آیا باید نگران افزایش موارد ابتلا به آنفولانزای پرندگان باشیم؟

فرارو- شیوع آنفولانزای پرندگان یا (AI) Avian influenza در سراسر اروپا و آسیا به سازمان بهداشت جهانی گزارش شده است. این موضوع باعث نگرانی کارشناسان شده است. هر زمان که ویروس آنفلوانزای پرندگان در طیور در گردش باشد به دلیل قرار گرفتن افراد در معرض طیور آلوده یا محیط‌های آلوده خطر بروز عفونت پراکنده و خوشه‌ای کوچک در موارد انسانی وجود دارد. بنابراین، بروز موارد پراکنده انسانی غیرمنتظره نیستند.

به گزارش فرارو به نقل از الجزیره، آنفولانزای پرندگان یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که چندین گونه از پرندگان از جمله اردک خانگی، مرغ، بوقلمون، بلدرچین، پرندگان خانگی و جمعیت پرندگان وحشی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برخی از گونه‌های آنفولانزای پرندگان می‌توانند به انسان منتقل شوند، اما این بسیار نادر است، زیرا معمولا نیاز به تماس بسیار نزدیک با پرنده آلوده دارد.

چندین سویه مختلف از آنفولانزای پرندگان در گردش هستند که همگی دارای ساختار‌های پروتئینی اندکی متفاوت از یکدیگر می‌باشند. رایج‌ترین سویه‌ای که در طول تاریخ دیده شده سویه H ۵ N ۱ است، اما پنج سویه وجود دارند که در سالیان اخیر باعث نگرانی سازمان بهداشت جهانی شده‌اند. این سویه‌ها عبارتند از H ۷ N ۹، H ۹ N ۲، H ۵ N ۶، H ۵ N ۸ و نوعی از سویه H ۵ N ۱ که بیش‌تر در آسیا رایج است.

اگرچه هیچ یک از این سویه‌ها به راحتی افراد را آلوده نمی‌کنند و معمولا از انسان به انسان سرایت پیدا نمی‌کنند، اما از زمان ظهور آنفولانزای پرندگان در سال ۱۹۹۶ میلادی چندین نفر در سراسر جهان آلوده شده‌اند که منجر به مرگ و میر تعدادی از آنان شده است. در پرندگان، ویروس از طریق مدفوع و ترشحات تنفسی پخش می‌شود.

این ویروس می‌تواند برای مدت طولانی روی سطوح زنده بماند بنابراین قادر است از مزرعه‌ای به مزرعه دیگر روی تجهیزات پخش شود. افرادی که در تماس نزدیک با پرندگان آلوده هستند در معرض خطر ابتلا به آنفولانزای مرغی قرار می‌گیرند. اگر آنان پرندگان، مدفوع یا سطح آلوده به ویروس را لمس کنند، طیور آلوده را ذبح نمایند و یا برای پخت و پز آماده کنند ویروس قابلیت انتقال پیدا خواهد کرد.

با این وجود، تاکنون شواهدی مبنی بر آن که این بیماری می‌تواند از طریق خوردن مرغ پخته شده یا تخم مرغ سرایت کند مشاهده نشده است. اگر فردی به ویروس آنفولانزای پرندگان آلوده شود ممکن است ظاهر شدن علائم بیماری ۳ تا ۵ روز به طول بیانجامد. این علائم می‌توانند شامل موارد ذیل باشند: تب بسیار بالا یا احساس گرما و لرز، درد عضلانی و ماهیچه ای، سردرد، سرفه یا تنگی نفس، گرفتگی معده، ورم ملتحمه چشم و خونریزی از بینی و لثه.

هم چنین، ممکن است عوارض شدیدتری مانند ذات الریه و سندرم دیسترس تنفسی حاد ایجاد شود که می‌توانند منجر به مرگ شوند. دریافت سریع درمان و استفاده از دارو‌های ضد ویروسی ممکن است از عوارض جلوگیری کند و خطر ابتلا به بیماری شدید را کاهش دهد.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بین ژانویه ۲۰۰۳ تا ۲۰ ژانویه ۲۰۲۲.۸۶۳ مورد عفونت انسانی با ویروس آنفلوانزای پرندگان H ۵ N ۱ از ۱۸ کشور گزارش شده است که ۴۵۵ مورد از این موارد کشنده بوده‌اند. به نظر نمی‌رسد که این موارد در مدت زمان طولانی زیاد باشند، اما تنها در سال ۲۰۲۱ میلادی، چین ۳۴ مورد انسانی آنفولانزای پرندگان با سویه نگران کننده H ۵ N ۶ را گزارش کرد.

H ۵ N ۶ برای اولین بار در سال ۲۰۱۴ میلادی در افراد شناسایی شد و از آن زمان به این سو، تاکنون ۶۷ مورد شناسایی شده‌اند که همه به جز یک مورد در چین بوده اند. با این وجود، به نظر می‌رسد این میزان در حال افزایش است: بیش از نیمی از عفونت‌های انسانی در شش ماه گذشته گزارش شده اند.

چین یکی از بزرگترین تولید کنندگان طیور در جهان و بزرگترین تولید کننده اردک است که به عنوان مخزن ویروس آنفولانزا عمل می‌کند. حتی اگر طیور در برابر آنفولانزای پرندگان واکسینه شوند واکسن‌ها تنها محافظت نسبی را ایجاد می‌کنند، زیرا توانایی پوشش دادن همه سویه‌ها را ندارند.

«یان جونز» استاد ویروس‌شناسی در دانشگاه ریدینگ ماه گذشته گفته بود که افزایش H ۵ N ۶ ممکن است نشان دهنده تغییری باشد که ویروس را برای مردم مسری‌تر می‌سازد. با این وجود، او تاکید کرد که هنوز هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهنده انتقال این ویروس از انسان به انسان باشد.

در فوریه ۲۰۲۱ میلادی، برای نخستین بار H ۵ N ۸ تعداد کمی از مردم روسیه را آلوده کرد. این شیوع خوشه‌ای شامل هفت نفر بود که در یک مرغداری کار می‌کردند و گمان می‌رود همه آنان این بیماری را از پرندگان گرفته‌اند.

در بریتانیا، دست کم نیم میلیون پرنده در سال گذشته معدوم شدند، زیرا آن کشور شاهد افزایش سویه H ۵ N ۱ بود. در ژانویه ۲۰۲۲ میلادی، اولین مورد انسانی H ۵ N ۱ در بریتانیا در مردی ۷۹ساله که از اردک در خانه خود در دوون نگهداری می‌کرد شناسایی شده بود.

اگرچه شیوع خوشه‌ای در سرتاسر جهان وجود دارد هنوز تا نگرانی بیش از حد فاصله داریم. با این وجود، ما باید هوشیار باشیم چرا که چندین سویه از ویروس در جمعیت پرندگان در حال گردش هستند و همین موضوع نظارت را دشوارتر می‌سازد. با این حال، اما اگر دو سویه جهش‌های خود را با یکدیگر ترکیب کنند ممکن است به تکامل ژنتیکی ویروس کمک نمایند.

مانند هر بیماری دیگری که در دنیای حیوانات شیوع پیدا می‌کند و قابلیت سرایت به انسان را دارد باید نحوه تعامل خود با حیوانات را مورد بازنگری قرار دهیم. تولید جهانی طیور در مقیاس بزرگ اغلب شرایط نامناسب زندگی پرندگان را فراهم می‌کند که در آن بیماری به راحتی گسترش می‌یابد که به نوبه خود خطر ابتلا به انسان را افزایش می‌دهد.

آنفولانزای پرندگان مانند سایر ویروس‌های مشترک بین انسان و حیوانات، دارای ظرفیت بالقوه جهش به ویروسی است که در نهایت ممکن است برای انسان عفونی‌تر و خطرناک‌تر باشد. برای جلوگیری از وقوع این امر، ما نه تنها باید با این ویروس به طور جدی مقابله کنیم بلکه باید به شیوه و در شرایطی بهتر از طیور نگهداری کنیم.