همه‌چیز درباره سویه نگران‌کننده «اومیکرون»

سازمان بهداشت جهانی سویه B.۱.۱.۵۲۹ را سویه نگران‌کننده طبقه‌بندی و نام «اومیکرون» را برای آن انتخاب کرد. پیش‌تر انتظار می‌رفت نام «نوو» برای این سویه انتخاب شود، اما سازمان بهداشت جهانی برای جلوگیری از اشتباه‌هایی که ممکن است به دلیل تشابه تلفظ «نوو» با new اتفاق بیفتد از این حرف صرف‌نظر کرد.

به گزارش شرق، مرکز مقابله با بیماری‌های عفونی اروپا (ECDC) نیز ارزیابی خود از این سویه براساس داده‌های موجود را منتشر کرد که براساس آن این سویه را به‌طور جدی نگران‌کننده ارزیابی کرده است. تاکنون ایالات متحده، کانادا و کشور‌های اتحادیه اروپا قوانین رفت‌وآمد به کشور‌های کانونی شیوه این سویه و آفریقای جنوبی را منع کرده‌اند. سویه «اومیکرون» دارای بیش از ۳۰ جهش در پروتئین اسپایک یا شاخک ویروس است.

این تعداد جهش به نظر غیرطبیعی است و این فرض را مطرح کرده است که احتمالا این جهش در یک بیمار منحصربه‌فرد شکل گرفته که بدنش توانایی پاکسازی ویروس را نداشته و مدت بسیار طولانی‌تری از سایر بیماران ویروس در بدنش باقی مانده و انتقال‌پذیر بوده است. براساس توضیح دکتر «جرمی فاوست» هر چقدر عفونت مدت بیشتری در بدن باقی بماند تعداد جهش‌های بیشتری روی ویروس ممکن است رخ دهد.

براساس دانسته‌های فعلی ما این اتفاق عمدتا در افرادی رخ می‌دهد که دارای سیستم ایمنی فوق‌العاده آسیب‌پذیر و ضعیف هستند. جهش در پروتئین شاخک می‌تواند به امکان ورود ساده‌تر ویروس به بدن و اندام‌های درونی کمک کند. همچنین این اتفاق ممکن است به ویروس کمک کند تا از ایمنی ایجادشده در بدن به واسطه ابتلای قبلی یا واکسن فرار کند و ازسوی سیستم ایمنی بدن شناسایی نشود.

هنوز داده قطعی مبنی‌بر اینکه آیا این سویه بیماری شدید‌تری را نسبت به سویه‌های دیگر ایجاد می‌کند یا اینکه میزان ابتلا در اثر آن بیشتر از سایر سویه‌هاست در اختیار نداریم. با وجود نشانه‌های نگران‌کننده اولیه هنوز و تا این لحظه ما سند تأییدشده بالینی مبنی‌بر اینکه این سویه ممکن است گریزپاتر از بقیه سویه‌ها از سیستم ایمنی بدن باشد یا راحت‌تر شیوع یابد، نداریم؛ اگرچه داده‌های اولیه نشانه‌هایی از این احتمال را در خود دارند.

این مسئله در روز‌ها و هفته‌های آینده دقیق‌تر مشخص خواهد شد. در حال حاضر تنها اشاره ضمنی سازمان بهداشت جهانی برای طبقه‌بندی این سویه است که حدس شیوع‌پذیری بالاتر این سویه را به نوعی تقویت می‌کند.

سویه جدید چیست؟

سویه B.۱.۱.۵۲۹ در ماه نوامبر در یکی از کشور‌های جنوب آفریقا شناسایی شد و به سرعت در آفریقای جنوبی توسعه یافت. به نظر می‌رسد این سویه باعث جهشی ۲۰۰درصدی در ابتلا در آفریقای جنوبی شده است. تاکنون نمونه‌هایی از این سویه در هنگ‌کنگ، اسرائیل و برخی از کشور‌های دیگر شناسایی شده است. این سویه دربردارنده بیش از ۳۰ جهش ژنتیکی در پروتئین اسپایک یا شاخک‌های ویروس است که ازجمله شامل جهش‌هایی می‌شود که پیش‌تر در سویه‌های بتا (که به‌دلیل فرار از ایمنی واکسن معروف است) و سویه دلتا (که به‌دلیل انتقال سریع‌تر و راحت‌تر معروف است) مشاهده شده بود.

اهمیت این شاخک‌ها در این است که علاوه‌بر اینکه آن‌ها حکم ابزار ورودی ویروس به سلول‌های بدن میزبان را بر عهده دارند، عمده واکسن‌های فعلی بدن را در برابر این بخش از بدنه ویروس (پروتئین شاخک یا اسپایک) ایمن می‌کنند و درصورتی‌که تغییرات در این بخش زیاد باشد ممکن است بدن نتواند آن را شناسایی و با ویروس مقابله کند.

سویه جدید چقدر خطرناک است؟

هنوز پاسخ دقیقی نداریم. داده‌های اولیه نگران‌کننده هستند، اما هنوز نیازمند داده‌های بیشتری برای بررسی میزان شیوع و همچنین احتمال گریز از ایمنی ناشی از واکسن در این سویه باید صورت بگیرد. در طی چند روز آینده اطلاعات ما درباره این دو سؤال مهم بهتر می‌شود.

چرا این کشور‌ها را قرنطینه نمی‌کنند و با منع پرواز جلوی انتشار را نمی‌گیرند؟

برخی از کشور‌ها از جمله انگلستان و برخی از کشور‌های دیگر منع سفر هوایی به کشور‌هایی که تاکنون این سویه در آن مشاهده شده است به‌خصوص آفریقای جنوبی و هنگ‌کنگ را اعمال کرده‌اند. اتحادیه اروپا نیز از کشور‌های عضو خواست پرواز‌ها به این کشور‌ها را متوقف کنند، اما مطالعات نشان می‌دهد این اقدام پس از شناسایی گونه‌های تازه اثر کمی دارد. نکته مهم این است که از زمان شیوع این سویه تا شناسایی آن زمانی قابل‌توجه سپری شده و احتمالا سویه تازه در کشور‌های مختلف پخش شده است.

آیا این سویه با تست‌های رایج قابل شناسایی است؟

یکی از جهش‌های رخ‌داده در این سویه در بخشی از هدف آزمون‌هاست که ممکن است تشخیص را دچار مشکل کند. باوجوداین، عمده این تست‌ها دو یا سه هدف را برای تشخیص ویروس در نظر دارند و برای همین احتمال اینکه سویه تازه به‌طورکامل از آزمون‌ها فرار کند، وجود ندارد. باوجوداین، درباره دقت تست‌ها درباره این سویه در روز‌های آینده داده‌های بیشتری خواهیم داشت.

آیا واکسن‌ها بیهوده بوده‌اند؟

خیر. واکسن بهترین ابزار ما برای مقابله با کووید۱۹ است. آمار‌ها همگی نشان می‌دهد که میزان بروز شدید بیماری، بستری و مرگ ناشی از ابتلا به‌طور جدی در افراد واکسینه کمتر است. هنوز نمی‌دانیم آیا این سویه از ایمنی ایجادشده از واکسن‌های فعلی گریزان است یا نه. حتی درصورتی‌که این موضوع تأیید شود کماکان واکسن شما را در برابر بخش بزرگی از سویه‌های در جریان ایمن می‌کند و خطر ابتلا به سویه‌های جدید را نیز کاهش می‌دهد. واکسن‌های خود را بزنید.

من که واکسن زده‌ام می‌توانم با خیال راحت به رفتار‌های رایجم ادامه بدهم؟

اگر شما تمام دوز‌های واکسن توصیه‌شده را دریافت کرده‌اید به‌طور قابل‌توجهی ایمنی بیشتری از کسی که واکسن دریافت نکرده است، دارا هستید. اما فارغ از سویه جدید، واکسن سپر غیرقابل نفوذ نیست و شما ممکن است باز هم مبتلا شوید.

اگر معلوم شود سویه تازه از واکسن گریزان‌تر است این موضوع ایمنی شما را کمی کاهش خواهد داد. اما فارغ از این موضوع باید هوشیار باشید تا زمانی که همه‌گیری تمام نشده است، ماسک بزنید، بهداشت شخصی را رعایت کنید و از حضور غیرضروری در مکان‌های عمومی خودداری کنید.

با توجه به اینکه ما آمار دقیقی از میزان توسعه فعلی سویه جدید نداریم بهترین کار این است که نهایت هوشیاری را حفظ کنید. حداقل تا زمانی که وضع آن معلوم نشده است سطح احتیاط‌های خود را به دوران پیش از واکسن برگردانید. از سفر غیرضروری، میهمانی یا معاشرت تفریحی خودداری کنید و به‌خصوص مراقب انتقال ویروس به سالخوردگان و کودکان باشید.