آیا اومیکرون پایان همه‌گیری کرونا را سرعت می‌بخشد؟

وقتی که در ماه نوامبر سال گذشته، سویه جدیدی از ویروس کرونا در آفریقای جنوبی مشاهده شد، جهان با این وحشت رو به رو گردید که احتمالا کابوس بیماری کووید همچنان ادامه دارد و این همه‌گیری به شکلی هولناک‌تر تغییر خواهد کرد.

به گزارش یورونیوز، با این حال پس از دو ماه و با گسترش اومیکرون در سطح جهان، قضاوت‌ها در خصوص اثرگذاری این سویه تغییر کرده و حتی برخی این گمانه را مطرح کرده‌اند که شاید اومیکرون پایان همه‌گیری مرگبار کووید-۱۹ را رقم بزند.

سی‌ان‌ان در گزارشی به این موضوع پرداخته و از قول سایمون ویلیامز، محقق بیماری‌های عفونی در دانشگاه سوانسی می‌نویسد: «سطوح نگرانی در مورد اومیکرون نسبت به گونه‌های قبلی کمتر است و همین مسئله از نظر روانی هم تاثیر بزرگ و شگرفی در این روند گذاشته است.»

ویلیامز در ادامه می‌گوید: «کاهش علائم اومیکرون در مقایسه با گونه‌های قبلی به آرامش ذهنی مردم کمک بسیاری کرده است.»

همین رویه باعث شده تا برخی از متخصصان با خوش‌بینی از محتمل بودن پایان همه‌گیری خبر دهند.

دیوید هیمن، اپیدمیولوژی بیماری های عفونی در دانشکده بهداشت لندن یکی از این افراد است که در این خصوص می‌گوید: «به نظر من این بیماری در حال بومی شدن است، به این معنا که بیماری اگرچه همچنان غالب است اما شدت آن کمتر و مدیریت آن آسان‌تر می‌شود. بومی شدن نیز برای مدتی با ما خواهد ماند. این باعث می‌شود که ویروس به یک بیماری نه چندان خطرناک تبدیل شود که افراد در طول سال با آن رو به رو می‌شوند و بدون مشکل خاصی بر آن غلبه می‌کنند.»

با این حال کارشناسان و پژوهشگران می گویند که کووید-۱۹ نسخه‌های جهش یافته متفاوت و بسیاری داشته که باعث شگفتی آنان شده است. از آن جمله می‌توان به سویه دلتا اشاره کرد که باعث مرگ و میر بسیار بالایی در سطح جهان شد و مشکلات فراوانی را برای نظام‌های بهداشتی در سراسر دنیا ایجاد کرد.

بر همین اساس برخی از کارشناسان معتقدند همانطور که دلتا چنین اثری بر فرآیند مبارزه با کووید-۱۹ بر جا گذاشت، سویه بعد از اومیکرون هم می‌تواند به یک چالش جدی در این مسیر بدل شود.

این انگاره به ویژه از آنجا نشات می‌گیرد که نرخ واکسیناسیون در بسیاری از کشورها هنوز بسیار پایین است و این مسئله می‌تواند به ویروس فضای بیشتری برای جهش‌های تازه‌تر بدهد.

با این حال این نخستین بار است که از زمان شیوع بیماری کووید-۱۹ در اوایل سال ۲۰۲۰ برخی از اپیدمیولوژیست‌ها مایلند این چشم‌انداز را مطرح کنند که ویروس کرونا ممکن است به وضعیتی قابل کنترل تبدیل شود و دیگر شاهد اثرات مرگبار این بیماری در سطح دنیا نباشیم.

سوالی که دانشمندان و مردم در طول سال ۲۰۲۲ با آن دست و پنجه نرم خواهند کرد این است که چه زمانی همه‌گیری یا Pandemic به مرحله بومی یا همان Endemic تبدیل خواهد شد. در مرحله بومی، بیماری دیگر قادر نیست بر تعداد بسیار زیادی از مردم تاثیر بگذارد و زندگی جوامع مختل نمی‌شود.

مارک ولهاوس، استاد بیماری‌های عفونی در دانشگاه ادینبورگ معتقد است که نباید انتظار داشت که کووید به صورت کامل از زندگی ما رخت برچیند و ناپدید شود. بلکه همچون برخی دیگر از بیماری‌هایی که افراد چندین بار در کودکی به آن مبتلا می‌شوند، ایمنی لازم در بدن آنها ایجاد خواهد شد.

اگر چه مقایسه همه‌گیری‌های پیشین در طول تاریخ با کووید-۱۹ نمی‌تواند دقیق باشد اما شواهدی که از گذشته در این خصوص وجود دارد کمک‌ زیادی به کارشناسان در خصوص ترسیم فضایی از آینده در تقابل بشر با ویروس کرونا می‌کند.

بسیاری از متخصصان انتظار دارند که به مرور کووید-۱۹ به یک بیماری مشابه آنفولانزاهایی که افراد هر سال به آن مبتلا می‌شوند تبدیل شود و دیگر خبری از مرگ‌ و میرهای پرشمار بیماران در چهارگوشه جهان نباشد.

ولهاوس می‌گوید تاریخ عفونت‌ها نشان می‌دهد که کووید-۱۹ به پنجمین عفونتی تبدیل می‌شود که به مرور زمان بومی خواهد شد. او در ادامه می‌گوید: «تخمین زده می‌شود که شیوع آنفولانزا در بین سالهای ۱۸۸۹ تا ۱۸۹۰ حدود یک میلیون نفر را در سراسر جهان به کام مرگ کشاند. ویروسی که در آن زمان تحت عنوان آنفولانزای روسی شناخته می‌شد و مردم در ابتدا آن‌را یک ویروس آنفولانزای معمولی تصور کردند.»

این متخصص بیماری‌های عفونی در ادامه می‌گوید: «آنفولانزای اسپانیایی که در سال ۱۹۱۸ میلادی بطور وحشتناکی در جهان شیوع پیدا کرد یکی دیگر از این نمونه‌هاست. ویروسی که امروزه افراد بدون مشکل خاصی موجی از آن‌را دریافت می‌کنند و خبری از مرگ و میرهای گسترده در سطح جهان نیست.»

کارشناسان به صورت کلی در این موضوع هم‌نظرند که اومیکرون، کووید-۱۹ را به مرحله بومی شدن بیماری نزدیک‌تر می‌کند. اما در عین حال یک تردید جدی وجود دارد و آن این است این فرآیند رسیدن به مرحله بومی شدن، چقدر سریع صورت خواهد گرفت.

در عین حال، همین حالا هم برخی از کشورها به نوعی رفتار می‌کنند که گویی همه‌گیری به یک بیماری بومی تبدیل شده است. در این رابطه می‌توان به کشورهای منطقه اسکاندیناوی و به ویژه دانمارک اشاره کرد، جایی که مقامات تقریبا تمام محدودیت‌های دوران مبارزه با بیماری کووید-۱۹ را کنار گذاشته‌اند.

در بریتانیا نیز با وجود آمار بالای ابتلا به سویه اومیکرون، همچنان از محدودیت‌های جدی خبری نیست. البته مسائل سیاسی مانند رسوایی برگزاری مهمانی در دفتر نخست وزیری این کشور هم باعث شده تا مردم اعتماد کمتری به سیستم برای مبارزه با کرونا داشته باشند و دولت هم چندان به دنبال اجرای محدودیت‌ها نباشد.

در فرانسه هم دولت با کاهش محدودیت‌ها اعلام کرده که به زودی برخی کمک‌ها به مردم و به ویژه به گروه‌هایی که بر اثر همه‌گیری کسب و کارشان آسیب دیده بود، متوقف می‌کند.

چنین رویکردهایی یک پیام آشکار به جهان صادر می‌کند که گویی همه‌گیری در حال پایان است و کشورهای جهان با اطمینان خاطر از پایان محدودیت‌ها سخن می‌گویند. اما این رویکرد نگرانی متخصصان را به صفر نمی‌رساند، چرا که از نظر آنها پایان همه‌گیری تنها زمانی است که در سراسر دنیا به پایان برسد.

سیمون ویلیامز در این خصوص می‌گوید: «طبق تعریف، یک بیماری همه‌گیر تمام نمی‌شود مگر زمانی که در کل دنیا به پایان برسد؛ برای همه و در همه جا، نه فقط در چند کشور جهان اولی و ثروتمند.»

ویلیامز در ادامه می‌گوید: «در حال حاضر باید توجه فزاینده‌ای بر فرآیند تامین واکسن کافی برای کشورهای فقیر و با درآمد کم صورت گیرد. چرا که تا زمانی که ویروس در کشورهای دیگر به شکل فعالی حضور داشته باشد، می‌توان نگران بود که جهشی تازه و خطرناک‌تر به وجود آید.»

پوشش واکسیناسیون در بسیاری از مناطق فقیرتر جهان به ویژه در اروپای شرقی، آسیای مرکزی و بخش‌های وسیعی از قاره آفریقا کمتر است و این مکان‌ها را در معرض انوع جدید و نگران‌کننده‌تر ویروس کرونا قرار داده است.

همین نگرانی یک پرسش جدی پیرامون مسئله اصلی ایجاد می‌کند که آیا واقعا اومیکرون پایان همه‌گیری را تسریع خواهد کرد یا خیر؟

ولهاوس در این خصوص می‌گوید: «سیستم‌های بهداشتی در سراسر جهان باید از خطرات بیماری کووید آگاه باشند. جهان تغییر کرده است و یا پاتوژن انسانی جدید به وجود آمده است. ما می‌دانیم که کووید قرار نیست از بین برود یا محو شود. ما قرار است با این بیماری زندگی کنیم و این یافته جدیدی نیست. از همان ابتدا و در فوریه ۲۰۲۰ نیز این را می‌دانستیم. چیزی که ما نمی‌دانستیم و البته هنوز هم نمی‌دانیم این است که آینده این بیماری چگونه خواهد بود.»