جزئیات تاکتیک پهپادی ایران

ایران از ابتدای حمله روسیه علیه اوکراین، موضع‌‌ بی‌‌طرفی اتخاذ کرد و با آغاز فضاسازی غرب و اوکراین درباره استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ روسیه نیز بارها این موضوع را رد کرد؛ اما روز شنبه ۱۴ مهر ماه حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران برخلاف مواضع پیشین خود و دیگر مقامات ایران گفت که «ما تعداد معدودی پهپاد ماه‌های قبل و پیش از جنگ اوکراین در اختیار روسیه قرار دادیم.» امیرعبداللهیان با اشاره به برخی اخبار منتشرشده از سوی مقامات و رسانه‌های غربی درباره ارسال پهپاد و موشک از سوی ایران به روسیه و اینکه ایران این ابزارها را در اختیار روسیه قرار داده است، تاکید کرد: «اظهارات آنها درباره بخش موشکی کاملا غلط است و بخش پهپاد درست است.»

همچنین وزیر خارجه افزود: «‌به مقامات اوکراین تاکید کرده‌‌ایم که اگر مستنداتی درباره استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین توسط روسیه وجود دارد در اختیار ما قرار بدهند.» این در حالی است که رابرت مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران بعد از این سخنان امیرعبداللهیان مدعی شد که این اظهارات صحت ندارد، چراکه تهران در تابستان گذشته ده‌ها پهپاد به روسیه ارسال کرده و در حال حاضر نیز پرسنل نظامی ایران در مناطق اشغالی اوکراین به نیروهای روسی برای استفاده از این پهپادها آموزش می‌دهند. وی افزود: «‌آنها در مواجهه با شواهد، نیازمند یک سیاست جدید هستند، نه یک داستان جدید.»

درواقع با شروع جنگ روسیه علیه اوکراین، ایران از همان ابتدا مخالفت خود با جنگ را ابراز و بی‌‌طرفی‌‌اش را اعلام کرد؛ اما زمانی که اوکراین مدعی شد لاشه‌هایی از پهپادهای ساخت ایران را در این کشور پیدا کرده که روسیه علیه آنها به‌کار گرفته است، فضا تا حدودی تغییر کرد. موضع ایران در قبال این ادعای غرب و اوکراین رد آن بود.

البته این ادعا نخستین‌بار از سوی جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید مطرح شد. او دوشنبه ۲۰ تیر ماه در اظهاراتی مدعی شد که ایران به زودی چند صد پهپاد با قابلیت حمل سلاح به روسیه تحویل می‌دهد. این ادعا واکنش وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران را در پی داشت و ناصر کنعانی، سخنگوی این وزارتخانه در این باره گفت: «سابقه همکاری‌‌ها بین ایران و فدراسیون روسیه در حوزه برخی فناوری‌‌های نوین به پیش از آغاز جنگ در اوکراین برمی‌‌گردد و در مقطع اخیر هیچ تحول خاصی در این ارتباط رخ نداده است.» حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه نیز بارها با تایید بر مخالفت ایران با جنگ گفت: «ما با روسیه همکاری دفاعی داریم، اما سیاست ما در قبال جنگ اوکراین، عدم ارسال سلاح به طرفین درگیر، توقف جنگ و پایان دادن به آوارگی مردم است.» همچنین وزیر خارجه ایران در تماس تلفنی با جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در تاریخ پنج‌شنبه ۲۸ مهر تاکید کرد که تحویل پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ با اوکراین را قویا رد می‌کنیم. این اظهارنظر از سوی مقامات ایرانی مبنی بر اینکه پهپاد برای استفاده در جنگ در اختیار روسیه قرار نداده‌‌اند باز هم تکرار شد؛ حرفی که در دل خود یک نکته دارد مبنی بر اینکه شاید ایران پیش‌تر به روسیه پهپاد داده باشد اما این پهپادها را برای استفاده در جنگ در اختیار این کشور قرار نداده است.

مقابله با پروژه غرب

ایران تا روز شنبه ارسال پهپاد به روسیه را رد می‌کرد اما به نظر می‌‌رسد رئیس دستگاه دیپلماسی با سخنان روز شنبه‌‌اش از تاکتیک دیپلماتیک جدید تهران درباره جنگ روسیه علیه اوکراین پرده برداشته است.

به نظر می‌‌رسد که تهران به پروژه غربی در قبال تهران با تکیه بر ادعاهای پهپادی کاملا واقف شده است. امروز استنباط دستگاه دیپلماسی این است که اگر تاکتیک دیپلماتیک جدیدی ارائه ندهد، فضا می‌تواند علیه ایران باشد و ایران در یک وضعیت پیچیده و بغرنج قرار بگیرد. یعنی بار دیگر ممکن است ایران با تهدید قرار گرفتن ذیل فصل هفتم منشور مواجه شود و حتی ممکن است کار به جایی کشیده شود که غربی‌‌ها در زمانی که مذاکرات هسته‌‌ای به نوعی در بن‌‌بست است، بحث پهپادی را برای فعال کردن مکانیزم ماشه بهانه ‌کنند. همچنان‌که مشاهده کردیم سه کشور آلمان، بریتانیا و فرانسه در نامه مشترکی از سازمان ملل متحد خواستند به اتهام استفاده روسیه از پهپاد‌‌های ایرانی در جنگ اوکراین رسیدگی کند. در این نامه که نمایندگان این سه کشور تسلیم سازمان ملل کردند همچنین خواسته شده است به این سوال رسیدگی شود که آیا قرار گرفتن پهپاد‌‌های با منشأ ایرانی در اختیار روسیه و کاربرد آن در جنگ اوکراین به منزله نقض قطعنامه ۲۲۳۱ مصوب شورای امنیت سازمان ملل توسط ایران بوده یا نه. مساله‌ای که توسط ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌‌جمهور اوکراین نیز مطرح شد.

۲۲۳۱ درباره پهپاد چه می‌گوید؟

غرب مدعی است که ایران ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را نقض کرده اما تهران می‌گوید تفسیر آنها اشتباه است. امیر‌سعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم کشورمان در سازمان ملل در توضیح دلایل غیرمرتبط بودن موضوع استفاده از سلاح‌‌های متعارف در جنگ اوکراین با ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توضیح داد: «محدودیت‌‌های ذکر شده در پاراگراف ۶ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل در اکتبر ۲۰۲۰ پایان یافته است و از آن زمان هیچ‌کدام از اقدامات ایران در جهت تامین، فروش یا انتقال سلاح یا مواد مرتبط به آن به دیگر کشورها تحت قطعنامه ۲۲۳۱ نبوده است.» همچنین وی ادعای اوکراین درباره پاراگراف ۴ ضمیمه B قطعنامه ۲۲۳۱ را نیز یک تفسیر نادرست و خودسرانه از قطعنامه و روح این پاراگراف دانست.همچنین برخی تحلیلگران معتقد هستند که چون زلنسکی در جنگ، وضعیت خوبی ندارد، می‌خواهد با دستاویز قرار دادن این مساله، تاحدودی افکار عمومی اوکراین را از ناکارآمدی‌‌هایش منحرف کند.به هر حال در شرایطی که غرب و کی‌یف دست در دست هم داده‌‌اند تا پای ایران را به جنگ روسیه علیه اوکراین باز کنند و سپس نیز از این مساله در فضای مذاکرات هسته‌‌ای به نفع خود ابزارسازی و بهره‌برداری کنند، این تاکتیک تهران را باید یک گام رو به جلو قلمداد کرد