افغانستان در آستانه یک فاجعه

محمود فاضلی؛ اخیرا کمکی به ارزش بیش از یک میلیارد یورو در ژنو برای حمایت از افغانستان و جلوگیری از وخیم‌تر شدن اوضاع انسانی در این کشور تصویب شد. امریکا و کشور‌های غربی تردید دارند در افغانستان سرمایه‌گذاری مالی انجام دهند و به رژیم طالبان اعتبار بدهند. آن‌ها به صراحت اعلام کردند که حمایت کوتاه‌مدت بشردوستانه خود را مشروط نخواهند کرد.

با این حال، همکاری با رژیم طالبان بستگی به نحوه برخورد آن‌ها با امدادگران خارجی، زنان، کودکان و اقلیت‌ها دارد. گوترش، دبیرکل سازمان ملل که ریاست این کنفرانس را با حضور ۱۵۰ نفر از ۹۰ کشور برعهده داشت از جامعه جهانی خواست این کمک را به مردم افغانستان اختصاص دهند. این کنفرانس آزمون جدیدی برای دولت‌های غربی و دیگر کمک‌دهندگان سنتی سازمان ملل است که درصدد کمک به افغانستان هستند.

خشکسالی، کمبود پول نقد و توقف کمک‌های خارجی مشکلات اصلی افغانستان در این روزهاست. یک ماه بعد از گرفتن قدرت از سوی طالبان، افغانستان در دهانه یک گرداب اقتصادی و اجتماعی قرار گرفته است. دیگر پولی وجود ندارد و در سه ماه دیگر، مردم چیزی نخواهند داشت بخورند.

در تنها شهری که می‌تواند مقدار اندکی نقدینگی یافت، کابل است. برخی موسسات در اواخر ماه آگوست فعالیت‌های‌شان را از سر گرفتند ولی هر نفر می‌تواند فقط به اندازه ۲۰ هزار افغانی (۲۰۰ دلار) در هر هفته پول دریافت کند. در مقابل خودپرداز بانک‌ها نیز باید ساعت‌ها منتظر ماند تا صندوق‌های آن پر شوند. بیرون از کابل پولی یافت نمی‌شود. همه بانک‌ها بسته و همه واریزی‌ها متوقف شده‌اند. تشکیلات اداری جدید طالبان هیچ امکانی برای مقابله با بحران ندارد.

طالبان از دسترسی به داشته‌های مالی افغانستان در بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و بانک مرکزی امریکا محروم است. اقتصاد این کشور در وضعیت مرگ قرار دارد، زیرا ۶۰ درصد بودجه غیر نظامی این کشور از خارج و از طرف نهاد‌های بین‌المللی تامین می‌شده است.

در عرصه پزشکی این وضعیت فاجعه‌بار به بالاترین حد خود رسیده است. موسسات پزشکی و بیمارستانی که می‌توانستند خدمات رایگان بدهند، امروزه مجبورند از بیماران خود هزینه بگیرند، زیرا دیگر هیچ منبع مالی برای بیمارستان‌ها تامین نمی‌شود.

شکاف‌های بسیاری بین نیاز‌های مردم که دایما در افزایش است و امکانات بهداشتی که روز به‌روز کمتر می‌شود، وجود دارد. به گفته سازمان بهداشت جهانی، به دلیل نبود منابع مالی ۲ هزار مرکز پزشکی که در سراسر افغانستان وجود داشت چندی است مجبور به توقف فعالیت‌های خود شده‌اند.

طالبان هیچ مرکز پزشکی را پیش‌بینی نکرده و همان اکیپ‌های کاری قبل هستند که باید امور جاری را مدیریت کنند. در این شرایط، طالبان از سازمان‌های بین‌المللی التماس می‌کنند که خاک افغانستان را ترک نکنند، زیرا همان‌ها هستند که می‌توانند ادامه فعالیت مراکز پزشکی را تضمین کنند.

سازمان ملل پیش‌بینی می‌کند ۹۷ درصد از مردم افغانستان در صورت ادامه وضع جاری به فقر دچار شوند. این سازمان با توجه به نیاز‌های روزافزون برای کمک غذایی در افغانستان ذخایر کالا‌های نیاز‌های اولیه را در انبار‌های پاکستان، تاجیکستان و ازبکستان افزایش می‌دهد. نمایندگان سازمان ملل از کشور‌های حامی درخواست می‌کند که برای خریداری مواد غذایی، دارو‌ها و دیگر نیاز‌های اولیه برای افغان‌ها کمک‌های خود را سریع‌تر تخصیص دهند.

«نفیلیپو گراندی»، کمیسر عالی در امور پناهندگان سازمان ملل پس از سفر سه روزه به افغانستان تاکید دارد جامعه جهانی برای جلوگیری از بحران انسانی باید به این کشور کمک کند. به اعتقاد او اگر خدمات عمومی و اقتصاد سقوط کند، ما شاهد رنج، بی‌ثباتی و آوارگی بیشتر در داخل و خارج از افغانستان خواهیم بود.

جامعه بین‌المللی باید هرچه زودتر به افغانستان کمک کند تا از بحران انسانی بزرگ‌تری جلوگیری شود، بحرانی که پیامد منطقه‌ای و جهانی خواهد شد. جامعه جهانی و بسیاری از کمک‌کنندگان مالی هرگونه کمک به این کشور را متوقف کرده‌اند. بدون از سرگیری بودجه، افغانستان در یک بحران اقتصادی قرار می‌گیرد که منجر به گرسنگی میلیون‌ها نفر و همچنین خروج گسترده پناهندگان از این کشور می‌شود.

در روز‌های اخیر کشور‌های مختلف بر ادامه کمک کشورهای‌شان به افغانستان تاکید کرده‌اند. آلمان که پیش از این ۱۰۰ میلیون یورو را به کمک‌هایش برای افغانستان و کشور‌های همسایه آن اضافه کرده بود، ۵۰۰ میلیون یوروی دیگر نیز در نظر خواهد گرفت. ژاپن ۲۰۰ میلیون دلار و فرانسه ۱۰۰ میلیون یورو کمک خواهند کرد.

امریکا که قبلا بزرگ‌ترین کمک کننده به افغانستان بود از افزایش ۶۴ میلیون دلاری کمک‌هایش به سازمان ملل و نهاد‌های دیگر خبر داد که بر اساس آن این کمک‌ها در سال ۲۰۲۱ به ۳۳۰ میلیون دلار می‌رسد. دانمارک ۳۸ میلیون دلار دیگر به کمک‌هایش اضافه می‌کند و اسپانیا خبر از کمک ۲۰ میلیون یورویی این کشور به پناهجویان می‌دهد.

چین نیز که مهره‌های بازی خود را در زمین بازی افغانستان چیده، متعهد شده مواد غذایی و پزشکی به ارزش ۳۱ میلیون دلار به افعانستان بفرستد. سازمان ملل بودجه ۲۰ میلیون دلار را برای حمایت از کار‌های بشردوستانه در افغانستان اختصاص داد. پاکستان از ارسال غذا و دارو به افغانستان و ایران هم از ارسال محموله‌هایی هوایی کمکی بشردوستانه به این کشور خبر داده‌اند.

به گفته دبیرکل سازمان ملل، افغانستان در خطرناک‌ترین لحظات خود قرار دارد و اکنون زمان آن رسیده است تا جامعه بین‌الملل به کمک این کشور بشتابند. حتی پیش از تغییر حکومت، به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا و خشکسالی شدید در افغانستان، این کشور بدترین بحران بشردوستانه را تجربه می‌کرد و اکنون از هر سه شهروند افغان یکی از آن‌ها نمی‌دانند وعده غذایی بعدی آن‌ها از کجا خواهد آمد. فقر در حال افزایش است. فروپاشی نظام در این کشور نه تنها عواقب ناگوار را برای شهروندان افغانستان، بلکه برای کشور‌های همسایه نیز به همراه خواهد داشت.

منبع: روزنامه اعتماد