به گفته کارشناسان اقتصادی پس از فروپاشی شوروی حجم اقتصاد کوبا ۳۵درصد کوچک‌تر شد و هاوانا نیز هیچ‌وقت نتوانست این افت ناگهانی و بزرگ را جبران کند. دولت کنونی کوبا بر این باور است شرایط اقتصادی امروز این کشور ناشی از تحریم‌های گسترده‌ای است که برای دهه‌ها از سوی ایالات متحده بر کوبا تحمیل می‌شد و دونالد ترامپ رییس‌جمهور پیشین نیز آن را تشدید کرد.

هاوانا همچنین معتقد است شیوع ویروس کرونا که باعث شده بخش مهمی از درآمد‌های دولت از بین برود در پدید آمدن وضعیت کنونی موثر بوده است. به‌رغم ضرر و زیان‌هایی که این تحریم بر اقتصاد کوبا و مشخصا بر معیشت و زندگی مردم عادی در این کشور وارد آورده، طی دهه‌های گذشته واشنگتن هیچگاه نتوانسته از این طریق به اهداف تعیین‌شده خود در قبال این کشور که از جمله آن‌ها تغییر نظام سیاسی است، دست پیدا کند.