رویکرد نخست وزیر تازه بریتانیا درباره خاورمیانه و ایران

فرارو- «ریشی سوناک» روز دوشنبه به اولین نخست وزیر غیر سفید پوست بریتانیا تبدیل شد. سوناک از حمایت حدود ۲۰۰ نماینده محافظه کار پارلمان در رقابت سریع برای کسب مقام رهبری حزب برخوردار بود روندی که با استعفای «لیز تراس» در هفته گذشته آغاز شد.

به گزارش فرارو به نقل از میدل ایست آی، تنها رقیب این مرد ۴۲ساله در این رقابت «پنی موردانت» رهبر مجلس عوام بود که پس ناکامی در کسب حمایت کافی در میان نمایندگان کناره گیری کرد. سوناک که پیش‌تر در فاصله سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ میلادی رئیس خزانه بریتانیا بود مسئولیت بسته‌های مالی دولت بریتانیا برای مقابله با پیامدهای اقتصادی ناشی از پاندمی کووید -۱۹ از طرح مرخصی و کمک به تقویت کسب و کارهای محلی را برعهده داشت. او همراه با «بوریس جانسون» نخست وزیر سابق به دلیل شرکت در جشن تولدی در خانه شماره ۱۰ داونینگ استریت در طول قرنطینه ناشی از شیوع کووید -۱۹ جریمه شد.

در اوایل جولای، استعفای او از دولت به همراه «ساجد جاوید» وزیر بهداشت وقت موجی از استعفاها را به راه انداخت که در نهایت منجر به سقوط دولت جانسون شد. سوناک یکی از مدعیان پیشرو در رقابت رهبری حزب محافظه کار بود اما در برابر «لیز تراس» متحمل شکست شد. با این وجود، پس از آن که تراس هفته گذشته به کوتاه مدت‌ترین نخست وزیر تاریخ بریتانیا تبدیل شد اکنون سوناک شانس رهبری بریتانیا را دارد.

برخلاف لیز تراس، سوناک هرگز وزیر خارجه نبوده و هیچ نقش دولتی مرتبط با نقش بریتانیا در خارج از کشور از جمله در خاورمیانه نداشته است. در ماه‌های اخیر، سوناک به طور گسترده در حمایت از اسرائیل از جمله بررسی موضوع انتقال سفارت بریتانیا به بیت المقدس و هم چنین در مورد توافق هسته‌ای ایران و تهدید ناشی از «اسلام گرایی افراطی» صحبت کرده است.

در ادامه به مواضع او در قبال تحولات خاورمیانه خواهیم پرداخت:

موردی قوی برای انتقال سفارت اسرائیل به بیت المقدس

در جریان مراسمی برگزار شده از سوی محافظه‌کاران دوست اسرائیل در ماه آگوست سوناک گفته بود که «موردی بسیار قوی» برای انتقال سفارت بریتانیا از تل آویو به بیت المقدس و برسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل وجود دارد. بریتانیا مدتهاست که ماموریت دیپلماتیک خود را در تل آویو حفظ کرده است. این وضعیت حتی پس از آن که اسرائیل بیت المقدس را به عنوان پایتخت خود اعلام کرد نیز ادامه یافته است. این پافشاری بریتانیا در طول سالیان گذشته بخشی از یک سیاست طولانی مدت بوده که طبق آن لندن معتقد است وضعیت نهایی بیت المقدس باید پس از انجام مذاکرات تعیین شود.

ماه گذشته، تراس از بررسی موضوع انتقال سفارتخانه بریتانیا به بیت المقدس خبر داد که محکومیت از سوی رهبران مسیحی، مسلمان و هم چنین احزاب اپوزیسیون بریتانیا را به همراه داشت.

سوناک با آپارتاید خواندن دولت اسرائیل مخالفت کرده است اصطلاحی که سازمان‌های برجسته حقوق بشری از جمله دیده بان حقوق بشر، عفو بین الملل و بتسیلم در ماه‌های اخیر به کار برده اند.

سوناک به نشریه یهودی «جوئیش کرونیکل» گفته بود: «ادعای آپارتاید بودن اسرائیل نه تنها از نظر واقعی نادرست است بلکه کاملا توهین‌آمیز است. همانند هر کشور دیگری اسرائیل نیز در همه موارد کامل و بی‌نقص نیست. با این وجود، اسرائیل یک دموکراسی چند قومیتی چالاک با مطبوعات آزاد و حاکمیت قانون است. این به مثابه چراغی درخشان و امیدبخش در منطقه‌ای است که شاهد وجود خودکامگی‌ها و افراط گرایی مذهبی در آن هستیم».

سوناک در همان مصاحبه از توافق‌های صورت گرفته برای عادی‌سازی روابط کشورهای عربی منطقه با اسرائیل از طریق میانجی‌گری امریکا تمجید به عمل آورد. او گفته بود: «بریتانیا در موقعیتی قوی برای استفاده از روابط تاریخی خود با سایر کشورهای حوزه خلیج فارس برای گسترش توافق قرار دارد و من مایل هستم دیپلمات‌های بریتانیا تمرکز بیشتری روی این موضوع داشته باشند».

سوناک هم چنین متعهد شد تا لایحه‌ای را به تصویب برساند که با فعالیت کارزار جنبش تحریم کالاهای اسرائیلی مقابله کند. او در سال ۲۰۱۸ میلادی دستورالعملی را علیه آن دسته از کارکنان بخش دولتی بریتانیا که از حقوق بازنشستگی خود برای حمایت از کارزار تحریم کالاهای اسرائیلی استفاده می‌کنند تهیه کرد و اشاره نمود که کارکنان بخش دولتی «نباید سیاست‌های سرمایه‌گذاری مغایر با سیاست خارجی بریتانیا یا سیاست دفاعی بریتانیا را دنبال کنند». در ماه مارس، سوناک با «آویگدور لیبرمن» وزیر دارایی اسرائیل برای گفتگو در مورد توافق نامه تجارت آزاد آینده بریتانیا و اسرائیل ملاقات کرد.

استراتژی مهار و سیاست در قبال توافق هسته‌ای با ایران

در اوایل سال جاری، جانسون نخست وزیر سابق بریتانیا به دلیل سفر به عربستان سعودی برای دیدار با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی در جستجوی تولید نفت بیش‌تر از سوی آن کشور بدون توجه به سوابق بد حقوق بشری پادشاهی سعودی مورد انتقاد قرار گرفت.

سوناک در برنامه صبحگاهی «بی بی‌سی» در ماه مارس درباره سفر جانسون به عربستان سعودی گفت: «هیچ کس چشمان‌اش را بر روی نقض حقوق بشر نمی‌بندد. من گمان می‌کنم منظور شما از ذکر سفر نخست وزیر به خاورمیانه این موضوع بود. او زمانی که آنجا بود موارد نقض حقوق بشر را ذکر کرد اما هم چنین گفتگوی بسیار سازنده‌ای در مورد این که چگونه می‌توانیم با متحدان‌مان در سرتاسر جهان کار کنیم تا امنیت انرژی بهتری را برای بریتانیا به ارمغان بیاوریم نیز داشت و این کار درستی است که او انجام می‌دهد».

در طول همان برنامه «سوناک» به دلیل نظرات قبلی خود به چالش کشیده شد چرا که او گفته بود از این موضوع «متحیر» شده که چگونه شرکت DP World مستقر در امارات و صاحب کشتی‌های P&O عملا تعدادی از بندرهای آزاد بریتانیا را تحت کنترل خود دارد. آن شرکت چند ملیتی اماراتی مدتی بعد ۸۰۰ نفر از کارکنان شرکت کشتیرانی را اخراج کرد تصمیمی که خشم بریتانیا را برانگیخت. سوناک درباره این اخراج دسته جمعی گفته بود: «آن چه اتفاق افتاد وحشتناک است. نباید چنین رفتاری داشت».

به گفته «لیام فاکس» وزیر دفاع پیشین و متحد سوناک در مورد ایران، نخست‌وزیر تازه بریتانیا موضعی «بغایت تندتر» و «سرسختانه تر» از وزارت خارجه دوره جانسون خواهد داشت.

فاکس می‌گوید: «او خواستار اعمال حداکثر تحریم‌ها علیه ایران است. او می‌خواهد ببیند آیا می‌تواند از طریق تحریم ایران را متقاعد یا مجبور سازد تا توافقی گسترده‌تر و فراتر از برنامه هسته‌ای را بپذیرد یا خیر».

سوناک معتقد است که برجام برنامه هسته‌ای ایران را متوقف نمی‌کند بلکه تنها آن را به تاخیر می‌اندازد و روند پیشرفت آن را قدری دشوارتر می‌سازد. علاوه بر این، سوناک گفته که «اسلام گرایی افراطی» بزرگترین تهدید برای «امنیت ملی بریتانیا» است و افزوده که راهبرد پیشگیری و مهار دولت بریتانیا در رسیدگی به این موضوع ناکام بوده است.

سوناک اعلام کرده که قصد دارد با افرادی که «بریتانیا را بدنام می‌کنند» به عنوان عناصر «افراطی» برخورد کند تا از این طریق برنامه بحث برانگیز خود برای مبارزه با تروریسم را مطرح کند. سوناک در ماه ژوئیه اظهار داشت که «هر کاری که لازم باشد» انجام خواهد داد تا طرح به شدت مورد انتقاد قرار گرفته دولت بریتانیا برای اخراج پناهجویان و فرستادن آنان به رواندا را در سطحی گسترده و جامع اجرا کند. او گفته قصد دارد شرایط اعطای پناهندگی در بریتانیا را دشوارتر سازد.