آیا اسرائیل و چین توافق نامه تجارت آزاد را امضا خواهند کرد؟

فرارو- بنا بر گزارش‌ها، اسرائیل و چین از سال ۲۰۱۶ میلادی در حال کار برای انعقاد یک توافق نامه تجارت آزاد هستند. اکنون به نظر می‌رسد که این توافق در حال تحقق است. در واقع، گزارش شده که یکی از نمایندگان کنسولگری اسرائیل در هنگ کنگ به ساوت «چاینا مورنینگ پست» گفته که اسرائیل و چین امیدوارند تا پایان سال جاری یک توافق تجاری امضا کنند.

به گزارش فرارو به نقل از نشنال اینترست، توافق تجارت آزاد بین اسرائیل و چین نشان دهنده رسمی شدن روابط رو به رشد بین دو کشور است. بر اساس داده‌های گمرک چین، تجارت سالانه بین اسرائیل و چین از ۲۵۰ میلیون دلار در دهه ۱۹۹۰ میلادی به بیش از ۲۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ رسیده است. چین در حال حاضر بزرگترین شریک تجاری اسرائیل در آسیا محسوب می‌شود.

این گفتگو‌ها نشان دهنده آخرین گام در تلاش چین برای افزایش نفوذ خود در خاورمیانه پس از تلاش برای تقویت شراکت با دیگر بازیگران مهم در منطقه از جمله ایران، عربستان سعودی و کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس (اتحادیه‌ای سیاسی و اقتصادی متشکل از کشور‌ها که شامل عربستان سعودی به همراه بحرین، کویت، عمان، قطر و امارات متحده عربی است) می‌شود.

مقاله «ساوت چاینا مورنینگ پست» مذاکرات چین با اسرائیل را به عنوان انگیزه‌ای بیش از صرفا جاه طلبی اقتصادی تفسیر می‌کند. نویسنده آن خاطر نشان می‌سازد که چنین پیمان تجاری‌ای با نشان دادن این که چین مانند گذشته تنها با کشور‌های عربی همسو نیست کار با کشور‌های خاورمیانه را در موضوعات گسترده‌تر آسان‌تر می‌سازد.

آیا صمیمیت فزاینده اسرائیل با چین روابط اسرائیل با ایالت متحده را به خطر خواهد انداخت؟ بسیار بعید به نظر می‌رسد. روزنامه اسرائیلی «هاارتص» در ژانویه ۲۰۲۲ میلادی گزارش داد که اسرائیل «درباره معاملات مهمی که با چین منعقد می‌کند واشنگتن را مطلع خواهد کرد». این روزنامه اشاره کرد که در صورت بروز مخالفت، اسرائیل این قرارداد‌ها را مورد بازنگری قرار خواهد داد. سپس در ماه آگوست روزنامه تایمز اسرائیل خاطر نشان ساخت که به دلیل فشار روسای جمهور متوالی آمریکا، ابتدا دونالد ترامپ و اکنون جو بایدن بسیاری در اسرائیل دوره ماه عسل بین کشورشان و پکن را پایان یافته قلمداد کرده بودند.

با این وجود، در زمان انتشار گزارش «هاارتص» در ابتدای سال جاری، سایت «میدل ایست آی» نوشته بود که در «نهایت وعده اسرائیل به آمریکا در مورد چین نشان دهنده چشم‌اندازی کوتاه مدت است که هدف آن کسب امتیازاتی از بایدن با هزینه منافع بلند مدت اسرائیل بوده است».

در نتیجه، گزارش‌های مربوط به توافق نامه تجارت آزاد قریب الوقوع بین چین و اسرائیل نشان می‌دهد که چین و اسرائیل می‌توانند امیدوار باشند که منافع اقتصادی خود را در اولویت قرار دهند هر چند هنوز مشخص نیست که چه تعداد توافقی تاثیرگذار خواهد بود.

احتمالا برای تاثیرگذاری معنادار بر روابط اسرائیل و ایالات متحده بیش از یک توافق تجاری مورد نیاز است. در هر صورت، در هفته جاری وزارت خارجه امریکا به دلیل آن چه که واکنشی ناکافی به قتل «شیرین ابوعاقله» روزنامه نگار فلسطینی – امریکایی در ماه مه توسط نیرو‌های دفاعی اسرائیل تلقی می‌شد اسرائیل را مورد انتقاد قرار داد.

در مقاله‌ای تازه منتشر شده در نشریه اینترنتی Mosaic به قلم «عساف اوریون» رئیس سابق بخش استراتژیکِ اداره برنامه ریزی ارتش اسرائیل و مدیر فعلی مرکز سیاستگذاری اسرائیل و چین در موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل این ادعا مطرح شد که نگرانی از افتادن اسرائیل در دامن چین و قرار گرفتن در مدار آن کشور بسیار زیاد است.

اوریون نوشته بود: «اسرائیل نتایج واقع بینانه‌ای گرفته است که ریشه در شناخت خطرات و مزایای ارائه شده توسط چین دارد و سیاست خود را بر این اساس ساختاربندی می‌کند. به همین ترتیب، اسرائیل مجبور نیست بین واشنگتن و پکن یکی را انتخاب کند، زیرا پیش‌تر اولی را انتخاب کرده است. با این وجود، اگر اسرائیل خواستار انعقاد یک پیمان تجاری با چین باشد برخلاف میل دو رئیس جمهوری پیشین و فعلی امریکا خواهد بود».

علاوه بر این، حتی تصور روابط نزدیک‌تر بین اسرائیل و پکن می‌تواند بر روابط آمریکا با هر یک از آن دو کشور و شاید به طور کلی‌تر بر نقش ایالات متحده در خاورمیانه تاثیر بگذارد.

تمرکز بر چین ابزار مفیدی برای کسانی است که بر ایالات متحده به منظور حفظ یک سیاست خارجی و دفاعی عضلانی و قوی‌تر فشار می‌آورند. به عنوان مثال، با افزایش حضور چین در آفریقا در سالیان اخیر، مقام‌های دولتی سابق امریکا این موضوع را مطرح کرده‌اند که ایالات متحده باید آمادگی مقابله با این اقدام پکن را به عنوان راهی به منظور متعادل‌سازی نفوذ خود داشته باشد. در واشنگتن نیز اجماع در مورد این که چین در حال رشد چالش‌های شدیدی را برای ایالات متحده ایجاد می‌کند منجر به تصویب قانون تراشه و علم یک لایحه سرمایه‌گذاری ۲۸۰ میلیارد دلاری در فناوری با کسب حمایت از سوی دو حزب دموکرات و جمهوری خواه شد.

برخی در ایالات متحده پیش‌تر ادعا کرده‌اند که کاهش حضور امریکا در خاورمیانه در را برای افزایش حضور چین باز می‌کند. امضای یک توافق تجاری دوجانبه با نزدیک‌ترین شریک منطقه‌ای ایالات متحده مطمئنا این صدا‌ها را جسورتر می‌سازد تا بلندتر خواسته‌های خود را مطرح کنند.

از دیدگاه اسرائیل، این نیز یک اتفاق جالب است. در ژانویه، «عمر برغوتی» یکی از بنیانگذاران جنبش تحریم کالاها، نهاد‌ها و محصولات فرهنگی و دانشگاهی اسرائیلی به «میدل ایست آی» گفت: «اسرائیل در اقدامی پیشگیرانه و ناامیدانه تلاش کرده که به طور استراتژیک به سوی چین، هند و سایر کشور‌های غیر غربی حرکت کند تا خسارت نهایی از دست دادن حامیان مالی‌اش در غرب را جبران کند. این تلاش شانس موفقیت اندکی دارد. در کشور‌های مذکور برخلاف امریکا و کشور‌های اروپایی اسرائیل به طور کامل فاقد اهرم استراتژیک است».

اگرچه اسرائیل هم چنان به دلیل اتهامات نقض حقوق بشر و خشونت‌های مورد تایید دولت آن کشور با محکومیت‌های بین المللی مواجه است اخبار اخیر حاکی از آن است که پیش بینی «برغوتی» مبنی بر اینکه «چین فایده چندانی از رابطه با کشوری، چون اسرائیل که به طور فزاینده‌ای منفور می‌شود عایدش نخواهد شد» ممکن است نادرست بوده باشد.

در واقع، اسرائیل و چین علیرغم نوسانات قبلی بین محکومیت و سکوت در مورد نقض حقوق بشر توسط حکومت چین در شین جیانگ و حمایت همیشگی چین از تشکیل کشور فلسطین توانسته‌اند یک رابطه همکاری فیمابین را حفظ کنند.

با این وجود، برای اسرائیل، چین نمی‌تواند جایگزین ایالات متحده شود و تلاشی هم در این راستا صورت نمی‌گیرد. بنابراین، اگر گزارش‌های مربوط به ماه‌های گذشته دقیق باشد اسرائیل وارد یک توافق تجاری بالقوه تاثیرگذار بدون پاکسازی آن از سوی واشنگتن نخواهد شد. این وضعیت در این باره که توافق تجاری بین چین و اسرائیل قریب الوقوع است شک و تردید ایجاد می‌کند.