تأثیر عجیب مرتب بودن در سلامت روان

محیط اطراف ما تأثیر واقعی و ماندگاری بر سلامتی ما دارد. بسیاری از مردم در یک خانه تمیز احساس آرامش دارند و نمی‌توانند در یک‌خانه به‌هم‌ریخته استراحت کنند. شلوغی، به‌هم‌ریختگی، سروصدا و نور مصنوعی، همگی بر خلق‌وخو و سلامت تأثیر می‌گذارند، اما تأثیر یک محیط تمیز در برابر یک محیط نامرتب چیست؟

تحقیقات نشان می‌دهد که نظافت – یا فقدان آن - ممکن است اغلب با سلامت روان مرتبط باشد. از یک‌طرف، انجام کار‌های خانه می‌تواند به‌عنوان یک حواس‌پرتی و راهی برای دور کردن ذهن از نگرانی‌های مبرم باشد و حداقل به‌طور موقت به شما کمک کند تا از نگرانی در مورد مشکلاتی که نمی‌توانید کنترل کنید، دست‌بردارید. از سوی دیگر، تختخواب مرتب‌نشده، سینک پر از ظروف کثیف، حتی میز‌ها و کابینت‌های به‌هم‌ریخته و نامرتب، ممکن است به‌سادگی سلامت روان شما را تحت تأثیر قرار دهد.

محیط‌های به‌هم‌ریخته منجر به استرس و افسردگی می‌شود

تحقیقات نشان داده است که محیط فیزیکی به‌طور قابل‌توجهی می‌توانند اثرات منفی بر سطح استرس و اضطراب ما داشته باشند. برای مغز، به‌هم‌ریختگی نشان‌دهنده کار ناتمام است و این مسئله می‌تواند برای برخی افراد بسیار استرس‌زا باشد.

محققان دانشگاه UCLA از زوج‌های متأهل خواسته بودند نظافت خانه‌هایشان را توصیف کنند. همسرانی که خانه خود را به‌هم‌ریخته و نامرتب توصیف کردند رضایت زناشویی کمتری داشتند، سطح هورمون استرس کورتیزول بالاتری داشتند و خلق‌وخوی افسرده‌تری داشتند. در مقابل، زنانی که خانه‌هایشان را تمیز و آرامش‌بخش توصیف می‌کردند، سطوح پایین‌تری از کورتیزول و خلق‌وخوی کمتر افسرده نشان دادند. جالب است مردانی که خانه‌های خود را نامنظم توصیف می‌کردند، سطح کورتیزول بالاتری نیز داشتند، اما خلق‌وخوی افسرده بیشتری نداشتند و این نشان می‌دهد زنان بیشتر از مردان تحت تأثیر محیط خانه خود هستند.

محیط نامرتب اضطراب‌آور است

در یک محیط نامرتب ممکن است احساس کنیم کنترل شخصی کمتری داریم و کمتر می‌توانیم بر محیط خود تأثیر بگذاریم و این به‌عنوان یک «تهدید کنترلی» عمل می‌کند. این تهدید پایدار، سلامت روانی ما را تحلیل می‌برد؛ انحراف توجه- هوشیاری و نظارت مستمر، خود منجر به شکست خودتنظیمی می‌شود و درنهایت می‌تواند باعث اضطراب شود.

شلوغی، تمرکز را کاهش می‌دهد

محیط اطراف شما اغلب نشان‌دهنده ذهن شماست. فضای به‌هم‌ریخته به این معنی است که شما ذهنی درهم‌وبرهم دارید. این می‌تواند تمرکز را کاهش دهد و باعث شود که هنگام انجام کار‌های ضروری، نتوانید تمرکز کافی داشته باشید.

بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۱۱، محققان دانشگاه پرینستون به این نتیجه رسیدند که یک محیط به‌هم‌ریخته، تمرکز بر روی یک کار خاص را دشوارتر می‌کند، زیرا قشر بینایی فرد توسط تمام اشیاء بی‌ربط در اتاق تحت تأثیر قرار می‌گیرد. بنابراین، تمیز بودن محیط اطراف به شما کمک می‌کند در طول روز متمرکز بمانید و بتوانید بدون استرس به همه کارهایتان رسیدگی کنید.

به‌هم‌ریختگی بر مغز و کار شما تأثیر می‌گذارد

ممکن است فکر کنید که کمد‌های پر از بایگانی یا شلوغی روی میزتان آزارتان نمی‌دهد، اما دانشمندان مؤسسه علوم اعصاب دانشگاه پرینستون از fMRI (اف‌ام‌آرآی) و روش‌های دیگر استفاده کرده‌اند تا نشان دهند که مغز ما نظم را دوست دارد و مشاهده دیداری بی نظمی باعث می‌شود تا مغز ما انرژی‌اش را از دست بدهد و توانایی ما برای تمرکز کاهش یابد. آن‌ها همچنین دریافتند که وقتی افراد محیط کار به‌هم‌ریخته خود را تمیز می‌کنند، بهتر می‌توانند اطلاعات را متمرکز و پردازش کنند و بهره‌وری آن‌ها افزایش می‌یابد.

محیط به‌هم‌ریخته باعث تضعیف سلامت جسمانی می‌شود

محیط تمیز بر سلامت جسمانی نیز تأثیر می‌گذارد. طبق مطالعه‌ای که توسط نیکول کیث، پرفسور دانشگاه ایندیانا انجام شد، افرادی که خانه‌های تمیزی دارند نسبت به کسانی که خانه‌های نامرتب دارند، سالم‌تر هستند.

افزایش استرس مرتبط با بی‌نظمی می‌تواند تأثیر عمیقی بر فشارخون، بیماری قلبی و افزایش وزن داشته باشد. علاوه بر این، خستگی ذهنی مرتبط با یک فضای نامرتب می‌تواند انگیزه شما را برای فعال بودن کمتر کند. همچنین زندگی طولانی‌مدت در یک فضای نامرتب اغلب می‌تواند منجر به‌سلامت جسمانی ضعیف‌تر شود.

تمیز بودن خانه کودکان را در مدرسه و کار موفق‌تر می‌کند

شواهد نشان می‌دهد کودکانی که در خانواده‌های منظم‌تر بزرگ‌شده‌اند ممکن است در مدرسه و کار موفق‌تر باشند. یک مطالعه طولی نشان داد که رتبه‌بندی والدین از تمیزی خانه‌هایشان با درآمد آن‌ها، سطح تحصیلات فرزندانشان و درآمد فرزندانشان در ۲۵ سال بعد مرتبط است.

چندین مطالعه، نظم خانه را با رشد توانایی‌های خواندن و نوشتن در کودکان مرتبط کرده‌اند. بنابراین، ممکن است افرادی که خانه‌های مرتب‌تری دارند، وظیفه‌شناسی بیشتری داشته باشند و این ویژگی‌ها را به فرزندان خود منتقل کنند.

کودکان خردسال نسبت به محیط خود حساس هستند و محیط‌های پر سروصدا، محیط‌های شلوغ و محیط‌هایی که افراد زیادی در آن رفت‌وآمد می‌کنند، می‌تواند بر رشد کودکان تأثیر منفی بگذارد. محیط خانه همچنین می‌تواند بر زندگی اجتماعی و شبکه حمایتی کودکان، احساس انزوا، احساس کنترل و سایر پیامد‌های سلامت روان تأثیر بگذارد. خانه مکانی برای کودکان است تا احساس امنیت و آرامش کنند و برای بزرگ‌سالان هم همین‌طور است.

راهکار‌هایی برای مرتب کردن خانه و محل کار

با توجه به اینکه محیط‌های نامرتب و آشفته با کاهش سلامت روانی مرتبط است، منطقی است که حفظ یک خانه و محل کار مرتب اثر معکوس داشته باشد. اگرچه مرتب کردن یک محیط شلوغ اغلب کاری طاقت‌فرسا است، اما با کمک روش‌های زیر می‌توانید از مزایای سلامت روان یک محیط تمیز و مرتب برخوردار شوید و همیشه مرتب بمانید:

هرروز یک‌قسمتی را تمیز کنید: تمیز کردن کل خانه از بالا به پایین می‌تواند دشوار به نظر برسد و ممکن است شمارا از تمیز کردن منصرف کند. به‌جای اینکه به خودتان فشار بیاورید تا کل خانه را مرتب کنید، یک منطقه کوچک را انتخاب و شروع کنید. به‌عنوان‌مثال، با آویزان کردن لباس‌ها به جالباسی یا تمیز کردن سرویس بهداشتی شروع کنید. انجام کار‌های کوچک در فهرست کارهایتان باعث می‌شود که نظافت کمتر دلهره‌آور به نظر برسد و وقتی چیزی را از فهرست خود حذف کنید، احساس موفقیت خواهید کرد.

از انباشت غیر ضروری‌ها پرهیز کنید

گاهی اوقات، یک‌خانه نامرتب یا یک میز کار شلوغ نتیجه انباشته شدن بیش‌ازحد وسایل است. بنابراین، هر چیزی را که دیگر استفاده نمی‌کنید، دور بیندازید. به‌جای یافتن مکانی برای نگهداری یک کالای قدیمی یا انداختن آن در کشو، لحظه‌ای وقت بگذارید و ببینید که آیا واقعاً به آن نیاز دارید یا خیر. حتی ممکن است به این نتیجه برسید وسایلی که استفاده نمی‌کنید را به یکی از عزیزان یا یک مرکز خیریه بدهید.

از کار‌های کوچک و ساده شروع کنید

با یک نظافت ساده مانند پنج دقیقه وقت گذاشتن هرروز برای شستن ظرف‌ها، یا همیشه آویزان کردن کلید‌ها و کیف پول خود در کنار در، می‌توان تفاوت ایجاد کرد. استفاده از این عادات کوچک زمان کمتری نسبت به تمیز کردن یک محیط درهم‌ریخته می‌برد.

به‌هم‌ریختگی می‌تواند نشانه مشکل سلامت روان باشد

برای بسیاری از افراد، حفظ یک‌خانه مرتب مهم‌تر از ایجاد تغییرات کوچک است، اما برای برخی، خلاص شدن از شر به‌هم‌ریختگی می‌تواند فوق‌العاده دشوار و حتی ناراحت‌کننده باشد و گاهی این مسئله می‌تواند نشانه دهنده یک مشکل سلامت روان باشد. به‌عنوان‌مثال، افسردگی همراه با علائمی مانند خستگی مفرط، عدم تمرکز و از دست دادن علاقه به فعالیت‌های معمول است که می‌تواند صرف زمان و انرژی موردنیاز برای حفظ یک‌خانه تمیز و منظم را دشوار کند. در موارد دیگر، افرادی که تمیز کردن را ناراحت‌کننده می‌دانند، ممکن است دچار اختلال احتکار یا اختلال وابستگی به اشیاء شوند. این‌یک وضعیت سلامت روان قابل‌تشخیص است که خلاص شدن از دست اموال را حتی اگر ارزش کمی داشته باشد دشوار می‌کند و منجر به درهم‌وبرهم شدن فضا‌های زندگی می‌شود.

به‌عنوان‌مثال، فردی که به دلیل جدا شدن از وسایل قدیمی یا شکسته دچار ناراحتی قابل‌توجهی می‌شود، ممکن است اتاق‌خواب یا میز کاری داشته باشد که آن‌قدر پر از شلوغی هستند که دیگر نتوانند از آن‌ها استفاده کنند. بنابراین، اگر با یک بیماری روانی زندگی می‌کنید که حفظ یک‌خانه تمیز و منظم را برای شما دشوار می‌کند، یا اگر علائم استرس، اضطراب یا افسردگی را تجربه می‌کنید که علیرغم تلاش شما برای مدیریت آن‌ها همچنان ادامه دارد، لازم است تا به یک متخصص اعصاب و روان مراجعه کنید.