تیک‌آف بورس در فصل آخر؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد عملکرد ۹ماهه بازار سهام در مقایسه با رقبای خود نمایشی متوسط و حتی ناامیدکننده بوده است. گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با کارشناسان بازار سهام حاکی از یک موضوع مهم است.

به گزارش دنیای اقتصاد، در‌حالی‌که همه بازار‌ها درمواجهه با انتظارات تورمی، انتظارات سرمایه‌گذاران خود را همسو با این مهم شکل داده‌اند، بورس تهران در چنین فضایی نه تنها بازدهی مورد نظر را به ثبت نرسانده است حتی در گام بعدی برای رسیدن به سطوح تورمی موردانتظار با ابهامات بی‌شماری دست به گریبان است.

شاخص کل بورس در حالی بازدهی ۴۳/ ۹درصدی طی ۹ماهه گذشته را رقم زده که در کنار رقبای خود حرفی برای گفتن ندارد.درمورد دلایل روند لاک‌پشتی و رخوت بیش از حد بازار مذکور در همگام شدن با انتظارات تورمی به طور مفصل گزارش‌هایی را منتشر و روند کنونی بازار مذکور را از ماه‌های قبل پیش‌بینی کرده بود؛ اما هم اکنون که بازار سهام در فصل آخر پرحادثه ۱۴۰۱ قرار دارد، این پرسش مطرح می‌شود که در ۳ ماه پایانی سال چه عواملی می‌توانند چرخش بازار سهام از روند کند کنونی را سبب شوند.

در این مورد کارشناسان دلایل گوناگونی را مطرح می‌کنند، اما «مسیر آمیخته با ابهام» از نکات مشترک در مباحث مطرح شده است.

مسیر پر‌پیچ‌و‌خم ۳ماهه

 با عنایت به این موضوع که بازار سهام به طور جدی نسبت به برخی متغیر‌های اثرگذار به‌ویژه «نرخ دلار نیمایی، سرنوشت برجام و برخی ابهامات پیرامون قیمت سوخت یا خوراک برخی صنایع و بعضا موضوعات مالیاتی» واکنش نشان می‌دهد، نمی‌توان از روند این بازار بدون فراز و فرود خبر داد.

در همین رابطه، فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، با اشاره به عدم بازدهی موردنظر بورس در مقایسه با دو بازار سکه و ارز عنوان کرد: اگر بازار سهام در شرایط طبیعی قرار داشت بدون شک هم‌اکنون توانسته بود ابر کانال دو میلیون واحد را پس بگیرد. اما مباحث حاشیه‌ای بسیاری وجود دارند که چشم‌انداز بازار مذکور را مبهم جلوه می‌دهند.

او به تاثیر‌پذیری بورس از کلیدی‌ترین متغیراثرگذار، «برجام»، اشاره کرد و گفت: همانطور که مشاهده کردیم، همزمان با انتشار برخی اخبار مبنی بر احتمال بازگشت طرفین به میز مذاکرات برجامی، بازار سهام در روز سه شنبه کانال ۵/ ۱میلیون واحد را از دست داد.

این موضوع حتی رد پای خود را در بازار ارز هم به جا گذاشت؛ به طوری که بعد از دیدار وزیر امور خارجه کشور با مسوول سیاست خارجه اتحادیه اروپا در حاشیه نشست بغداد، دلار نیز در بازار آزاد یک کانال سقوط کرد. این امر به‌وضوح از نقش پررنگ برجام بر روند داد‌و‌ستد‌های بازار‌های دارایی حکایت می‌کند.

او در ادامه گفت: با بیان اینکه در شرایطی که سیاستگذار به واسطه ابزار‌های مختلف، از جمله افزایش نرخ بهره و اوراق و سرکوب معنادار قیمت ارز نیمایی، سد راه شاخص شده است، نمی‌توان از عملکرد بورس انتقاد کرد. با‌این‌حال به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده و در صورت تداوم قیمت ارز، بازار سهام نیز تحت تاثیر انتظارات تورمی بتواند روند صعودی به خود بگیرد.

اما موضوع مهمی که باید به آن اشاره کرد، این است که با توجه به اینکه دلار مهمترین متغیر اثرگذار بر قیمت سهام در هفته‌های گذشته بوده است، سقوط قیمت‌ها در بازار ارز حتی می‌تواند روند نزولی بورس را سبب شود. این وضعیت چشم‌انداز بازار سهام را سخت‌تر از قبل خواهد کرد.

به گفته این کارشناس، اجرای سیاست‌های دستوری توسط سیاستگذار در بازار سهام از مهم‌ترین عوامل جاماندگی بورس از انتظارات تورمی است. او در همین رابطه عنوان کرد: در اقتصادی که همه بازار‌های دارایی (ثابت و غیر ثابت) خیز صعودی برداشته‌اند نمی‌توان شاهد روند مایوس‌کننده یک بازار بود. به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده بورس بتواند تا حدودی فاصله میزان بازدهی خود با بازار‌های رقیب را کمتر کند؛ کما اینکه در‌حالی‌که به نظر می‌رسید بازار سهام با ورود به نیمسال دوم ۱۴۰۱ مجددا در قله ۲میلیون‌واحدی بایستد، در قعر جدول بازدهی بازار‌ها قرار دارد و همچنان در کانال ۴/ ۱ میلیون‌واحدی نوسان می‌کند.

او در ادامه با اشاره به روند متفاوت برخی صنایع نسبت به گذشته، خاطرنشان کرد: بازار در گروه پالایشی‌ها شاهد رشد سهام گروه مذکور بوده؛ این در حالی است که قیمت نفت به عنوان مهمترین عامل اثرگذار بر این گروه، پر‌فراز‌و‌فرود همراه با نوسانات منفی دنبال شده است که خلاف رویه سابق است.

آنچه مسلم است آن است که در صورت روند صعودی بازار‌های دارایی، گروه‌های خودرویی، پالایشی و پتروشیمی به سمت متعادل شدن حرکت خواهند کرد. این وضعیت نشان‌دهنده آن است که بورس پتانسیل خیز به ارتفاعات بالاتر را تا پایان سال ۱۴۰۱ دارد.

به این ترتیب در صورتی که سیاستگذار در راستای دخالت‌های گاه‌و‌بیگاه منجر به بلندشدن دیوار بی‌اعتمادی به بازار سهام شود، شاخص کل در محدوده‌های فعلی نوسان خواهد کرد. تداوم دخالت سیاستگذار در ساز‌و‌کار بورس به انحای مختلف منجر به افت P/ E بازار، خروج بیشتر پول از بورس و هدایت آن به سمت دو بازار ارز و سکه خواهد شد.

خوش‌بینی‌های مشروط

یک کارشناس بازار سرمایه نیز بیان کرد که بازار سرمایه به عنوان ارزان‌ترین بازار دارایی‌ها، ۳ ماه فرصت خواهد داشت تا فاصله خود با انتظارات تورمی را کاهش دهد، تاکید کرد: قدر مسلم برای رسیدن به این امر در هفته‌های آینده باید اتفاقاتی در روند متغیر‌های اثرگذار بر این بازار رخ دهد تا شاهد رشد بیشتر قیمت سهام باشیم.

با توجه به اینکه شاخص جایی برای سقوط بیشتر ندارد، سرمایه‌گذاران می‌توانند تا حدودی نسبت به توقف عملکرد منفی بورس خوشبین باشند. به گفته ایمان رئیسی، هم‌اکنون بازار سهام با معضلی به نام حجم معاملات دست‌و‌پنجه نرم می‌کند؛ به‌گونه‌ای که حتی در هفته قبل که بازار توانست موفق به بازپس‌گیری کانال ۵/ ۱‌میلیون‌واحدی شود حجم معاملات افزایش قابل‌ملاحظه‌ای نداشت.  

او در ادامه افزود: بازار سهام در شرایطی با سهامداران خود در ارتباط است که بخش عمده‌ای از سهامداران خرد از این بازار خارج شده‌اند؛ به این ترتیب در صورتی که افزایش نرخ دلار بتواند اثرات مثبتی بر نماگر‌های بورسی برجای بگذارد، مجددا شاهد حضور حقیقی‌ها در بازار سهام خواهیم بود. بررسی عملکرد گروه‌های بورسی نیز نشان می‌دهد برخی از صنایع تحت عنوان آنچه سیاستگذار اتخاذ کرده نتوانستند نمایش قابل‌قبولی از خود نشان دهند. به عنوان مثال سرکوب نرخ ارز نیمایی یا حتی حواشی پیرامون گاز صنایع مرتبط، موجب سرخوردگی بنگاه‌های بورسی در تقابل با انتظارات تورمی شده است.

البته باید این نکته را نیز مدنظر قرارداد که رشد اخیر بورس تا همین‌جا نیز به سبب افزایش نرخ ارز نیمایی بوده است. تداوم این مسیر قاعدتا گشایش‌های ویژه‌ای برای کانال‌پیمایی‌های بالاتر ایجاد خواهد کرد. فارغ از این موضوع، بازار سهام در حالی وارد فصل آخر ۱۴۰۱ شده است که در مواجهه با انتشار عملکرد نسبتا مثبت اکثر شرکت‌ها در پاییز، امکان اثرپذیری بیشتری از این امر را بر صورت‌های مالی بازتاب خواهد داد.

برآیند اظهارات کارشناسان بازار سرمایه حاکی از آن است که سرمایه‌گذاران بورسی با رخ دادن دو اتفاق متفاوت در حوزه سیاست خارجی کشور (بروز تنش در روابط ایران و اروپا یا حل مناقشات حول مذاکرات هسته‌ای کشور) در تیررس سناریو‌های متفاوتی برای روند معاملات آتی این بازار قرار خواهند گرفت.