تاب‌آوری تولید با مازوت‌سوزی؟

«هیچ کمبودی در زمینه سیمان وجود ندارد.» این گزاره‌ای است که مقامات وزارت صمت، هر زمستان به تقاضاکنندگان و همچنین واحد‌های تولیدی سیمان اعلام می‌کنند. البته این‌بار سخنگوی وزارت صمت، در توییتر نوشته است: «همه کارخانه‌های سیمان فعال هستند و از گاز و مازوت (درصورت نیاز) استفاده می‌کنند.»

به گزارش دنیای‌اقتصاد، امید قالیباف همچنین در حساب کاربری خود افزوده است: «امروز یک‌میلیون و ۱۵۰‌هزار تن سیمان عرضه شد و تا آخر سال ۱۳میلیون تن ذخیره کلینکر در واحد‌ها وجود دارد.» او در پایان اخطار داده است: «انتظار جوسازی رسانه‌ای نداریم و با آن برخورد می‌کنیم.»

اخیرا مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز گفته بود با وجود کاهش گاز تحویلی به کارخانه‌های سیمان، با تحویل سوخت دوم (مازوت) برنامه‌های تولید به قوت خود باقی است و کمبودی در این زمینه وجود ندارد. در واقع سیف الله امیری هم اظهارنظری شبیه به بقیه مقامات صمت داشت و اظهار کرد که قطعی گاز کارخانه ها، به هیچ عنوان صحت ندارد، بلکه گاز تحویلی به آن‌ها کاهش یافته است.

به گفته مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت «در مجموع روزانه ۶میلیون مترمکعب گاز به سیمانی‌ها تحویل داده می‌شود. همچنین قطعی‌های گاز بابرنامه بوده و برای صنایع فولادی و سیمانی اعمال شده است.

با این حال در تابستان گذشته و در تعامل با وزارت نفت نسبت به تامین سوخت جایگزین (مازوت) برای کارخانه‌های سیمان اقدام شده است و مشکلی از این بابت وجود ندارد؛ زیرا اکنون بین ۱۴ تا ۱۵میلیون تن کلینکر (ماده اولیه تولید سیمان) در انبار‌های کارخانه‌ها دپو شده که ۱۱میلیون تن آن قابل استفاده است. یعنی حتی اگر کارخانه‌ها نخواهند به تولید کلینکر ادامه دهند، به اندازه دوماه و نیم کلینکر در انبار‌ها موجود است و عرضه سیمان در بورس‌کالا همه‌روزه انجام می‌شود.»

حتی با فرض صحیح‌بودن این گفته‌ها تولیدکنندگان سیمان با مشکلی دیگر مواجه هستند. این مشکل، تامین مازوت به‌عنوان سوخت دوم برای استفاده در فصل سرماست. دولت به دلیل کمبود گاز، سهمیه‌ای معین از سوخت مایع مازوت برای واحد‌های سیمانی تعیین کرد تا این واحد‌ها به دلیل نبود حامل انرژی، از تولید بازنمانند.

سال گذشته نیز سهمیه گاز به کارخانه‌های مازوت اعطا می‌شد؛ اما مشکل تولیدکنندگان سیمان، کرایه حمل مازوت از محل توزیع تا درِ کارخانه بود. این واحد‌های تولیدی سال گذشته شکایت داشتند که در برخی موارد کرایه حمل مازوت تا درِ کارخانه گاهی از هزینه خود مازوت خریداری‌شده گران‌تر محاسبه می‌شود. همین امر هم قیمت تمام‌شده مازوت را افزایش می‌دهد.

سال گذشته، نوبت اول قطعی برق واحد‌های سیمانی در تابستان اتفاق افتاد. وزارتخانه‌های نفت و نیرو تصمیم گرفتند برای روشن نگه‌داشتن برق بخش خانگی، اقدام به محدود کردن برق بخش صنایع کنند. خاموش ماندن چراغ برق صنایع و به ویژه صنایع فولادی و سیمانی، آسیب زیادی به این واحد‌های تولیدی زد. آن‌طور که انجمن سیمان و انجمن فولاد می‌گفتند، چرخ این کارخانه ها، بیش از دوماه از حرکت باز ایستاده بود. نوبت دوم قطعی برق واحد‌های سیمانی دی‌ماه سال گذشته بود.

انجمن سیمان در همان سال گلایه داشت که برق و گاز واحد‌های سیمانی این بار بدون اخطار و هماهنگی قبلی قطع شد و آسیب زیادی به تولیدکنندگان وارد کرد. واحد‌های سیمانی نیز مجبور شدند به‌جای گاز، از مازوت به عنوان سوخت استفاده کنند. وزارت نفت تضمین کرده بود که مازوت را درِ کارخانه به دست آنان می‌رساند، اما چنین نکرد. کرایه حمل مازوت تا درِ کارخانه گاهی از بهای خود مازوت گران‌تر تمام می‌شد.

حالا هم وزارت صمت اعلام کرده است هر واحد تولیدی که تاکنون سهمیه مازوت خود را دریافت نکرده، می‌تواند طی مکاتبه با وزارت صمت اقدام به دریافت مازوت کند، اما توضیحی نداده که کرایه حمل این مازوت تا درِ کارخانه برعهده کارخانه است یا وزارتخانه‌ها.

مشکلات را شفاف اعلام کنید

امید قالیباف، سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر تداوم جریان سوخت رسانی به واحد‌های سیمانی در گفتگو با «دنیای‌اقتصاد» توضیح می‌دهد: در زمستان بنا بر ملاحظات حاکم بر مدیریت گاز، ممکن است گاز واحد‌های سیمانی قطع شود، اما تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است. او ادامه می‌دهد: کارخانه‌های تولید سیمان تا زمانی که اعلامی مبنی بر قطعی گاز دریافت نکرده اند، می‌توانند مانند سابق از گاز استفاده کنند. اگر زمانی هم گاز این صنایع قطع شود، سوخت جایگزین که همان مازوت است در اختیار آنان قرار می‌گیرد؛ بنابراین تولید متوقف نخواهد شد و این واحد‌ها تنها به جای گاز، از مازوت به‌عنوان حامل انرژی استفاده می‌کنند.

سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت بیان می‌کند: ما به همراه شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در آبان ماه به همه این معضلات فکر کرده بودیم و حتی رقم سوختی که قرار است به هر واحد تولیدی سیمان برسد نیز مشخص شد. واحد‌های سیمانی از سوی دیگر هزینه کمی برای حامل‌های انرژی خود پرداخت می‌کنند و اصلا مشکل سوخت ندارند. این کارخانه‌ها از گاز استفاده می‌کنند و در شرایط خاص نیز مازوت آنان محفوظ مانده است. به همین دلیل حتی اگر معضلی در صنعت سیمان کشور وجود داشته باشد، باید به طور شفاف اعلام شود تا وزارت صمت به آن رسیدگی کند.

با این همه، دبیر انجمن سیمان پیش از این از کاهش ۲۰ تا ۲۳درصدی سوخت کارخانه‌های سیمان خبر داده و گفته بود: گاز بیش از ۵۰کارخانه سیمان به صورت تقریبی قطع شده است. از سوی دیگر برق واحد‌های تولیدی به‌تدریج دچار محدودیت شده است.

به گزارش «ایلنا»، علی‌اکبر الوندیان، بزرگ‌ترین مشکل کارخانه‌های سیمان را دشواری تامین سوخت دوم یعنی مازوت دانست و افزود: سوخت مازوت به‌راحتی تامین نمی‌شود و برای تامین آن باید فرآیند‌های پیچیده‌ای طی شود. بعد از اینکه کارخانه داران سیمان پول خرید مازوت را به صورت نقدی پرداخت کردند سپس باید هیات‌مدیره تعهد محضری بدهد که هرگونه افزایش قیمت در روز‌های آینده برای مازوت را بپذیرد و قیمت‌های فعلی مقطوع نیست.

در این شرایط تولیدکنندگان مالک مازوت خریداری‌شده نیستند، در حالی که پول مازوت را پرداخت کرده اند. بنا به اظهارات دبیر انجمن سیمان، به مازوت باقی‌مانده در انبار‌های کارخانه‌های سیمان افزایش قیمت تعلق می‌گیرد و دریافت تعهد محضری از تولیدکنندگان سیمان هرگونه حق اعتراض را سلب می‌کند.

به گفته الوندیان، شرکت نفت این حق را برای خود قائل است که از کارخانه‌هایی که اجازه مصرف مازوت ندارند، اما در انبار‌های خود مازوت دارند، ما‌به‌التفاوت قیمت آن را دریافت کند.

او با بیان اینکه شرکت‌های سیمانی که در نزدیکی کلان‌شهر‌ها بنا شده اند مجوز استفاده از سوخت جایگزین را ندارند، اضافه کرده بود: کارخانه‌های سیمان تهران و آبیک نمی‌توانند در روند تولید از مازوت استفاده کنند. این کارخانه‌ها حتی اگر از گذشته در مخازن خود مازوت داشته باشند، شرکت نفت برای سوخت آن‌ها نیز متقاضی اعمال افزایش نرخ است. این اقدام کار ناپسندی است و هزینه‌های قابل‌توجهی را به تولیدکنندگان تحمیل می‌کند.

نزدیکترین پالایشگاه به کارخانه‌ها تامین‌کننده سوخت نیستند و کارخانه‌ها برای تامین سوخت مجبور می‌شوند به سایر استان‌ها بروند. به عنوان مثال کارخانه سبزوار باید از انبار شهرری تهران مازوت تحویل بگیرد و این فاصله حمل بیشتر از هزینه سوخت برای کارخانه‌ها تمام می‌شود.

به گفته این مقام تشکلی، برق واحد‌های تولیدی سیمان حدود ۵۵‌درصد شده است و کاهش سوخت گاز و برق بر میزان تولید تاثیر مستقیم گذاشته و آن‌ها نمی‌توانند با صددرصد ظرفیت تولید کار کنند و اگر از گذشته ذخیره نداشتند امروز با بحران مواجه می‌شدند. به هر حال تولیدکنندگان سیمان در اولویت تامین مازوت نیستند.

حتی اگر مازوت واحد‌های تولیدی تامین شود، مازوت سوخت مایع آلاینده است. کارشناسان محیط‌زیست توصیه می‌کنند که واحد‌های تولید کمتر از این نوع سوخت استفاده کنند. حالا بیش از هفت‌روز است که هوای تهران و بسیاری از شهر‌های صنعتی بسیار آلوده شده است. از سوی دیگر در همین شرایط احتمال می‌رود که کارخانه‌های سیمانی مجبور باشند به جای گاز، از مازوت به‌عنوان سوخت استفاده کنند.