آیا مریخ‌نورد چین از خواب زمستانی نگران‌کننده خود بیدار خواهد شد؟

اوایل سال گذشته میلادی اعلام شد مریخ‌نورد «ژورونگ» چینی‌ها که به منظور بررسی و اکتشاف سیاره سرخ به مریخ ارسال شده، به خواب زمستانی رفته است. حال این سوال در ذهن محققان ایجاد شده که آیا این مریخ‌نورد چینی از خواب زمستانی نگران‌کننده خود بیدار خواهد شد یا خیر.

به گزارش ایسنا و به نقل از اسپیس، طبق بیانیه برنامه اکتشاف ماه چین، ژورونگ در تاریخ ۱۸ ماه مه سال گذشته میلادی و در حالیکه دمای مریخ در طول روز حدود منفی ۴ درجه فارنهایت (من‌های ۲۰ درجه سانتیگراد) و دمای شب سیاره سرخ منفی ۱۴۸ درجه فارنهایت (من‌های ۱۰۰ درجه سانتیگراد) بود، به خواب زمستانی رفت. مدارگرد تیان ون- ۱ چین که ژورونگ را در ماه مه سال ۲۰۲۱ به مریخ فرستاد نیز در آن زمان با دوربین با وضوح متوسط خود، فعالیت طوفان شن و غبار را بر فراز منطقه فرود ژورونگ در "یوتوپیا پلانیتیا" (Utopia Planitia) شناسایی کرد.

ژورونگ در ۱۵ مه ۲۰۲۱ بر روی "یوتوپیا پلانیتیا" (Utopia Planitia)، دشتی وسیع در نیمکره شمالی مریخ فرود آمد. از آن زمان، نمونه‌های سنگی را از سطح مریخ جمع‌آوری کرده و تصاویری را در حین کاوش در این سیاره ثبت کرده است. مریخ‌نورد چینی ژورونگ علیرغم اینکه انتظار می‌رفت در ماه دسامبر از خواب زمستانی بیدار شود، اما همچنان سیگنالی ارسال نکرده و سکوت کرده است؛ البته هنوز هم این امید وجود دارد که این وسیله بتواند از خواب خود بیدار شود.

ژورونگ بخشی از ماموریت تیان ون ۱ است، ماموریت تیان ون ۱ نیز اولین ماموریت بین سیاره‌ای چین است که شامل یک مدارگرد مریخ نیز می‌شود. انتظار می‌رفت ژرونگ در ماه دسامبر، در حوالی زمان اعتدال بهاری مریخ از خواب بیدار شود. با این حال، تاکنون سکوت هم از سوی مریخ‌نورد و هم از سوی اپراتور‌های آن در چین وجود داشته است.

با این حال همچنان این امیدواری وجود دارد که ژورونگ بیدار شود و فعالیت‌های خود را از سر بگیرد.

جیا یانگ، معاون طراح ارشد ماموریت تیان‌ون-۱ در سپتامبر ۲۰۲۲ به خبرنگاران گفت: ژرونگ زمانی که دو شرط برآورده شود، به طور مستقل از خواب بیدار می‌شود و آن دمایی بیش از ۵ درجه فارنهایت (من‌های ۱۵ درجه سانتیگراد) و تولید انرژی بیشتر از ۱۴۰ وات است.

داده‌های آب‌وهوایی مریخ‌نورد استقامت ناسا (که دارای انرژی هسته‌ای است و نیازی به خواب زمستانی ندارد) نشان می‌دهد که دما در دهانه جیزرو مریخ فقط برای مدت کوتاهی بالاتر رفته است. «استقامت» همچنین در حدود هفت درجه عرض جغرافیایی جنوب ژورونگ است و بنابراین به استوای مریخ نزدیک‌تر است و این به آن معنا است که ممکن است شرایط کمی مساعدتر از مریخ‌نورد چینی را نیز تجربه کند.

عامل دیگری که بر ژورونگ تأثیر می‌گذارد، این است که طوفان‌های گرد و غبار ممکن است شن‌های مریخی را روی آرایه‌های خورشیدی ژورونگ قرار داده باشند و مانع از توانایی آن در تولید نیرو و بیدار شدن شوند. پنل‌های خورشیدی پروانه‌ای شکل این مریخ‌نورد از مواد ضد گرد و غبار استفاده می‌کنند و ژورونگ به عملکرد لرزشی برای از بین بردن گرد و غبار انباشته‌شده مجهز شده است. با این حال، مریخ‌نورد برای به کارگیری این معیار باید ابتدا فعال باشد.

زمان نشان خواهد داد که آیا ژورونگ بار دیگر در امتداد سطح مریخ خواهد چرخید یا خیر، اما این ماموریت قبلاً موفقیت بزرگی کسب کرده است. این فرود، چین را به دومین کشوری تبدیل کرد که پس از ایالات متحده، یک مریخ‌نورد را با موفقیت بر روی مریخ پرتاب کرد.

تیان ون-۱ اولین ماموریت کاوش مریخ توسط چین است که شامل یک مدارگرد، یک فرودگر و یک سطح‌نشین است. تیان-ون ۱ در ماه فوریه سال ۲۰۲۱ میلادی به مریخ رسید و در ماه مه، سطح‌نشین حامل مریخ‌نورد ژورونگ روی یک ناحیه به نام "یوتوپیا پلانیتیا" (Utopia Planitia) که دشت وسیعی در نیمکره شمالی مریخ است، فرود آمد. گرچه مریخ‌نورد ژورونگ برای یک ماموریت سه ماهه طراحی شده بود، اما این مریخ‌نورد عملکرد خوبی داشت و توانست بیش از زمان مدنظر محققان در مریخ کاوش کند که این موضوع محققان را شگفت‌زده کرد.

در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۱ نیز ژورونگ توسط سازمان ملی فضایی چین (CNSA) به خواب زمستانی رفت. خورشید، فعالیت پروژه‌های جاری در سیاره سرخ را به تعویق انداخت و همه مریخ‌نورد‌های موجود روی این سیاره به "حالت ایمن" وارد شدند. دلیل این کار این بود که خورشید در رویدادی به نام "مقارنه خورشیدی مریخ" (Mars solar conjunction) در حالت قرارگیری میان زمین و مریخ بود که این اتفاق، مانع از برقراری همه ارتباطات مستقیم می‌شد و ارتباط بین فضاپیما و زمین را به شدت مختل می‌کرد. در ماه اکتبر سال ۲۰۲۱ میلادی دوباره مریخ‌نورد چینی‌ها فعالیت خود را از سر گرفت و ۲۰۰ متر دیگر از سطح مریخ و مسیری که ممکن است زمانی خط ساحلی یک اقیانوس باستانی بوده باشد را پیمود.

تیان ون-۱ هفت محموله علمی با خود دارد که شامل دوربین‌هایی با وضوح متوسط و بالا برای نقشه‌برداری از مناطق بزرگ مریخ و عکسبرداری از سطح این سیاره است. علاوه بر آن رادار کاوش زیرسطحی MOSIR و رادار صوتی به جستجوی یخ در زیر سطح سیاره سرخ می‌پردازند. اهدافی که مورد کاوش قرار می‌گیرند شامل دهانه‌های برخوردی، آتشفشان‌ها و دره‌ها است. تیان ون-۱ با خود یک طیف‌سنج کانی‌شناسی نیز دارد که با آن ترکیبات سطح سیاره سرخ را مورد بررسی قرار می‌دهد. داده‌های به دست آمده از تیان ون-۱ برای برنامه‌ریزی ماموریت‌های آینده به مریخ نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد که از جمله آن‌ها می‌توان به ماموریت بازگرداندن نمونه از مریخ در سال ۲۰۲۸ اشاره کرد.