استقلال‌طلبی فرانسوی، محافظه‌کاری آلمانی

برای بسیاری از کشور‌های عضو اتحادیه اروپا، وابستگی بیش از حد به ایالات متحده در موضوعات امنیتی و دفاعی یک نگرانی جدی است و آن‌ها معتقدند اروپا با توجه به ظرفیت‌ها و توانایی‌هایی که دارد، می‌تواند استقلال و قدرت عمل بیشتری در این حوزه داشته باشد.

به گزارش اعتماد، این مطالبه پس از اتفاقاتی که در پی خروج نظامیان امریکایی از افغانستان رخ داد پررنگ‌تر شد و بیشتر کشور‌های اروپایی را به آن وا داشت که در خصوص ضرورت داشتن استقلال عمل بیشتر فکر کنند. در آخرین روز‌های خروج نیرو‌های امریکایی از افغانستان، کشور‌های اروپایی همه تلاش‌شان را کردند تا دست‌کم خروج از فرودگاه کابل برای مدتی به تاخیر بیفتد. از نگاه آن‌ها این نگرانی وجود داشت که شهروندان اروپایی و افغان‌هایی که با آن‌ها همکاری کرده‌اند، نتوانند تا زمان فرا رسیدن ضرب‌الاجل از کابل خارج شوند، اما در نهایت زور اروپایی‌ها به واشنگتن نرسید.

گروهی دیگر از کشور‌های اروپایی نظیر آلمان، اما بر این باورند که تکیه بر ایده‌هایی نظیر ارتش اروپایی و استقلال از ناتو می‌تواند توان امنیتی و دفاعی قاره سبز را کاهش داده و مشکلاتی جدی بر سر راه کشور‌های عضو اتحادیه اروپا ایجاد کند.

آنگرات کرمپ کارن بائر، وزیر دفاع آلمان هفته گذشته در حاشیه اجلاس وزرای دفاع کشور‌های عضو ناتو در اظهاراتی صریح خطاب به کشور‌هایی که از ایده ارتش اروپایی حمایت می‌کنند، گفت: «ایده‌های بلندپروازانه خود را کنار بگذارید و نگاهی واقع‌گرایانه داشته باشید.»

او تصریح کرد: «صحبت‌های زیادی در مورد استقلال عمل یا اعمال حاکمیت اروپا که ترجیح می‌دهم آن را میل به برخوردار بودن از توانایی انجام اقدامات بیشتر در حوزه‌های امنیتی و دفاعی بخوانم، وجود دارد. مردم می‌پرسند چرا ما تامین امنیت فرودگاه کابل را خودمان بر عهده نگرفتیم؟ بگذارید یک واقعیت را روشن بگویم؛ بدون کمک و امکانات امریکایی‌ها، ما به عنوان کشور‌های اروپایی قادر نبودیم چنین کاری را انجام دهیم.»

آلمانی‌ها معتقدند در چارچوب کنونی ناتو هم می‌توان اقداماتی را در راستای تقویت توان و قدرت نظامیان اروپایی انجام داد و ناتو مانعی بر سر این راه نیست. به گفته وزیر دفاع آلمان «اروپا به از نو ساختن ساختار‌های دفاعی و ایجاد زیرساخت جدید نیاز ندارد. در حال حاضر امکانات خوبی در این زمینه وجود دارد و واحد‌های نظامی دو ملیتی و چند ملیتی و گروه‌های رزم اروپایی وجود دارد و کاری که ما باید بکنیم، این است که فکر کنیم چگونه با تغییر فرآیند‌ها می‌توانیم از ظرفیت‌های ملی در سطح اروپا - که می‌تواند از سوی ناتو نیز مورد بهره‌برداری قرار گیرد - بهتر استفاده کنیم.»

استدلال آلمانی‌ها برای بیشتر کشور‌های اروپایی از جمله متحد قدرتمند آنها، فرانسه مورد قبول نیست. ژرار آرو، سفیر پیشین فرانسه در ایالات متحده روز یکشنبه در واکنش به اظهارات وزیر دفاع آلمان نوشت: «من چندین دهه در زمینه دفاع اروپایی کار کرده‌ام و به این نتیجه رسیدم که شرکای اروپایی ما تا زمانی که فکر کنند، می‎توانند به ایالات متحده اعتماد کنند، با ایده نیروی دفاعی مستقل اروپایی مخالف خواهند بود. این مخالفت‌ها در شرق به دلیل هراس از تهدید روسیه و در غرب برای جلوگیری از هزینه بیشتر برای دفاع خود صورت می‌گیرد.» وزیر دفاع فرانسه نیز موضعی مشابه ژرار آرو دارد.

فرانسوا پارلی روز شنبه گفت که «شرکای ناتو نباید از تشکیل و تقویت ارتش اروپایی هراسی داشته باشند. قرار نیست ارتش اروپایی اتحاد‌های فراآتلانتیکی را تضعیف کند. اروپایی‌ها نمی‌خواهند یک نیروی مخالف ناتو تشکیل دهند، بلکه ماجرا کاملا برعکس است؛ یک اروپای قدرتمند به تقویت اتحاد در ناتو و توان عملیاتی این نیرو کمک خواهد کرد.» مخالفان طرح ارتش اروپایی ایده امنیت مستقل از امریکا را ایده‌ای نادرست یا اشتباه نمی‌دانند، اما باور دارند که هزینه عملی ساختن این ایده به اندازه‌ای زیاد است که بهتر است اروپا به سمت آن نرود.

آنا پالاسیو، وزیر خارجه اسبق اسپانیا معتقد است که اروپا تنها با «انحراف منابع از دولت رفاهی ارزشمند خود» به سوی ساختن یک اتحاد نظامی قدرتمند می‌تواند به یک «وزنه سنگین در سیاست خارجی» تبدیل شود. او افزود: «با این حال، اگر هدف ما نجات جان افراد باشد، همه‌گیری بیماری مرگبار کووید-۱۹ به ما یادآوری می‌کند که بهتر است همین سیاست دولت رفاهی عزیزمان را توسعه دهیم و به پیش ببریم. امریکایی‌ها نیز به این حقیقت رسیده‌اند و به نظر می‌رسد اکثر آن‌ها اکنون می‌خواهند از اروپا تقلید کنند.»

بر اساس مقاله‌ای که پالاسیو در وب‌سایت سیندیکت پروجکت منتشر کرده، در حال حاضر اتحادیه اروپا در بودجه ۲۰۲۱ – ۲۰۱۷ خود تنها ۱۳ میلیارد یورو به امنیت و دفاع اختصاص داده در حالی که برای دستیابی به یک استقلال استراتژیک واقعی در این حوزه نیاز است که این بودجه چندین برابر شود.

رسیدن به این هدف، زمانی میسر خواهد بود که یک اراده سیاسی جدی و واقعی در میان رهبران اروپایی وجود داشته باشد. شاید این اراده زمانی به وجود آید که قاره اروپا با موج تازه‌ای از مهاجرت افغانستانی‌ها رو‌به‌رو می‌شود و تحولات افغانستان چالش‌هایی قابل توجه برای اروپا در حوزه مبارزه با مواد مخدر و تروریسم ایجاد می‌کند.

به گزارش فایننشال‌تایمز، در حال حاضر در میان ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا تنها فرانسه است که آشکارا جاه‌طلبی‌های نظامی خود را بروز می‌دهد و تلاش می‌کند به عنوان قوی‌ترین ارتش اروپایی مطرح باشد. دیگر قدرت نظامی برتر اروپایی یعنی بریتانیا نیز طی سال‌های اخیر از اتحادیه اروپا خارج شده و در هیچ زمینه‌ای تمایل ندارد که به سوی اتحاد و اقدام مشترک با کشور‌های اروپایی دیگر گام بردارد. در این میان آلمان‌ها به عنوان یک نظاره‌گر باقی مانده‌اند و جاه‌طلبی نظامی خود را بروز نمی‌دهند.

آن‌ها اگر تنها ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به تقویت قوای نظامی اختصاص دهند، خیلی زود به قوی‌ترین ارتش اروپا تبدیل خواهند شد، اما هیچ کس در اروپا به دلیل مسائل تاریخی مایل نیست چنین اتفاقی بیفتد. اروپایی‌ها از طرح ایده ارتش اروپایی یک هدف جدی را دنبال می‌کنند: مقابله با تهدید روسیه در شرق که یک تهدید جدی و قابل توجه است و می‌تواند تهدید‌کننده حیاتی قاره اروپا باشد. آن‌ها شاهد این موضوع هستند که ایالات متحده عملا اروپا را به نقطه آغاز جنگ احتمالی با روسیه تبدیل کرده و مایلند در دفاع از خود توان و استقلال عمل بیشتری داشته باشند.

رهبران سیاسی و نظامی ایالات متحده مدت‌هاست که در برابر ابتکارات نظامی و دفاعی اتحادیه اروپا مقاومت کرده و هشدار داده‌اند که می‌توانند باعث اخراج یا حتی درگیری با ناتو شوند. در عوض، آن‌ها کشور‌های اروپایی را تحت فشار قرار دادند تا بیشتر برای ارتش خود هزینه کنند. رویکرد دولت بایدن کمی هوشمندانه‌تر است. لوید آستین، وزیر دفاع امریکا روز جمعه ضمن استقبال از طرح تقویت دفاع نظامی در اروپا گفت که چنین طرحی می‌تواند مکمل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) باشد.

طرح دفاع مشترک اروپایی یکی از اولویت‌های فرانسه برای دوره ریاست بر اتحادیه اروپاست. ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا در نیمه اول سال ۲۰۲۲ میلادی به فرانسه واگذار خواهد شد. یکی از اهداف این طرح در کنار تولید مشترک سلاح و تجهیزات نظامی، ایجاد نیروی نظامی اتحادیه اروپاست تا امکان استفاده از آن در جریان بحران‌ها وجود داشته باشد. وزیر دفاع دولت جو بایدن در حاشیه نشست ناتو در بروکسل گفت: «تمایل داریم که شاهد ابتکاراتی باشیم که مکمل کار‌هایی است که ناتو انجام می‌دهد.»