سفر بایدن به خاورمیانه برای اسرائیل و عربستان چه چیزی به همراه خواهد و نخواهد داشت؟

فرارو- عادی‌سازی روابط عربستان سعودی و اسرائیل و انعقاد توافق نامه‌های دفاعی میان دو کشور دور از دسترس به نظر می‌رسد. با این وجود، زمانی که بایدن در هفته جاری از خاورمیانه بازدید کند چندین پیشرفت تاریخی ممکن است رخ دهند.

به گزارش فرارو، پیش از سفر «جو بایدن» رئیس جمهور ایالات متحده به خاورمیانه در هفته جاری صحبت‌های زیادی در مورد گام‌های بالقوه به سمت عادی‌سازی روابط بین دو مقصد سفر او مطرح شده بود: اسرائیل و عربستان سعودی.

بایدن اولین رئیس جمهور ایالات متحده خواهد بود که به طور مستقیم از اسرائیل به عربستان سعودی پرواز می‌کند.

با این وجود، علیرغم اظهارات مطرح شده مبنی بر پیشرفت به ویژه در مورد ایجاد یک شبکه دفاعی منطقه‌ای به منظور مقابله با ایران و نیرو‌های نیابتی آن کشور مقام‌های امریکایی و اسرائیلی به طور مشابه درباره اجتناب ناپذیر بودن چنین تحولاتی محتاط هستند و انتظارات را هم در جدول زمانی و هم در مقیاس گام‌ها کاهش می‌دهند. دولت بایدن از سال گذشته که روند نزدیکی خود با ریاض را آغاز کرد عادی‌سازی احتمالی عربستان و اسرائیل را مورد بحث قرار داده است.

مقام‌های سعودی فهرستی از اقدامات پیش نیاز از جمله بهبود روابط دوجانبه آمریکا و عربستان را به همتایان آمریکایی خود ارائه کردند. دیدار بایدن از ریاض نشان دهنده چرخش ۱۸۰ درجه‌ای او از وعده انتخاباتی‌اش مبنی بر تبدیل کردن عربستان سعودی به کشوری منفور و یاغی قلمداد شده در زمینه حقوق بشر (پس از صدور مجوز از سوی محمد بن سلمان ولیعهد عربستان برای قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار سعودی در اکتبر ۲۰۱۸ میلادی) است. گام‌های بعدی در مسیر عادی‌سازی روابط مرتبط با اسرائیل و عربستان سعودی البته با میانجی‌گری قابل توجه واشنگتن است.

«تام نایدز» سفیر ایالات متحده در اسرائیل هفته گذشته به «هاارتص» گفته بود که عادی‌سازی کامل روابط ریاض و تل آویو در آینده نزدیک در چشم‌انداز قرار ندارد. علاوه بر این، مقام‌های اسرائیلی نسبت به راه اندازی قریب الوقوع یک پیمان دفاعی منطقه‌ای بین اسرائیل و کشور‌های عربی که سامانه‌های پدافند هوایی را برای مقابله با حملات پهپادی و موشکی ایران در سراسر خاورمیانه متصل کند ابراز تردید کرده‌اند و به پیچیدگی تشکیل چنین اتحادی و اختلافات داخلی در داخل اسرائیل با توجه به اثربخشی آن اشاره نموده اند.

احتمال وقوع این توافق‌ها از هر نظر گامی مهم است به خصوص آن که مرتبط با یک توافق دیپلماتیک احتمالی با میانحی‌گری امریکا است که عربستان سعودی، اسرائیل و مصر را شامل می‌شود و انتقال کنترل بر دو جزیره در دریای سرخ از مصر به عربستان را نهایی می‌کند همان گونه که اولین بار این موضوع در ماه مه گذشته توسط سایت «اکسیوس» گزارش شده بود.

عربستان سعودی تا سال ۱۹۵۰ میلادی بر هر دو جزیره تیران و صنافیر کنترل داشت زمانی که ریاض از ترس آن که اسرائیل آن جزایر را تصرف کند کنترل آن را به قاهره تحویل داد. اسرائیل این جزایر را در سال ۱۹۶۷ میلادی در جریان جنگ شش روزه تصرف کرد، اما در سال ۱۹۸۲ میلادی به عنوان بخشی از برنامه خروج خود از شبه جزیره سینا آن را به مصر بازگرداند.

در سال ۲۰۱۷ میلادی مصر و عربستان سعودی توافق کردند که جزایر به ریاض بازگردانده شوند اقدامی که توسط پارلمان و دادگاه عالی مصر تایید شد. با توجه به مفاد معاهده صلح اسرائیل و مصر در سال ۱۹۷۹ میلادی این معاهده نیز نیاز به تایید اسرائیل داشت.

اسرائیل موافقت ضمنی را مشروط به توافق مصر و عربستان برای اجازه دادن به ناظران چند ملیتی تحت رهبری ایالات متحده به منظور ادامه نظارت بر جزایر و در عین حال تضمین آزادی ناوبری برای کشتی‌هایی که در مسیر بندر ایلات اسرائیل در دریای سرخ هستند دانسته بود. این توافق در چهار سال گذشته به دلیل حل نشدن مسائل نهایی نشده است. توافقی که ایالات متحده برای نهایی کردن آن پیش از سفر رئیس جمهور که چهارشنبه آغاز می‌شود به شدت پیچیده است، زیرا آن کشور‌ها روابط رسمی با یکدیگر ندارند.

توافق بر سر جزایر به طور بالقوه می‌تواند منجر به باز شدن حریم هوایی عربستان به روی همه پرواز‌ها از اسرائیل شود و زمان پرواز به مقصد‌هایی مانند چین و هند را به طور قابل توجهی کاهش دهد خطوط هوایی گلف ایر، امارات و اسرائیل در حال حاضر مجاز به استفاده از حریم هوایی عربستان برای مسیر‌های دبی - تل آویو و منامه - تل آویو هستند، اما اسرائیل از استفاده از حریم هوایی عربستان برای سایر پرواز‌های تجاری منع شده است.