فرارو- توافق ۲۰۱۵ که برنامه هستهای ایران را در ازای لغو تحریمها محدود میکرد برای کُند کردن برنامه هستهای ایران طراحی شده بود تا جایی که اگر قرار بود، توافق را کنار بگذارد، برای تولید مواد شکافتپذیر کافی به منظور تهیه سوخت سلاح هستهای به یک سال زمان نیاز داشت. آن زمان مورد نیاز چند ماه پیش از اجرایی شدن توافق هستهای تخمین زده شده بود. پس از خروج ایالات متحده از برجام در سال ۲۰۱۸ میلادی در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ ایران به تدریج به نقض تعهدات خود نسبت به آن توافق سرعت بخشیده است.
به گزارش فرارو به نقل از بلومبرگ، اکنون تصور میشود که برای تولید اورانیوم غنی شده مورد نیاز به منظور ساخت یک بمب تنها چند هفته زمان مورد نیاز است. ایران هنوز باید بر فرآیند تسلیحات سوخت تسلط داشته باشد تا بتواند یک دستگاه هستهای قابل اجرا داشته باشد که قادر باشد هدفی از راه دور را هدف قرار دهد.
در ازای لغو تحریمهای اقتصادی اعمال شده به دلیل سوء ظن در مورد برنامه هستهای ایران آن کشور موافقت کرد که به مدت ۱۵ سال اورانیوم را بیش از ۳.۷ درصد غلظت ایزوتوپ شکافتپذیر اورانیوم ۲۳۵ مورد نیاز برای نیروگاههای هستهای غنیسازی نکند. هم چنین، ایران متعهد شد که ذخایر اورانیوم غنی شده خود را به ۳۰۰ کیلوگرم یا حدود ۳ درصد از مقداری که پیش از انعقاد توافق هستهای در اختیار داشت، محدود سازد.
با این وجود، یک سال پس از خروج ایالات متحده از توافق هستهای و اعمال مجدد تحریمها علیه ایران، تهران که از مزایای اقتصادی وعده داده شده در توافق محروم شده بود، تقویت برنامه هستهای خود را آغاز کرد. ایران اورانیوم غنی شده کافی برای ساخت چندین بمب انباشته است.
علاوه بر این، ایران نه تنها به غنیسازی ۲۰ درصدی اورانیوم بازگشته بلکه برای نخستین بار به غنیسازی ۶۰ درصدی رسیده سطح خلوصی که آژانس بینالمللی انرژی اتمی میگوید از نظر فنی از سوخت درجهبندی تسلیحات قابل تشخیص نیست. بازرسان آژانس در ماه مه گزارش دادند که ایران ۴۳ کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا ۶۰ درصد را نگهداری میکند که نسبت به سه ماه پیش از آن افزایشی ۳۰ درصدی داشته است.
به دست آوردن مواد لازم برای القای شکافت اتمی دشوارترین مرحله در فرآیند ساخت نیروگاه هستهای یا بمب اتمی است. کشورها برای تولید ایزوتوپهای اورانیوم ۲۳۵ که کمتر از ۱ درصد ماده معدنی اورانیوم را تشکیل میدهند نیاز به توسعه زیرساختهای صنعتی دارند، اما برای حفظ یک واکنش زنجیرهای شکافت امری کلیدی محسوب میشود. هزاران سانتریفیوژ که با سرعت مافوق صوت میچرخند برای جداسازی مواد استفاده میشوند.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی تغییرات سطح گرم موجودی اورانیوم در سرتاسر جهان را پیگیری میکند تا مطمئن شود که این مواد به سمت کاربرد برای ساخت تسلیحات هستهای منحرف نمیشوند. ایران همواره تاکید کرده که به دنبال انرژی هستهای و نه سلاح هستهای است، اما قدرتهای جهانی در این مورد این ادعای ایران تردید داشته اند.
علاوه بر مواد شکافت پذیر، بمب و ابزار انتقال آن نیز وجود دارد. ایران احتمالا از پیش دانش فنی لازم برای تولید یک وسیله انفجاری مونتاژ شده تسلیحاتی ساده مانند آن چه که ایالات متحده در سال ۱۹۴۵ میلادی بر فراز هیروشیما انداخت را در اختیار داشته است. یک خلبان ایرانی باید از تهاجم به خاک دشمن جان سالم به در ببرد تا آن را جابجا کند در غیر این صورت میتوان چنین وسیلهای را در داخل یک کانتینر بسته بندی شده در کشتی تحویل داد.
هم چنین، برای حمله به یک هدف از راه دور ایران نیازمند طراحی و ساخت دستگاهی است که به اندازه کافی کوچک شده باشد تا بتواند بر بالای یک موشک سوار شود و قادر باشد از ورود مجدد به جو زمین جان سالم به در ببرد.
تخمینهای صورت گرفته درباره این که ایران چه مدت زمانی برای این کار نیاز دارد از چهار ماه تا دو سال متغیر بوده است. ایران در حال حاضر موشکهای بالستیک برای تحویل چنین وسیلهای را در اختیار دارد. قدرتمندترین موشک ایران بردی معادل ۵ هزار کیلومتر دارد که تمام اروپا را برای هدف گیری در دسترس آن کشور قرار میدهد.
«باراک اوباما» رئیس جمهور وقت امریکا پس از ورود کشورش به توافق اولیه در سال ۲۰۱۵ میلادی گفته بود که جایگزین برجام ممکن است یک درگیری نظامی با اختلالات عمده در اقتصاد جهانی باشد. مقامهای اسرائیلی بارها به طور تلویحی گفتهاند که ارتش اسرائیل زیرساخت هستهای ایران را در صورت رسیدن به مرز توانایی تسلیحاتی مورد حمله قرار خواهد داد. همسویی در حال شکل گیری بین چین، روسیه و ایران میتواند خطر مداخله مسلحانه را با گشودن جبهههای جدید برای درگیری افزایش دهد.