چرا لیر ترکیه به این روز افتاد؟

فرارو- ارزش لیر ترکیه در طول روز‌های اخیر سقوط قابل توجهی را به ثبت رساند. به شکلی که نرخ برابری لیر در برابر دلار، در مقطعی از معاملات روز دوشنبه، به ۱۸.۴۰ هم رسید. این ریزش پس از آن رخ داد که اردوغان به بانک مرکزی ترکیه دستور داد تا نرخ بهره بانکی را یک درصد دیگر کاهش دهد. اما پس از سقوط ارزش لیر و شکل گیری نگرانی و اعتراض در این کشور،   رئیس جمهور ترکیه از طرح‌های حمایتی خود برای تقویت لیره رونمایی کرد.

به گزارش فرارو، اظهارات حمایتی رجب طیب اردوغان باعث شد تا روند ریزش ارزش لیر متوقف شود. در حال حاضر نیز نرخ برابری لیر ترکیه در برابر دلار به حدود ۱۳.۱۵ رسیده است.

رجب طیب اردوغان گفته که طرح حمایتی مد نظرش از حساب‌های پس‌انداز مردم در برابر نوسانات ارزش لیره محافظت خواهد کرد. طبق اعلام او، در صورتی که نرخ لیره در برابر ارز‌های خارجی از نرخ بهره بانکی کمتر شود، دولت زیان صاحبان سپرده لیره را جبران خواهد کرد.

او همچنین گفته که از این به بعد هیچ یک از شهروندان ما که نگرانند نوسانات نرخ ارز ممکن است سود بهره آن‌ها را از بین ببرد، نیازی به تغییر سپرده‌های خود از لیره ترکیه به ارز‌های خارجی ندارند.

سخنان رئیس جمهور ترکیه در حالی است که او چند ساعت قبل از اعلام این برنامه‌های حمایتی گفته بود که از موضع در برابر کاهش نرخ بهره کوتاه نخواهد آمد.

در این میان بانک مرکزی ترکیه نیز اعلام کرد در صورتی که اشخاص حقیقی مقیم که قبلا حساب سپرده ارزی داشته اند، حساب‌های خود را به حساب سپرده مدت دار لیره ترکیه تبدیل کنند، مشمول استفاده از این مشوق خواهند شد.

براساس آخرین آمارها، نرخ تورم ترکیه به ۲۱.۳۱ درصد رسیده است. 

با این وجود اقتصاددانان پیش بینی می‌کنند که توقف ریزش لیر موقتی باشد. چرا آن‌ها معتقدند که اردوغان سیاست‌های کلان اقتصادی اش را تغییر نداده است؛ بنابراین با برنامه‌های حمایتی هم نمی‌تواند رشد تورم و کاهش ارزش لیر را کنترل کند.

ریزش لیر ادامه دارد

رحمان قهرمان پور، کارشناس مسائل ترکیه و بین الملل در رابطه با علت سقوط لیر و احتمال ادامه آن در گفتگو با فرارو گفت: مسئله کاهش ارز لیر که در ترکیه رخ داده است دلایل سیاسی و اقتصادی دارد و صزفا یک متغیر ندارد. درست که بسیاری از اقتصاددانان معتقدند به لحاظ تکنیکال و فنی، کاهش دستوری نرخ بهره در ترکیه عامل اصلی است. اما واقعیت این است که این تنها عامل نیست. چرا که در گذشته هم آقای اردوغان سابقه داشته که بر کاهش نرخ بهره تاکید کند. او در سال‌های قبل هم معتقد بود وقتی نرخ بهره پایین بیاید، پولی که در بانک‌ها خوابیده، وارد صنعت می‌شود و در نتیجه آن باعث ایجاد اشتغال منجر خواهد شد و در آن سو هم به افزایش صادرات ترکیه هم کمک خواهد کرد.

او ادامه داد: این بار می‌شود گفت علاوه بر متغیر‌ها و دلایل قبلی، دلایل دیگری تبعا در وضعیت کنونی اقتصاد ترکیه موثر است. یکی از این عوامل مهم، تاثیراتی است که کرونا روی اقتصاد ترکیه گذاشته است. در واقع ترکیه پیش از آغاز بحران کرونا، برنامه ریزی کرده بود که سالانه از طریق صنعت گردشگری درامد ۴۰ میلیارد دلاری کسب کند. به همین دلیل زیرساخت‌های گسترده‌ای را در این زمینه درست کرد و سرمایه گذار‌های وسیعی هم انجام داد. اما زمانی کرونا پیش امد و تعداد توریست‌ها کاهش یافت، اقتصاد ترکیه آسیب جدی دید. اردوغان برای اینکه قدری از این آسیب کمتر کند، تعطیلات را بیشتر می‌کرد تا مردم بروند و از مکان‌های تفریحی استفاده کند. حتی در این زمینه سوبسید سفر هم می‌داد. مثل کاری که در ایران گاهی انجام می‌شود و به کارمندان هزینه سفر پرداخت می‌کند. به این جهت کاهش درامد‌های توریستی به عنوان یکی از منابع اصلی درامد ترکیه مسئله بسیار مهمی بود.

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: مسئله بعدی که پیش آمد، در واقع تنش و بحرانی است که بین ترکیه - آمریکا و ترکیه - اتحادیه اروپا شکل گرفت. در این رابطه اصرار ترکیه بر خرید سامانه‌های اس ۴۰۰ با واکنش تند آمریکا مواجه شد و بخشی از صنایع دفاعی ترکیه تحریم شد. بعد از آن هم ترکیه اعلام کرده که احتمال دارد که هواپیمای روسی سوخو بخرد. این مسئله هم باعث اعتراض امریکا و اتحادیه اروپا شده است. این یک نگرانی بین سرمایه گذاران شده است.

او با اشاره به اینکه اتحادیه اروپا پس از تنش میان ترکیه و یونان تحریم‌هایی را علیه ترکیه اعمال کرد، گفت: این تحریم ها موثر واقع شده است. چرا که بخش عمده بازار مالی ترکیه در اختیار سرمایه گذاران اروپایی است.

قهرمان پور اضافه کرد: مسئله دیگر در واقع اتفاقاتی که الان در ترکیه رخ داده و آن هم این است که اپوزیسیون این کشور خواهان انتخابات زودهنگام است. اپوزیسیون برای اینکه انتخابات زودهنگام را موجه سازی کند، روی مسئله اقتصاد گذشته است. در واقع محور کمپین علیه اردوغان این است که آقای اردوغان اقتصاد ترکیه را تضعیف کرده است. این موضوع تبعا روی بخشی از مردم آن‌ها تاثیر گذاشته و تلاش دارند که سرمایه خود را دلار تبدیل کنند. این مسئله نیز به نوبه خود منجر به تشدید بی اعتمادی در بازار‌های مالی شده است.

او گفت: اخیرا هم اف‌ ای تی اف، ترکیه را در لیست خاکستری خود قرار داد و این باعث شد اعتبار بازار‌های مالی ترکیه کاسته شود و در مقابل ریسک آن‌ها افزایش یابد؛ بنابراین این مسئله هم اثرگذار بوده است. مجموع می‌شود گفت که مجموعه‌ای عوامل در بروز این وضعیت فعلی موثر بوده است. با توجه به اینکه تعداد متغیر‌ها زیاد است، به نظر می‌رسد که مدیریت این بحران کار سختی باشد. انتظار می‌رفت پس از دیدار شیخ محمد بن زاید از ترکیه و وعده امارات برای سرمایه گذاری در این کشور، قدری ارزش لیر افزایش یابد و روند نزولی آن متوقف شود. اما روند سقوط ارزش لیر ادامه پیدا کرد.

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: سخنرانی دیروز اردوغان، گرچه به بازار‌ها قدری اعتماد داد و ارزش لیر را بالا برد. اما به نظر می‌رسد که این بحران با شدت کمتری همچنان ادامه پیدا کند.