چطور با نگاه کردن به چشم افراد رازشان را دریابیم؟

فرارو- توانایی استراق سمع جزئیات رویا‌های روزانه و مونولوگ‌های درونی افراد هنوز امری علمی - تخیلی محسوب می‌شود. با این وجود، تحقیقات به ما کمک می‌کند تا در مورد ارتباط بین چشمان و وضعیت ذهنی خود بیشتر بدانیم.

به گزارش فرارو به نقل از کانورسیشن؛ اخیرا تحقیقات در آلمان نشان داد که ردیابی چشم می‌تواند به تشخیص این که فرد در فرآیند تفکر در کجا قرار دارد کمک کند. تصور کنید که خلبانی هستید که در حال انجام یک مانور دشوار می‌باشید عملیاتی که تمرکز کامل شما را به خود اختصاص می‌دهد. در همین حال شما چراغ چشمک زن را که نیاز به توجه تان دارد را از دست داده اید. فناوری تنها زمانی مفید است که با طرز فکر و رفتار انسان در دنیای واقعی هماهنگ باشد.

توانایی ردیابی فرآیند‌های فکری می‌تواند از قطع ارتباط بین انسان و رایانه جلوگیری کند. اگر تحقیقات روانشناسی در مورد ردیابی چشم را با هوش مصنوعی ترکیب کنید نتایج می‌تواند رابط‌های رایانه‌ای را متحول کند و یک تغییر بازی برای افراد دارای ناتوانی‌های یادگیری باشد. ردیابی حرکت چشم به دهه ۱۹۶۰ میلادی باز می‌گردد زمانی که اولین نسخه‌های این فناوری توسط دانشمند پیشگام "آلفرد یاربوس" توسعه یافت. در آن زمان، وسایل مکش ناراحت کننده به چشمان شرکت کنندگان وصل می‌شد و نور بازتاب یافته نقطه تمرکز آنان را ردیابی می‌کرد.

یاربوس متوجه شد که ما دائما نگاه مان را تغییر می‌دهیم و روی قسمت‌های مختلف صحنه مقابل مان تمرکز می‌کنیم. با هر حرکت چشم قسمت‌های مختلف صحنه به شدت متمرکز شده و سایر قسمت‌های لبه دید ما تار می‌شوند. ما نمی‌توانیم آن را به یک باره قبول کنیم.

نحوه نمونه برداری از صحنه تصادفی نیست. در مطالعه معروف یاربوس در سال ۱۹۶۷ میلادی او از افراد خواست به یک نقاشی نگاه کنند. سپس از شرکت کنندگان در بررسی پرسید: "افراد حاضر در آن اثر چه میزان ثروتمند بودند"؟ و "رابطه بین آنان با یکدیگر چگونه بود"؟ الگو‌های مختلفی از حرکات چشم با توجه به سوالات پرسیده شده نمایان شدند.

از آن زمان به این سو، دوربین‌های مادون قرمز و برنامه‌های رایانه‌ای ردیابی چشم را آسان‌تر کرده اند. تحقیقات در چند سال اخیر نشان داده اند که ردیابی چشم می‌تواند نشان دهد که فرد در چه مرحله‌ای از تفکر خود قرار دارد. در آزمایش‌های روان شناسی شناختی اغلب از افراد خواسته می‌شود که یک شئی را در یک تصویر بیابند.

نیت افراد بر نحوه حرکت چشمان شان تاثیر می‌گذارد. برای مثال، اگر آنان به دنبال یک شئی قرمز رنگ باشند ابتدا چشمان به تمام اشیای قرمز رنگ در صحنه توجه می‌کند. بنابراین، حرکات چشم یک فرد محتویات حافظه کوتاه مدت او را آشکار می‌سازد. مطالعه سال ۲۰۲۲ میلادی در آلمان نشان داد که ردیابی چشم می‌تواند بین دو مرحله تفکر تمایز قائل شود. حالت محیطی شامل دریافت اطلاعات است. پردازش کانونی در مراحل بعدی حل مسئله رخ می‌دهد. در حالت محیطی، چشم‌ها به سرعت در فواصل زیاد حرکت می‌کنند تا برداشت‌های خشن از اهداف جالب را نشان دهند و برای جهت گیری فضایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سپس زمانی که اطلاعات را عمیق‌تر پردازش می‌کنیم برای مدت طولانی تری روی اطلاعات تمرکز می‌نماییم.

پیش از این مطالعه چنین تغییراتی در الگو‌های نگاه در زمینه تغییرات در یک محرک بصری مورد مطالعه قرار گرفته بودند. با این وجود، مطالعه صورت گرفته در آلمان یکی از اولین مطالعاتی بود که در آن مشخص شد چشمان ما بین این الگوی حرکات در پاسخ به یک فرآیند فکری تغییر می‌کند. از افراد شرکت کننده در آزمون خواسته شد تا مکعب روبیک را بر اساس یک مدل جمع کنند. محرک بصری تغییری نکرد، اما حرکات چشم شرکت کنندگان نشان داد که هنگام دریافت اطلاعات در حالت محیطی هستند. الگوی حرکات چشم شرکت کنندگان در حین حرکت به سوی قسمت‌های مختلف کار مانند انتخاب یک قطعه پازل تغییر می‌کند.

با نگاه به آینده این تحقیق نشان می‌دهد که فناوری در نظر گرفته شده برای همکاری با یک اپراتور انسانی می‌تواند از ردیابی چشم به منظور ردیابی روند فکر کاربر استفاده کند. در مطالعه‌ای تازه یک سیستم طراحی شد که نمایشگر‌های مختلف زیادی را به صورت موازی بر روی صفحه نمایش رایانه ارائه می‌داد. آن برنامه حرکات چشم افراد را برای ردیابی اطلاعاتی که شرکت کنندگان به آن نگاه می‌کنند مورد بررسی قرار می‌دهد. هم چنین، آن برنامه راهنمایی می‌کرد که آنان باید به کجا نگاه کنند و از هوش مصنوعی برای ردیابی استفاده کرده بود.

هم چنین، استفاده از روش‌های هوش مصنوعی در داده‌های ردیابی چشم می‌تواند به نشان دادن خستگی فرد یا تشخیص اختلالات یادگیری مختلف مانند نارسا خوانی (این اختلال به ناتوانی کودک در شناسایی حروف و واژگان اشاره دارد) کمک کند.

هم چنین، حرکات چشم ممکن است سرنخ‌هایی در مورد وضعیت عاطفی فرد را در خود داشته باشند. برای مثال، یک مطالعه نشان داد که خلق و خوی ضعیف باعث می‌شود افراد چشمان خود را حرکت دهند و بیش‌تر به واژگان منفی مانند "شکست" نگاه کنند. در مطالعه‌ای که نتایج بسیاری از آزمایش‌ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده بود مشخص شد که افراد مبتلا به افسردگی از نگاه کردن به محرک‌های مثبت (مانند چهره‌های شاد) اجتناب می‌ورزند و افراد مبتلا به اضطراب بر نشانه‌های تهدید متمرکز می‌شوند.

هم چنین، ردیابی حرکات چشم می‌تواند به افراد کمک کند تا با نظارت بر جایی که فردی در یک کار درگیر شده یاد بگیرند. در یک مطالعه که متخصصان قلب را شامل می‌شد و در برهه زمانی‌ای صورت می‌گرفت که آنان خواندن الکتروکاردیوگرام را یاد می‌گرفتند از هوش مصنوعی برای ارزیابی حرکات چشم آنان استفاده شد تا در این باره تصمیم گرفته شود که آیا به راهنمایی بیش تری نیاز دارند یا خیر.

در آینده ممکن است هوش مصنوعی بتواند ردیابی چشم را با معیار‌های دیگری مانند ضربان قلب یا تغییرات در فعالیت مغز ترکیب کند تا تخمین دقیق تری از تفکر افراد هنگام حل مشکل صورت گیرد. با این وجود، پرسش آن است که آیا ما می‌خواهیم رایانه‌ها بدانند که به چه چیزی فکر می‌کنیم؟