ورود رسمی فیفا به اتفاقات مشهد

‌۲۹ روز از اتفاقات بازی تیم‌های ملی ایران و لبنان، در مرحله انتخابی جام جهانی می‌گذرد. این بازی که آخرین رقابت شاگردان دراگان اسکوچیچ در مسیر جام جهانی قطر و البته دیداری تشریفاتی بود، با حمایت سرپرست موقت فدراسیون فوتبال ایران، میرشاد ماجدی و احسان اصولی، عضو هیئت‌رئیسه فدراسیون فوتبال، رئیس هیئت فوتبال مشهد و البته نماینده سابق شورای همین شهر، به ورزشگاه «امام رضا» منتقل شد تا بعد از مدت‌ها، شهری به غیر از تهران، میزبان یکی از دیدار‌های تیم ملی باشد. انتخاب مشهد به عنوان میزبان، با توجه به دو مقوله از اهمیت زیادی برخوردار بود؛ اول تفکرات سیاسی حاکم بر این شهر و دوم مسافرپذیربودن آن در ایام تعطیلات نوروز.

از زمانی که مشخص شد مشهد میزبانی این دیدار را بر عهده دارد، بحث حضور تماشاگران زن در ورزشگاه زیر ذره‌بین رفت. با توجه به اظهارات پیشین مسئولان این شهر مبنی بر عدم تمایل ورود زنان به ورزشگاه، بسیاری از یک «انقلاب فکری» در مشهد حرف می‌زدند. علیرضا جهانبخش، کاپیتان تیم ملی ایران، یکی از این افراد بود که می‌گفت وقتی شنیده قرار است بازی در مشهد برگزار شود و زنان به ورزشگاه بیایند، حسابی خوشحال شده است. برخلاف شایعات مطرح‌شده مبنی بر تغییرات احتمالی در تفکرات مسئولان رده‌بالای این شهر، خیلی سریع عنوان شد که بازی تیم ملی با لبنان بدون حضور تماشاگر خواهد بود! اما این اعلامیه در کسری از ثانیه جایش را به نظریه‌ای دیگر داد که خبر می‌داد قرار است ۳۰ درصد از گنجایش ورزشگاه، بلیت‌فروشی شود. این عدد اندکی بعدتر به ۵۰ درصد تغییر کرد تا در چشم‌به‌هم‌زدنی، بازی بدون تماشاگر، تبدیل به یکی از پرتماشاگرترین بازی‌های تیم ملی در دو سال گذشته شود. اما ابهام اصلی پابرجا بود؛ همان زمان که خبر از برگزاری این بازی داده شد، مسئولان مشهد اعلام کردند این بازی بدون حضور تماشاگران زن خواهد بود. اگرچه این اظهارنظر با واکنش‌های منفی روبه‌رو شد، ولی سه ساعت مانده به شروع این دیدار، تماشاگران زن، بلیت به دست، خودشان را به محل برگزاری مسابقه رساندند! اینجا بود که فاجعه اصلی رخ داد؛ مأموران انتظامی حاضر در محل، مانع از ورود زنان تماشاگر به ورزشگاه شده و بعدتر، در اتفاقی کم‌سابقه، به صورت این هواداران اسپری فلفل پاشیده شد تا آن‌ها متفرق شوند. چنین رفتاری با انتقاد تند رسانه‌های داخلی و خارجی روبه‌رو شد و همان زمان شایعات متعددی از‌جمله اینکه ممکن است تیم ملی از جام جهانی کنار گذاشته شود، مخابره شد. با وجود این، محتمل‌ترین اتفاق، درنظرگرفتن جریمه برای فوتبال ایران از سوی فیفا بود؛ موضوعی که فردای همان روز مطرح شد، ولی مسئولان فدراسیون فوتبال عنوان کردند از آنجا که ناظر فیفا در این بازی حاضر بوده است، خطری فوتبال ایران را تهدید نمی‌کند.

نامه‌ای که ۲۳ فروردین رسید

بعد از اتفاقات رخ‌داده، از نهاد ریاست‌جمهوری گرفته تا مجلس، نسبت به رسیدگی سریع به این پرونده اهتمام نشان داده و حتی گفتند در عرض «سه روز» مقصر این حادثه معرفی می‌شود. حالا که ۲۹ روز از آن بازی گذشته، این پرونده مشمول گذر زمان شده و خبری از مقصر، تنبیه یا جریمه نیست. اتفاق جدید در این پرونده نامه‌ای است که از فیفا به فدراسیون فوتبال ایران ارسال شده و یکی، دو روز گذشته، تب‌و‌تاب جدیدی در فوتبال ایران به بار آورده است. از این نامه که به‌عنوان نامه‌ای خطرناک یاد شده، اطلاعات اندکی در روز‌های قبل در دست بود، ولی به‌تازگی جزئیات بیشتری از آن منتشر شده است. برخلاف شایعات نخست که خبر از تعلیق فدراسیون فوتبال ایران به دلیل تصویب‌نشدن بند یک اساسنامه می‌داد، مشخص شده نامه اخیر فیفا، هشداری به مسئولان فدراسیون فوتبال ایران برای حل‌کردن مسئله ورود زنان به ورزشگاه است. اولین نکته درباره این نامه آن است که روز ۲۳ فروردین به فدراسیون رسیده و اینکه چرا با تأخیری قریب به دو هفته الان جزئیات آن منتشر شده، پرسش مبهمی است. در نامه مذکور که چندین بند دارد، مشخصا فیفا به اتفاقات مشهد اشاره و ابراز نگرانی کرده است.

فیفا در این نامه نوشته از اتفاقات مشهد ناخرسند است. اما بحث اصلی درباره تشکیل کارگروهی سه‌جانبه متشکل از مسئولان فیفا، کنفدراسیون فوتبال آسیا و فدراسیون فوتبال ایران برای حل‌کردن موضوع ورود زنان به ورزشگاه‌های فوتبال در ایران است. این بخش از آن جهت اهمیت دارد که احتمالا از این تاریخ به بعد، راه گریزی برای فوتبال ایران مبنی بر تراشیدن بهانه برای عدم ورود زنان به ورزشگاه وجود نخواهد داشت.

پیش‌تر، مسئولان وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال ایران به فیفا تعهد کتبی داده‌اند که زنان را به ورزشگاه راه دهند. این در حالی است که روزنامه «شرق» پیش از این، برای اولین بار نامه‌ای از فیفا منتشر کرد که نشان می‌داد مسئولان این نهاد از فدراسیون فوتبال ایران خواسته‌اند در‌های ورزشگاه در همه بازی‌های فوتبال، از‌جمله لیگ برتر هم به روی زنان باز شود. آن نامه که اسفند ۱۳۹۸ فرستاده شده، از سوی مسئولان نادیده گرفته شده است. هرچند شیوع ویروس کرونا از یک سو و مسئله بدون تماشاگر شدن بازی‌های فوتبال از سوی دیگر، در محقق‌شدن این پروژه تأخیر به وجود آورد.

در همین بازه زمانی، تغییر دولت از روحانی به ابراهیم رئیسی هم مزید بر علت شده است؛ چون برخلاف دولت قبلی که تعهد داد و در‌های ورزشگاه را در دیدار‌های تیم ملی به روی زنان گشود، در این دولت چندان تمایلی نسبت به این موضوع وجود ندارد. گرچه دیدار ایران با عراق در مرحله انتخابی جام جهانی با حضور زنان برگزار شد، ولی شایعه انتخاب گزینشی زنان برای حضور در ورزشگاه، چالش جدیدتری برای فدراسیون فوتبال ایران تراشید. قبل از این بازی هم عنوان شد که قرار است بازی تیم‌های ایران و کره‌جنوبی در ورزشگاه آزادی با حضور تماشاگر باشد، ولی از آنجا که فشار آورده بودند زنان گزینشی وارد ورزشگاه شوند، مسئولان فدراسیون فوتبال از ترس جریمه‌های احتمالی، ترجیح دادند آن بازی را کلا بدون تماشاگر اعلام کنند.

اتفاقاتی که در حاشیه بازی تیم ملی با لبنان در مشهد رخ داده است، می‌تواند سرآغازی تازه برای بازنگری حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران باشد؛ موضوعی که تا به حال به صورت ناقص به اجرا درآمده است. حالا و با تشکیل کارگروه سه‌جانبه، بعید است از این به بعد بتوان به سادگی چشم روی غیبت تماشاگران زن در بازی‌های فوتبال بست.