دیوار جرمی مرتکب نشده است

انتشار خبر محکومیت قطعی مدیرعامل پلتفرم «دیوار» در روز‌های اخیر سوالات و ابهام‌هایی را از سوی کاربران شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها به همراه داشته است.

به گزارش فارس دیوار به عنوان یک پلتفرم تعاملی صرفاً بستری برای تسهیل ارتباط میان کاربران در جهت ارائه خدمت و خرید و فروش ارائه می‌دهد و نسبت دادن مسئولیت تمام محتوا‌های تولید شده در این پلتفرم به مدیران آن، عجیب به نظر می‌رسد.

باقر انصاری حقوق‌دان و عضو هیئت علمی دانشگاه در گفتگو با خبرگزاری فارس فقدان قوانین مشخص در خصوص مسئولیت پلتفرم‌ها و عدم شناخت کافی قضات از موضوعات حوزه کسب‌وکار‌های فضای مجازی را عامل صدور آرایی مانند محکومیت مدیرعامل دیوار می‌داند. وی معتقد است صدور چنین آرایی امنیت اکوسیستم کسب‌وکار‌های فضای مجازی را به هم می‌زند و جوانان بسیاری که در این حوزه فعال هستند را دچار یاس و اضطراب خواهد کرد. انصاری در این گفتگو با تبیین ماهیت پلتفرم‌ها و با بیان تمثیل استدلال می‌کند که در صورت مسئول بودن مدیرعامل دیوار در جرم ارتکابی توسط کاربران دیوار، بسیاری از افراد و مدیرعامل‌های شرکت‌ها مانند شرکت مخابرات در قبال جرائم رخ داده در بستر پلتفرم تحت مدیریت آن‌ها، باید مورد تعقیب قضایی قرار گیرند. بخش‌هایی از این گفتگو را می‌خوانیم:

حکم با جرم تناسب ندارد

در بحث‌های حقوقی ما باید رابطه سببیت بین فرد و عملی که رخ داده است را احراز کنیم و این رابطه نباید بسیار دور و بعید باشد. این در حالی است که رابطه سببیتی که مقام قضایی در پرونده محکومیت مدیرعامل دیوار در نظر گرفته است بسیار دور و بعید است. ما اگر بخواهیم این موضوع را مبنا قرار بدهیم، خیلی از افراد باید تحت تعقیب قرار بگیرند؛ چرا که بسیاری از رفتار‌های اشخاص در رفتار دیگران تأثیر دارد، اما این تأثیر‌ها در مباحث حقوق کیفری مد نظر نیست.

الزام قانونی برای کنترل و پایش محتوا‌های پلتفرم نداریم

در خصوص پلتفرم‌های داخلی ما هیچگونه الزام قانونی برای کنترل و پایش محتوا‌های پلتفرم نداریم در حالی که در کشور‌های دیگر این الزامات تحت عنوان ارزیابی ریسک وجود دارد. با این حال تا آن جایی که من اطلاع دارم، عمده پلتفرم‌های داخلی ما از جمله دیوار دارای یک سیستم کنترل و پایش قوی هستند و بسیاری از پلتفرم‌ها از سیستم‌های هوش مصنوعی برای شناسایی و کنترل محتوا‌ها انجام می‌دهند. حال سؤال اینجاست که از یک پلتفرم چه توقعی جز این می‌توان داشت که کنترل‌های لازم را انجام دهد؟ در این میان افرادی هم هستند که در پلتفرم‌ها اقدامات مجرمانه انجام می‌دهند، اما مگر در عالم خارج نیروی انتظامی تمام جرائم را شناسایی می‌کند و همه جرائم کشف می‌شوند؟ فضای مجازی هم همین ویژگی‌ها را دارد!

قانون‌گذاران باید به روز شوند

قانون‌گذار باید اصل را بر این بگذارد که بسیاری از مدیران پلتفرم‌ها از تمام محتوا‌های پلتفرم خود آگاه نیستند و استثنا‌ها را مشخص کند تا قابلیت کنترل داشته باشد و دقیقاً توقعاتی که از پلتفرم‌ها وجود دارد شفاف شود تا پلتفرم‌ها نیز بتوانند خودشان را با توقعات تطبیق بدهند. در حال حاضر چنین چیزی وجود ندارد و در پرونده مسئولیت پلتفرم‌ها، قاضی با استفاده از قوانین قانون مجازات و قواعدی که در خصوص معاونت و مباشرت در فضای واقعی و غیرمجازی به صورت سنتی وجود داشته است، اقدام به صدور رأی می‌کند. این در حالی است که متفاوت بودن و دوگانگی فضای حقیقی و مجازی باید مورد توجه مقام قضایی و قانون‌گذار قرار بگیرد.