تلسکوپ هابل و ۱۰ تصویر خیره کننده ثبت شده توسط آن

با نزدیک شدن به زمان پرتاب تلسکوپ فضایی جیمز وب، دوران تلسکوپ فضایی هابل به تدریج رو به پایان است.

به گزارش عصر ایران، تلسکوپ فضایی هابل به مدت ۱۰ روز در سال ۱۹۹۵ نگاه خود را به سمت تکه‌ای کوچک و به ظاهر خالی از فضا معطوف کرد. نتیجه آن "میدان دید ژرف هابل"، تصویری نه چندان خالی شامل حدود ۳۰۰۰ کهکشان کم نور بود.

هابل بیش از ۳۰ سال است که در مرکز چنین اکتشاف قابل توجهی قرار داشته است، ترکیب جوی سیارات فراخورشیدی را تشخیص می‌دهد، و از طول موج‌های نور برای کمک به درک چگونگی شکل‌گیری ستارگان استفاده می‌کند.

با تکیه بر دانش هابل، ناسا اکنون در حال آماده شدن برای پرتاب جانشین آن است که به تلسکوپ فضایی نام جیمز وب شناخته می‌شود. این تلسکوپ فضایی جدید تیزبین‌تر برای کاوش و شناخته هرچه بیشتر کهکشان‌ها و شکار نور نخستین ستارگانی که میلیون‌ها سال پیش شکل گرفته اند، راهی فضا می‌شود.

با این وجود، تلسکوپ هابل برای چند دهه بهترین ابزار ما برای نگاه به عالم بوده است و در ثبت تصاویری شگفت انگیز از فضا نقش داشته است.

صخره کیهانی

این سحابی قرمز غول پیکر و همسایه آبی رنگ کوچک آن بخشی از یک منطقه بزرگ ستاره‌زایی در ابر ماژلانی بزرگ هستند که حدود ۱۶۰ هزار سال نوری از سیاره زمین فاصله دارد. این تصویر با نام مستعار "صخره کیهانی" شناخته می‌شود، زیرا به گفته ناسا سحابی قرمز رنگ شبیه به یک صخره مرجانی بنظر می‌رسد که در دریایی از ستارگان شناور است.

همپوشانی کهکشان‌ها

در این تصویر منظره‌ای نادر از همپوشانی کهکشان‌ها به نام اج‌جی‌سی ۳۳۱۴ ثبت شده است. این گونه به نظر می‌رسد که دو کهکشان در حال برخورد با یکدیگر هستند، اما در واقع آن‌ها ده‌ها میلیون سال نوری از هم فاصله دارند. برخلاف آنچه در این تصویر مشاهده می‌شود، این دو کهکشان در جهات کاملا متفاوتی حرکت می‌کنند و در مسیر برخورد با یکدیگر قرار ندارند.

خوشه ستاره‌ای آر ۱۳۶

در منطقه مرکزی سحابی رتیل که حدود ۱۷۰ هزار سال نوری از سیاره زمین فاصله دارد، خوشه‌ای متراکم از ستارگان جوان وجود دارد که در پایین سمت راست تصویر دیده می‌شود. به گفته ناسا، بین صد‌ها ستاره جوان، ستارگان آبی پرجرم‌ترین ستارگانی هستند که تاکنون در عالم کشف شده اند. در متراکم‌ترین و مرکزی‌ترین قسمت این خوشه، ستاره‌شناسان تعداد نه ستاره با جرمی ۱۰۰ برابر بیشتر از جرم خورشید ما را کشف کرده اند.

سحابی پرده

بخش کوچکی از سحابی پرده، بقایای یک ابرنواختر است که تقریبا هشت هزار سال قبل به واسطه مرگ ستاره‌ای با جرم ۲۰ برابر بیشتر از جرم خورشید ما شکل گرفته است. امواج شوک و بقایای آن ابرنواختر، رشته‌های گاز یونیزه شده سحابی پرده را شکل داده اند. در این تصویر، رنگ قرمز مربوط به هیدروژن، سبز مربوط به سولفور و آبی با اکسیژن مرتبط است.

پژواک نور از یک ستاره ابرغول سرخ

این تصویر از ستاره ابرغول سرخ وی ۸۳۸ تک شاخ تغییرات چشمگیری را در روشنایی ابر‌های گرد و غبار اطراف آن نشان می‌دهد. این اثر که "پژواک نور" نامیده می‌شود، زمانی که ستاره به طور ناگهانی در ژانویه ۲۰۰۲ درخشش خود را افزایش داد از الگو‌های گرد و غباری که تا پیش از این دیده نشده بودند، پرده‌برداری کرد.

وی ۸۳۸ تک شاخ به طور موقت به یکی از درخشان‌ترین ستاره‌های کهکشان راه شیری تبدیل شد – ۶۰۰ هزار برابر درخشان‌تر از خورشید ما – پیش از آن که در آوریل ۲۰۰۲ درخشش آن محو شود.

جرم هربیگ هارو ۲۴

ستارگانی که به تازگی شکل گرفته اند گاهی اوقات فواره‌ای باریک و داغ از گاز یونیزه شده را پرتاب می‌کنند و اثری شبیه به یک شمشیر نوری را ایجاد می‌کنند که به نام "جرم هربیگ هارو" شناخته می‌شود. ستاره جوانی که در مرکز این تصویر با گرد و غبار پوشیده شده است در کهکشان راه شیری و در فاصله حدود ۱۳۵۰ سال نوری از سیاره زمین قرار دارد.

سحابی پروانه

همانطور که ستارگان کوچک‌تر می‌میرند، لایه‌های بیرونی گاز خود را طی حدود ۱۰ هزار سال به فضا پرتاب می‌کنند و هسته داغی به نام کوتوله سفید را پشت سر می‌گذارند. تشعشعات کوتوله سفید در مرکز این تصویر گاز در حال خروج را روشن می‌کند و آرایشی خیره کننده به نام سحابی سیاره‌ای را ایجاد می‌کند.

به گفته ناسا، این نام از روز‌های اولیه ستاره‌شناسی گرفته شده است، زمانی که رصدگران فکر می‌کردند اشکال کم نوری که مشاهده کرده اند ممکن است مربوط به سیارات باشد. با تخمین دمای سطحی بیش از ۴۰۰ هزار درجه فارنهایت (۲۲۲۲۰۴ سلسیوس)، ستاره مرکزی این سحابی سیاره‌ای یکی از داغ‌ترین ستاره‌های ثبت شده است.

سیاره مشتری و قمر اروپا

این تصویر نسبتا جدید از سیاره مشتری نه تنها لکه سرخ بزرگ شناخته شده آن، بلکه توفانی به رنگ سفید روشن و کشیده شده در عرض‌های جغرافیایی میانه شمالی را به تصویر می‌کشد که با سرعت ۳۵۰ مایل بر ساعت (۵۶۳ کیلومتر بر ساعت) به دور مشتری گردش می‌کند. همچنین، لکه سرخ جونیور زیر لکه سرخ بزرگ قابل مشاهده است.

قمر یخی اروپا که تصور می‌شود مواد بالقوه برای حیات را در خود دارد نیز سمت چپ سیاره مشتری قابل مشاهده است.

کوه اسرارآمیز

در سحابی کارینا (شاه‌تخته)، هرج و مرج در بالای ستونی از گاز و گرد و غبار به ارتفاع سه سال نوری مشاهده می‌شود. تشعشعات سوزان و جریان‌های ذرات باردار از ستارگان تازه متولد شده فوق داغ در این سحابی ستون را شکل داده و فشرده می‌کند که موجب تشکیل ستاره‌های جدید در آن می‌شود.

به طور همزمان، ستون از درون پاره می‌شود، زیرا ستارگان نوزاد که درون آن مدفون می‌شوند فواره‌هایی از گاز را موجب شده که جریان‌شان از قله‌های ستون قابل مشاهده است.

کهکشان‌های آنتن

تلسکوپ هابل برای سال‌ها مشغول مستند کردن ادغام دو کهکشان مارپیچی به نام "کهکشان‌های آنتن" بوده است. بنابر گزارش‌های ناسا، تعامل این دو کهکشان چند صد میلیون سال پیش آغاز شده و در طول این برخورد، میلیارد‌ها ستاره شکل خواهند گرفت.

این برخورد به حدی شدید است که ستارگان از کهکشان‌های میزبان خود جدا شده تا جریانی کمانی بین این دو شکل بگیرد. نرخ تشکیل ستاره نیز به اندازه‌ای زیاد است که گفته می‌شود کهکشان‌های آنتن در یک وضعیت "انفجار ستاره ای"، دوره‌ای که در آن تمام گاز درون کهکشان‌ها برای تشکیل ستارگان استفاده می‌شود، قرار دارند. این مرحله دائمی نخواهد بود و کهکشان‌ها نیز نمی‌توانند از هم جدا شوند. در نهایت، این دو کهکشان در هم ترکیب شده تا یک کهکشان بیضوی بزرگ شکل بگیرد.