الکاظمی چه اهدافی از برگزاری نشست بغداد داشت؟

سفر امیرعبداللهیان وزیرخارجه جدید ایران به بغداد هر چند حواشی زیادی داشت، اما آن طور که بسیاری منتظرش بودند پیش نرفت. از مدت‌ها پیش گمانه زنی‌هایی در مورد اینکه بغداد ممکن است در ادامه میانجیگری هایش میان تهران و ریاض برنامه ویژه‌ای برای دو کشور داشته باشد وجود داشت. با این حال روز شنبه مشخص شد که الکاظمی چنین سیاستی را دنبال نمی‌کرده است و محور اصلی نه آشتی کشور‌های منطقه بلکه نشان دادن این است که عراق وارد مرحله تازه‌ای شده است.

به گزارش خبرآنلاین، گفتگو با عبدالرضا فرجی راد استاد ژئوپلتیک و کارشناس مسائل بین الملل در مورد دستاورد نشست بغداد را در ادامه می‌خوانید:

نشست بغداد با حضور ایران برگزار شد. پیش از این به نظر می‌رسید که این جلسه برای منطقه و از جمله برای ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد. اما اوضاع عادی‌تر از آن پیش رفت که می‌شد انتظارش را داشت. ماجرای نشست بغداد چه بود؟

قرار نبود که این نشست در بغداد برگزار شود و دستاوردی برای ایران داشته باشد. از زمانی که الکاظمی روی کار آمد تلاش می‌کرد سیاست متعادلی در رابطه با کشور‌های منطقه پیش ببرد. حدود دو ماه پیش بود که اقای السیسی، پادشاه اردن و برخی دیگر از کشور‌های عربی در نشستی در بغداد شرکت کردند که خیلی هم تبلیغات روی آن شد.

آن نشست دستمایه این نشست بغداد بود که روز شنبه انجام گرفت. پس قرار نبود که دستاوردی برای ایران شکل بگیرد. اما اینکه چرا این نشست برگزار شد، اولین چیزی که الکاظمی دنبالش بود این است که بگوید عراق بعد از بیست سال می‌خواهد از مرحله جنگ و درگیری و داعش و... وارد مرحله بعدی شود که مرحله‌ای است که این کشور به دلیل موقعیتش در منطقه می‌خواهد به دست بیاورد. در این مرحله دوم آن‌ها باید با دوستان عرب خود رفاقت بیشتری داشته باشند.

مساله دیگری که الکاظمی به دنبالش بود، در مورد مسائل داخلی عراق است. در این کشور دو گروه وجود دارد. یک گروه که به ایران نزدیک ترند و جریان‌های حشد و... هستند و یک جریان هم هست که سال گذشته تظاهرات گسترده علیه دولت عبدالمهدی و حشد و... داشتند.

در واقع الکاظمی می‌خواست در این نشست و با دعوت‌هایی که کرده بود به جناح نزدیک به ایران نشان دهد که در این نشست که امریکایی‌ها هم حضور نداشته اند و به جای آن فرانسوی‌ها هستند و بنابراین خواسته شما کم کم در حال برآورده شدن است و به جناحی که ضد حشد بود هم می‌گفت من به قول‌هایی که به شما دادن تا سیاست متعادلی را دنبال کنم پایبندم. مصر و اردن و عربستان و فرانسه را هم اورده ایم.

مساله بعدی انتخاباتی است که الکاظمی در پیش دارد. برخلاف بیست سال گذشته که درگیری‌ها بوده، او به عراقی‌ها نشان می‌دهد که ما به یک ثبات رسیده ایم و عراق دارد شخصیتی در جهان عرب برای خودش پیدا می‌کند و از دل این ثبات و احترام ثبات خواهد یافت و جایگاه خوبی در دنیای عرب پیدا خواهد کرد. پس در انتخابات الکاظمی را فراموش نکنید.

هدف دیگری الکاظمی این بود که به کشور‌های ثروتمند عرب نشان دهد که اگر بجنبید روابط عراق با دنیای عرب نزدیک‌تر می‌شود و از ایران دور می‌شود و در غیر اینصورت برای نخست وزیر کار سخت می‌شود و رقبا در داخل عراق برنده قضیه خواهند بود.

برخی معتقدند که روش‌های دیپلماتیک در نشست بغداد از سوی طرف ایرانی رعایت نشده و برخی امیرعبداللهیان را به خاطر رفتارش در عراق تشویق کرده اند. به هر حال این یک نشست مهم بود که اولین حضور وزیرخارجه دولت سیزدهم در آن حاشیه ساز بوده است. دستاورد این حضور را چطور می‌بینید؟

با توجه به این اهداف ایا ما دستاوردی را می‌توانیم برای ایران در نظر بگیریم؟ این طبیعی نیست که ما فکر کنیم که این نشست برگزار شده بود تا همه دور هم جمع شوند و همه در منطقه با هم رفیق شوند و ایران و عربستان نزدیک شود و گفتگویی بین دو کشور در همین نشست شکل بگیرد. اگر آن اهداف باشد نباید منتظر چنین چیز‌هایی می‌بودیم. برنامه ریزی‌ها هم همین طور بود که ملاقاتی در حاشیه صورت نگیرد. البته وزیر خارجه امارات توییتی زده بود که برای امیرعبداللهیان ارزوی موفقیت می‌کرد.

یک سری مسائل هم مثل ایستادن وزیرخارجه ایران در صف اول یا نحوه عربی صحبت کردن او بود که این‌ها مسائلی است که از توی آن جلسه در آمده است. طبیعی است که در رسانه‌های عربی و شبکه‌های اجتماعی این واکنش‌ها ایجاد شود. اما زمان می‌برد تا ببینیم واقعا اتفاقات چطور پیش رفته و چه تاثیری داشته است.

وقتی مصاحبه‌ای از وزیرخارجه کشورمان بشنویم ابعاد این نشست بیشتر روشن می‌شود. آنچه ما نگاه می‌کنیم بر اساس تصاویر و نکاتی است که مثلا می‌گوید حاکم دبی قهر کرده که با توییتی که او زده و تبریک گفته هم خوانی ندارد. از عراقی هم حتما یک صحبتی بیرون خواهد امد.

تنها چیزی که از این نشست بیرون آمده مقداری حواشی است که همانطور که گفتید برای صحت و سقمش باید منتظر باقی ماند. اما بسیاری پیشبینی می‌کردند که حضور ایران در کنار کشور‌های عربی منطقه بتواند فصل جدیدی را در روابط کشور‌های خاورمیانه اغاز کند. ایا این اتفاق در نشست بغداد رخ داد؟

انچه به عنوان دستاورد عنوان شود، اتفاق نیافتاده. انتظار می‌رفت که عراقی‌ها طوری تنظیم کنند که وزرای خارجه ایران و عربستان کنار هم قرار بگیرند و صحبتی بکنند. بالاخره بین دو کشور در همین عراق چند دور مذاکره انجام شده. این چند دور باید چیز‌هایی را فیلتر میکرد تا یک مرحله جلو رود. با اماراتی‌ها و مصری‌ها هم می‌شد روابطی ایجاد شود.

قاهره در منطقه نقش خاصی پیدا کرده. با عراق و سوریه نزدیک شده و می‌شد که اتفاقاتی در این حوزه هم بیفتد. حتی رییس جمهور فرانسه هم آنجا بود. اروپایی‌ها خیلی تلاش می‌کنند که مذاکرات هسته‌ای از سر گرفته شود. امکان ملاقاتی وجود داشت تا هر دو طرف یک ارزیابی از یکدیگر در مورد مذاکرات وین صورت بگیرد که آن هم انجام نشد.

این‌ها نشان می‌دهد که این نشست به طوری برنامه ریزی نشده بود که ایران دستاورد خاصی را به دست بیاورد.

اقای امیرعبداللهیان در حضورش در مجلس شورای اسلامی گفت که هدف دولت سیزدهم این است که روابط با شرق و غرب اسیا را گسترش دهد. نشست بغداد فرصتی بود تا او رویکردش را نسبت به غرب اسیا نشان دهد و قدمی برای این هدف بردارد. اما همانطور که دیدیم و شما هم توضیح دادید اتفاقاتی که انتظارش می‌رفت رخ نداد. ایا این به معنای از دست رفتن یک فرصت خوب برای ایران است؟

این نشست مهم بود. اصلا یکی از دلایلی که نشست‌ها برگزار می‌شوند و کشور‌ها شرکت می‌کنند این است که دستاورد‌هایی داشته باشند. حتما وزیرخارجه ایران هم به دنبال همین موضوع بود تا دیدار‌هایی داشته باشد. امکان اینکه مانیفست وزارت خارجه را که او در مجلس اعلام کرد، دنبال شود پیش نیامد. فرصت نشست هم کوتاه و کمتر از یک روز بود. عراقی‌ها نمی‌خواستند بیش از این چیزی انجام شود که کنترل از دستشان برود.

با توجه به آن رویکرد نشست دستاورد ویژه‌ای نداشت. اما نمی‌توان طرف ایرانی را در این قضیه مقصر دانست. با توجه به اینکه طرف ایرانی تمایل داشته با برخی از کشور‌ها ملاقات یا گفتگو کند و مانعی هم برای محدودیت نداشته، به نظر می‌آید که اگر شرایط فراهم می‌شد مقامات کشور ما مشکلی نداشتند تا با مقامات برخی کشور‌ها گفتگو و دیدار‌هایی کنند. اما همانطور که گفتم در این نشست عراقی‌ها هدف‌های خودشان را دنبال می‌کردند و به آن هم رسیدند و اقای الکاظمی هم چیز‌هایی که می‌خواهد را به دست می‌آورد.