کشف کهن‌ترین شواهد کشت چندگانه توسط بشر

فرارو- باستان شناسان اولین شواهد ریز گیاه شناسی ارزن جاروی (Panicum miliaceum) را در بین النهرین کشف کرده اند که با استفاده از فیتولیت‌ها (بقایای گیاهی میکروسکوپی) در رسوبات غنی از سرگین، شناسایی شده است. این یافته نشان می‌دهد که ساکنان خانی ماسی- مکانی مربوط به اواسط هزاره دوم پیش از میلاد در شمال عراق- به روش کشت چندگانه پی برده بودند.

به گزارش فرارو، کشت چندگانه یا کشت چند محصولی، عمل کشت دو یا چند محصول در یک قطعه زمین در طول یک فصل زراعی به جای تنها یک محصول است. هنگامی که چندین محصول به طور همزمان در این زمان رشد می‌کنند، به آن کشت مخلوط نیز می‌گویند. این سیستم کشت به کشاورزان کمک می‌کند تا بهره وری و درآمد محصول خود را دو برابر کنند. به عبارت بهتر هدف چنین کشتی، ایجاد تنوع در محصولات کشاورزی در طول یک سال برای تنوع و تضمین معیشت است، بنابراین کشف خاستگاه چنین روش کشاورزی می‌تواند بسیار جالب توجه باشد.

مشابه دنیای معاصر، این شکل از تولید کشاورزی برای تأمین مراکز بزرگ شهری و تأمین مالی جاه طلبی‌های امپراتوری در سراسر اوراسیا باستان حیاتی بود. در آسیای جنوب غربی، کشت چندگانه، که در آن غلات یا علوفه را می‌توان به طور مطمئن در طول ماه‌های خشک تابستان کشت کرد، تنها با انتقال دانه‌های تابستانی، مانند ارزن، از آفریقا و آسیای شرقی امکان‌پذیر شد. علیرغم برخی منابع متنی که کاشت ارزن را در اوایل هزاره سوم پیش از میلاد نشان می‌دهد، فقدان شواهد باستان‌شناسی قوی برای ارزن در بین‌النهرین (عراق باستان) باعث شده است که بیشتر باستان‌شناسان به این نتیجه برسند که ارزن تنها پس از اواسط هزاره اول قبل از میلاد و معرفی سیستم‌های آبیاری عظیم با حمایت دولت‌های باستانی، در این منطقه رشد کرده است.

دکتر الیز لوژیر، باستان شناس زیست محیطی دانشگاه راتگرز-نیوبرانزویک، می‌گوید: «به طور کلی، حضور ارزن در عراق باستان در این دوره زمانی، روایت پذیرفته شده توسعه کشاورزی در منطقه و همچنین مدل‌های ما را برای چگونگی تدارک جوامع باستانی را به چالش می‌کشد. ارزن جارویی یک محصول تابستانی فوق العاده قوی، سریع رشد و پُر استفاده است که برای اولین بار در شرق آسیا اهلی شد.»

دکتر الیز لوژیر و همکارانش در تحقیقات جدید خود، سنگ‌های گیاهی خانی ماسی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. دکتر لوژیر می‌گوید: «حضور همزمان این محصول آسیای شرقی و در عراق باستان، ماهیت به هم پیوسته اوراسیا را در این دوران برجسته می‌کند و به دانش ما درباره جهانی شدن اولیه مواد غذایی کمک می‌کند. کشف ارزن ما و در نتیجه شواهد شیوه‌های کشت تابستانه نیز ما را مجبور می‌کند تا ظرفیت و انعطاف‌پذیری سیستم‌های کشاورزی را که شهرها، ایالات و امپراتوری‌های اولیه بین‌النهرین را حفظ کرده و تامین کرده‌اند، تجدید نظر کنیم.»

به عبارت دیگر، کشف ارزن جارویی در بین النهرین باستان به دلایل زیست محیطی و تاریخی شگفت انگیز بود. محققان می‌گویند: «تاکنون، ما فکر می‌کردیم که ارزن تا زمان ساخت سیستم‌های آبیاری توسط امپراتوری‌های باستانی در بین النهرین در اواخر هزاره اول پیش از میلاد کشت نمی‌شد». ارزن معمولاً برای رشد به بارش تابستانی نیاز دارد، اما جنوب غربی آسیا دارای آب و هوای مرطوب زمستانی و تابستانی خشک است و تولیدات کشاورزی تقریباً به طور کامل بر اساس محصولاتی است که در طول زمستان رشد می‌کنند، مانند گندم و جو. اما شواهد جدید مبنی بر اینکه محصولات کشاورزی در واقع در ماه‌های تابستان نیز رشد می‌کردند به این معنی است که مطالعات قبلی احتمالاً ظرفیت و انعطاف‌پذیری جوامع باستانی در توسعه سیستم غذایی کشاورزی، در اکوسیستم‌های نیمه‌خشک را نادیده گرفته بودند.

مطالعه جدید همچنین نشان می‌دهد که در گذشته، نوآوری کشاورزی یک ابتکار محلی بود که به عنوان بخشی از استراتژی‌های تطبیق پذیری با تنوع محیطی، مدت‌ها قبل از برنامه‌های توسعه کشاورزی توسط حکومت‌های باستانی، اتخاذ می‌شد. در واقع اکنون ما می‌دانیم که اجتماعات اولیه انسانی در غرب آسیا، خیلی پیشتر از برنامه‌های توسعه‌ای کشاورزی دولت‌های بین النهرین، موفق به بهره وری از زمین در شرایط خشک این منطقه شدند. این نوآوری سبب تضمین تداوم حیات در این گروه‌های اجتماعی شد و احتمالاً مازاد تولید نیز به حدی بود تا شکل گیری برخی حکومت‌های محلی را هموار سازد. این ابتکارات سرانجام توسط حکومت‌های بین النهرین، در سطحی گسترده و سیستماتیک مورد بهره برداری قرار گرفت و به همان نسبت ضامن بقا و تداوم سیاسی آن‌ها شد. نتایج این تحقیق در مجله Scientific Reports منتشر شده است.

منبع: sci-news

ترجمه: مصطفی جرفی-فرارو