نگاهی به سرنوشت مشترک دو سرمربی تیم ملی؛ ویرا و اسکوچیچ

والدیر ویرا و دراگان اسکوچیچ که تیم ملی فوتبال ایران را به جام‌های جهانی فرانسه و قطر رساندند با روی کار آمدن رئیس جدید فدراسیون، جایشان را به مربیان جدیدی دادند تا جام‌جهانی را از خانه تماشا کنند.

والدیر ویرای برزیلی بیشتر از هر کسی این روز‌ها حال و روز دراگان اسکوچیچ را درک می‌کند، سرمربی برزیلی تیم ملی فوتبال که سرنوشتی مشابه مرد کروات داشت، هر دو در سخت‌ترین شرایط برای ایران بلیط جام‌جهانی گرفتند، اما نه ویرا در فرانسه ۹۸ روی نیمکت ایران نشست و نه امروز قرار است اسکوچیچ در قطر ۲۰۲۲ روی نیمکت تیم ملی بنشیند. سرنوشت مشترک ویرا و اسکوچیچ را بازخوانی کرده‌ایم.

والدیر ویرا؛ اخراج پس از حماسه‌سازی

۱۶ آبان ۷۶، ورزشگاه دوحه و رویایی ایران و قطر در آخرین بازی مرحله گروهی انتخابی جام‌جهانی ۹۸، تکرار برد دور رفت می‌توانست بدون، اما و اگر شاگردان محمد مایلی کهن را به فرانسه برساند و فوتبال پس از ۲۰ سال دوباره پا به بزرگترین رقابت ورزشی دنیا بگذارد.

برخلاف پیش‌بینی‌ها، نمایش تیم ملی در دوحه ناامید کننده بود، ایران با دو گلی که محمد سالم العنزی وارد دروازه احمدرضا عابدزاده کرد، باخت تا ۱۲ امتیازی باقی بماند. مسابقه‌ای که تیم ملی با اخراج کریم باقری شرایط عجیبی را تجربه کرد. عربستان با تساوی مقابل چین با ۱۲ امتیاز به عنوان تیم اول بلیط حضور در فرانسه را به صورت مستقیم دریافت کرد. با باخت به قطر کار صعود ایران به جام‌جهانی به پلی‌آف کشید و فدراسیون فوتبال تصمیم به ایجاد یک شوک به تیم ملی گرفت.

پس از شکست دوحه، با تصمیم داریوش مصطفوی رئیس وقت فدراسیون فوتبال، مایلی کهن از کار برکنار شد و پس از این تصمیم بود که داستان والدیر ویرا و فوتبال ایران آغاز شد.

سرمربی گمنام برزیلی با تصمیم مسئولان کمیته ملی المپیک، برای هدایت تیم فوتبال امید به تهران آمده بود تا طلسم صعود به المپیک پس از ۲۴ سال برای فوتبال ایران شکسته شود، اما برای سرمربی سابق تیم ملی کارستاریکا در تهران یک سرنوشت متفاوت رقم خورد، سرنوشتی که سبب شد بزرگترین افتخار دوران مربیگری او ثبت شود.

باخت به قطر و کشیدن کار صعود ایران به پلی آف سبب شد تا داستان ویرای برزیلی متفاوت از آن چیزی که ابتدا برایش در نظر گرفته بودند، رقم بخورد. ویرا با تصمیم فدراسیون فوتبال به‌عنوان سرمربی تیم ملی انتخاب شد تا در مسیر دشوار پلی‌آف جام‌جهانی روی نیمکت ایران بنشیند.

ژاپن حریف ایران در پلی‌آف بود و دو تیم ۲۵ آبان در ورزشگاه جوهور باهروی مالزی، روبروی هم قرار گرفتند تا تیم برنده به نماینده سوم آسیا راهی جام‌جهانی فرانسه شود.

شروع کار ویرا با ایران با خاطره خوشی همراه نبود و تیم ملی در یک بازی سخت که در وقت‌های قانونی با تساوی ۲-۲ به پایان رسیده بود، در وقت‌های اضافه با گلی که ماسایوکی اوکانو در دقیقه ۱۱۸ وارد دروازه ایران کرد، باز هم طلسم صعود شکسته نشد.

البته این پایان کار تیم ملی فوتبال و ویرا در راه جام‌جهانی نبود و این بار یک مصاف رفت و برگشت با استرالیا، آخرین شانس ایران برای حضور در فرانسه و شکستن طلسم ۲۰ ساله بود.

اول آذر ۷۶، ایران در بازی رفت مقابل استرالیا به تساوی یک بر یک رسید تا تکلیف آخرین تیم صعود کننده به جام‌جهانی به ملبورن کشیده شود. به ۸ آذر روزی که دیگر همه ماجرایش را دقیقه به دقیقه حفظ هستیم، تساوی ۲-۲ در ملبورن آن هم در شرایطی که دو بر صفر عقب بودیم سبب شد تا تیم ملی به لطف گل زده بیشتر در خانه حریف، به عنوان سی و دومین تیم راهی جام‌جهانی فرانسه شود، صعودی که ویرای بزریلی نقش بزرگی در آن داشت.

پس از بازگشت تیم ملی فوتبال از استرالیا، قرارداد ویرا تا پایان جام‌جهانی تمدید شد تا این مربی برزیلی پاداش صعود را با نشستن روی نیمکت ایران بگیرد. با این حال در ادامه تغییرات در فدراسیون فوتبال و برکناری مصطفوی و آمدن صفایی فراهانی سبب شد تا ویرا، دی ماه ۷۶ از هدایت تیم ملی برکنار و تومیسلاو ایویچ مشهور جایش را بگیرد.

برکناری غیرمنتظره ویرا در شرایطی بود که تصور می‌شد تیم ملی فوتبال با این مربی برزیلی به جام‌جهانی برود. او سال‌ها بعد در مصاحبه‌ای با یکی از رسانه‌های ایران، اعتراف کرد که هنوز نمی‌داند چرا برکنار شده است.

ویرا گفته بود: «باور کنید هنوز هم نمی‌دانم چه اتفاقی افتاد. من فهمیدم که تغییراتی در فدراسیون رخ داده، اما فکر می‌کردم آن‌ها به قراردادشان پایبند می‌مانند، اما این اتفاق نیفتاد و من مجبور شدم با فیفا تماس بگیرم. بدون شک مردم ایران بدون استثنا مردمانی دوست‌داشتنی و مهربان هستند. به یاد دارم هر روز افراد زیادی در هتل‌مان به دیدنم می‌آمدند. بسیاری از آن‌ها همراه خود هدایایی آورده بودند. اکثر مردم به خاطر لغو قراردادم به آن شکل ابراز تاسف می‌کردند. آن‌ها بسیار انسان‌های خوبی بودند.»

۲۵ سال پس از روز‌های اول زمستان سال ۷۶ که ویرا نامه برکناری‌اش را از دریافت کرد، این اتفاق برای دراگان اسکوچیچ هم تکرار شد. مربی۵۴ ساله اهل ریبکای کرواسی که به طرز عجیب و غریبی و در حالی که کمتر کسی تصور می‌کرد، به نیمکت تیم ملی فوتبال رسید.

اسکوچیچ با هدایت تیم فوتبال ملوان نامش در فوتبال ایران سر زبان‌ها افتاد، سرمربی‌ای که سابقه هدایت تیم‌های باشگاهی را در لیگ کرواسی، اسلوونی، کویت و عربستان در کارنامه‌اش دیده می‌شد. اسکوچیچ ۹ سال پیش با هدایت ملوان کارش را در فوتبال ایران آغاز کرد، فولاد، خونه به خونه بابل و صنعت نفت آبادان تیم‌های دیگری بودند که او تا بهمن ۹۸ روی نیمکت‌شان نشست.

بهمن ۹۸ و پس از کناره‌گیری مارک ویلموتس، اسکوچیچ به عنوان سرمربی تیم ملی فوتبال انتخاب شد، انتخابی که با توجه کارنامه کوچک این مربی حرف و حدیث زیادی را به همراه داشت.

اسکوچیچ، اما کار سختی در تیم ملی پیش رو داشت، ایران با هدایت ویلموتس در مرحله اول انتخابی جام‌جهانی از ۴ بازی دور رفت دو باخت و دو برد کسب کرده بود و عراق و بحرین شرایط بهتری نسبت به ایران داشتند تا تنها راه صعود به مرحله نهایی انتخابی، پیروزی در ۴ بازی باقی مانده باشد.

بازی‌های دور برگشت به صورت متمرکز خرداد سال۹۹ به میزبانی منامه در بحرین برگزار شد و تیم ملی با هدایت اسکوچیچ توانست در ۴ بازی، ۴ برد به دست بیاورد و مقتدرانه راهی مرحله نهایی انتخابی شود. در این مرحله تیم ملی سه بر یک مقابل هنگ کنگ، ۱۰ بر صفر مقابل کامبوج، ۳ بر صفر برابر بحرین و یک بر صفر مقابل عراق به برتری رسید تا با ۱۸ امتیاز به عنوان تیم اول به جمع ۱۲ تیم صعود کننده به مرحله نهایی انتخابی آسیا قرار بگیرد.

نتایج فوق‌العاده تیم ملی با اسکوچیچ در مرحله نهایی انتخابی هم ادامه داشت و تیم کشورمان با ۸ برد، یک مساوی و یک باخت با ۲۵ امتیاز یک صعود زودهنگام و بی دردسر را به جام‌جهانی قطر تجربه کرد.

اسکوچیچ به‌غیر از رکورد سریع‌ترین صعود به جام‌جهانی، با حداقل تعداد بازی (۱۰)، رکورددار بهترین آمار پیروزی در میان سرمربیان تاریخ تیم ملی کشورمان نیز لقب گرفت. تیم ملی فوتبال در ۱۸ مسابقه (رسمی و تدارکاتی) با هدایت اسکوچیچ، ۱۵ برد، ۲ باخت و یک مساوی به دست آورد.

چنین آماری هم حتی سبب نشد تا اسکوچیچ در ایران ماندنی شود و مهدی تاج پس از بازگشت دوباره به فدراسیون فوتبال، در اولین تصمیم اسکوچیچ را از کار برکنار و کارلوس کی‌روش را به عنوان سرمربی جدید تیم ملی فوتبال انتخاب کرد تا این مربی کروات هم مانند ویرای برزیلی با وجود رساندن ایران به جام‌جهانی، آن هم در یک شرایط سخت، این رقابت‌ها را به جای نشستن روی نیمکت، از تلویزیون خانه‌اش تماشا کند.