چند پرده از اتفاقات عجیب در تلویزیون

عملکرد تلویزیون در بخش‌های مختلف، گاهی منتقدان تندوتیزی دارد. نگاه یک‌طرفه به ماجرا که غالبا برگرفته از نگاه یک طیف سیاسی خاص است، برخی از موضع‌گیری‌های صداوسیما را زیر سؤال برده و بسیاری از مخاطبان به واکنش‌های یک‌طرفه در مسائل سیاسی و اجتماعی گلایه دارند. هرچند موضوع ریزش مخاطب تلویزیون هم از آن دست مباحثی است که مورد توجه قرار گرفته و درباره‌اش مطالب بی‌شماری نوشته شده است. تحلیل یک‌سویه مسائل سیاسی، فرهنگی و اجتماعی که شاید نشود آن را همیشگی توصیف کرد، بخشی است که بیشتر به آن توجه شده ولی نگاه تلویزیون به مقوله ورزش هم چندان بدون‌حرف و حدیث نیست. در گذشته موضع‌گیری‌های صداوسیما و اینجا بیشتر تلویزیون، علیه چهره‌های ورزشی، حواشی زیادی در پی داشته است. شاید بزرگ‌ترین نمونه این موضع‌گیری، تحلیل درباره شخصیت علی دایی باشد که باعث شده این چهره مردمی، دیگر با هیچ دوربین و رسانه‌ای از صداوسیما حرف نزند. در این میان می‌شود مثال‌های متعدد دیگری هم برشمرد که باعث رنجش و دلخوری ورزشکاران شده و پیش‌تر درباره‌اش مطالبی به رشته تحریر درآمده است.

آنچه کمتر در فروردین 1401 در این حوزه به چشم آمده، چهار اتفاق عجیبی است که در همین ماه رخ داده و شاید به واسطه تعطیلی و کم‌کارشدن رسانه‌ها، چندان مورد توجه قرار نگرفته است. در این بازه زمانی، مواردی بوده که تلویزیون در شبکه‌های مختلف، از شبکه‌های سراسری گرفته تا استانی، مباحثی بحث‌برانگیز و گاه جالب درباره فوتبال را به تصویر کشیده‌ که در زیر به طور مختصر به آن پرداخته شده است. اینکه سیاست‌ها در قبال ساخت چنین برنامه‌هایی چیست، موضوعی کلی و فراتر از این مبحث است که خود می‌تواند پایه‌گذار مطلبی مجزا در این حوزه باشد. به هر روی، برای آگاهی بیشتر مخاطب از چند مورد بحث‌برانگیزی که تلویزیون در حوزه فوتبال در همین فروردین‌ماه رقم زده است، به صورت برجسته می‌توان چهار پرده را دوباره به نمایش گذاشت.

 حمله عجیب تلویزیون به مهدی طارمی

شاید این روزها اگر فردی مخاطب خاص فوتبال هم نباشد باز بتواند مهدی طارمی را به عنوان برترین بازیکن کنونی ایران معرفی کند. ستاره بوشهری فوتبال ایران، ستاره بی‌چون‌و‌چرای خط حمله پورتو است. گل‌زنی‌های او در این باشگاه و البته هنرنمایی‌اش در لیگ قهرمانان اروپا باعث شده تا طارمی پرچمدار معرفی فوتبال ایران به دنیا در این زمینه باشد. عجیب آنکه تلویزیون و مجری شبکه امید، در روزهای نخستین فروردین که تیم ملی درگیر بازی‌های ملی بود، به مهدی طارمی کنایه های تندوتیزی زده و او را مهاجمی معرفی کرده که مخاطبان را «دِق» می‌دهد. مجری و عوامل ساخت برنامه مذکور ابتدا با پخش تصویری از فرصت‌سوزی مهدی طارمی، زمانی که او در الغرافه قطر بازی می‌کرد، با لحنی عجیب، مهاجم تیم ملی را به نقد کشیدند. مجری می‌گوید: «واقعا مهدی طارمی با از دست دادن این موقعیت نه‌تنها وجهه خودش بلکه وجهه همه ما ایرانی‌ها را خراب کرد». او در ادامه خطاب به مهدی طارمی می‌گوید چرا این توپ را گل نکردی و سپس به مخاطبانش می‌گوید ویدئو را مرور کنیم تا به عمق فاجعه بیشتر پی ببریم. بعد از پخش مجدد صحنه مذکور، مجری با درآوردن ادای گزارشگر عرب‌زبان می‌گوید: «قشنگ گزارشگر دارد کف و خون قاطی می‌کند (از دست مهدی طارمی) یعنی مهدی طارمی، تو صدای این بابا (گزارشگر) را هم درآوردی! البته آرام باش، ریلکس باش، ما عادت داریم، چه زمانی که در پرسپولیس بازی می‌کرد، چه زمانی که در تیم ملی خودمان چند سال پیش بازی می‌کرد، عادت داریم که مهدی طارمی از صد موقعیت 99 تا را به در و دیوار بزند».

او انتهای همین بخش هم می‌گوید: «الحق و الانصاف از زمانی که (طارمی) رفته پورتو این رفتار زشت گل‌نزدنش را فراموش کرده است که ان‌شاءالله در جام جهانی قطر گل‌زدن‌هایش، تمام آن گل‌نزدن‌هایش را التیام بدهد مخصوصا این گزارشگر بدبخت قطری را (و دوباره ادای گزارشگر قطری را در‌می‌آورد)».

خراب‌کردن تصویر مهدی طارمی آن‌هم درحالی‌که این بازیکن از همین تیم الغرافه به فوتبال اروپا و باشگاه ریوآوه رسید از یک سو و پخش این برنامه در آستانه بازی‌های تیم ملی در سوی دیگر، از نکات عجیبی بود که در تلویزیون رخ داد. گو اینکه افراد زیادی از این گفتند و نوشتند که مجری و عوامل برنامه با ساختن و پرداختن به چنین موضوعاتی در تلاش برای دیده‌شدن در فضای مجازی هستند.

جبهه‌گیری عجیب علیه سردار  و علی دایی

همان برنامه یکی، دو روز بعد و درست در آستانه بازی تیم ملی با لبنان، در آخرین دیدار از مرحله انتخابی جام جهانی، این بار سراغ سردار آزمون رفت و تلاش کرد او را مهاجمی معمولی جلوه دهد. بعد از پخش تصویری از بازی ایران با سوریه که سردار آزمون یک موقعیت گل را هدر می‌دهد، مجری پدیدار می‌شود و این بار می‌گوید: «تفاوت یک بازیکن تاریخ‌ساز با یک بازیکن خوب را متوجه بشوید. بازی ایران و سوریه است که سردار آزمون توپ را گل نکرد. ما می‌گوییم اصلا اشکالی ندارد، پیش می‌آید، سردار این همه گل زده، حالا این را گل نکرده است ولی فرق سردار آزمون با علی دایی یا مهاجمان این رده این است: یاد ندارم علی دایی همچین موقعیت‌هایی را گل نکرده باشد. به خاطر همین است که به او (علی دایی) می‌گویند طرف تاریخ‌ساز است. اصلا همچین گل‌هایی زده که طرف دومین گل‌زن تاریخ بازی‌های ملی است. این مدلی بازی می‌کرد. یک نمونه‌اش فقط هشت تا گل به مالدیو زد. شاید خیلی از شما هم یادتان نباشد که علی دایی با مالدیو چه ‌کار کرد که حالا تعدادی از آنها را به شما نشان می‌دهیم».

مورد عجیب اینکه این‌بار نه‌تنها سردار آزمون بلکه با نام‌بردن از علی دایی و گل‌زنی‌هایش در بازی مالدیو، تلاش شده چهره‌ای غیرواقعی از اسطوره فوتبال ایران به تصویر کشیده شود. در واقع مجری و عوامل برنامه‌ساز بدون اشاره به درخشش علی دایی در عرصه‌های دیگر و گشودن دروازه تیم‌های بزرگ، به داستان گل‌زنی به مالدیو به طور خاص اشاره می‌کنند تا از این طریق، به طور غیرمستقیم به مخاطب القا شود که احتمالا همین عنوان دومین گل‌زن برتر دنیا در عرصه ملی را دایی در رقابت با تیم‌های نه‌چندان سطح بالا دارد. در زمان پخش تصاویر مربوط به علی دایی، به غیر از گل‌زنی‌اش به مالدیو، تصاویری از گل‌های او به دیگر تیم‌های آسیایی و البته گلش با پیراهن بایرن‌مونیخ هم به تصویر کشیده شد.

سانسور عجیب صحبت‌های جهانبخش در تلویزیون

این یکی از آن دو مورد قبلی هم عجیب‌تر است. تیم ملی روز نهم فروردین در ورزشگاه امام رضا مشهد به مصاف لبنان رفت. دیداری عجیب که با حواشی زیادی بیرون از ورزشگاه همراه بود. حواشی موجود مربوط به راه‌ندادن تماشاگران زن به ورزشگاه و استقبال از آنها با اسپری فلفل بود! در چنین شرایطی که دل مخاطبان فوتبال آزرده شده و بسیاری نسبت به آن واکنش منفی داشتند، علیرضا جهانبخش، کاپیتان تیم ملی ایران، در صحبت‌های بعد از بازی به جای خالی تماشاگران زن اشاره کرد و گفت: «امیدوارم که از این به بعد، هم عزیزان بتوانند بیایند (تماشاگران مرد) و هم بانوان بتوانند به ورزشگاه بیایند که بتوانیم دل آنها را شاد کنیم». صحبت‌های جهانبخش به طرز عجیبی در بخش اخبار صداوسیما سانسور و بخشی که او گفته بود بانوان هم به ورزشگاه بیایند، کات شده بود. در صحبت‌های سانسورشده جهانبخش در اخبار صداوسیما فقط این جمله شنیده شد که «امیدوارم هم عزیزان بتوانند بیایند که بتوانیم دلشان را شاد کنیم».

برخیز و پرچم را ببر بر سر در خانه بکوب!

موردی که اخیرا رخ داده و در فضای مجازی بازتاب زیادی داشته، مربوط به تصمیم شبکه آفتاب، تلویزیون شبکه استانی اراک است. این شبکه استانی بعد از برتری آلومینیوم برابر پرسپولیس در جام حذفی در اقدامی جالب اقدام به پخش سرود معروف «بر طبل شادانه بکوب» کرد. این موضوع شاید حاصل خوشحالی زیاد اراکی‌ها باشد و نتوان چندان خرده‌ای بر آن گرفت ولی پخش سرودی که برای یک اتفاق ملی مورد استفاده قرار می‌گیرد از یک شبکه استانی، چندان بدون حرف و حدیث نخواهد بود.