عباس عبدی: تنها راه افزایش فرزندآوری رفع موانع اقتصادی است

عباس عبدی در روزنامه اعتماد نوشت: یکی از مسائل و مشکلات مهم مدیریتی در ایران اصرار به ادامه مسیر خطا است. گویی که سیاست‌ها امور مقدسی هستند که باید تا پایان آن‌ها را ادامه داد. یکی از این موارد موضوع فرزندآوری و مساله جمعیت است.

زاد و ولد در ایران در اوایل دهه ۱۳۶۰ به نحو نامتعارفی افزایش یافت ولی سپس روند کاهشی را طی کرد. در سال ۱۳۶۵، تعداد متولدین به اوج خود یعنی ۲۶/۲ میلیون رسید، در حالی که جمعیت کشور کمتر از ۵۰ میلیون نفر بود. به ازای هر هزار نفر جمعیت در هر سال حدود ۴۶ نوزاد متولد می‌شد. این روند تا سال ۱۳۷۹ کاهشی بود، به‌طوری که در این سال ۰۹۵/۱ میلیون نوزاد متولد شد که به‌طور متوسط ۱۷ نوزاد به ازای هر هزار نفر جمعیت در سال بود. از سال ۱۳۸۱ دوباره روند افزایشی آغاز شد و این تا سال ۱۳۹۴ ادامه یافت که به ۵۷/۱ میلیون نوزاد رسید که حدود ۲۰ نوزاد به ازای هر هزار نفر جمعیت است.

از این سال به بعد به ویژه از سال ۱۳۹۷ که وضعیت اقتصادی خراب شد، تعداد زاد و ولد کاهش بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد و در پایان سال ۱۴۰۰ به رقم ۱۱۶/۱ میلیون نفر رسید که ۱۳ نوزاد به ازای هر هزار نفر جمعیت است. این فرآیند در ازدواج هم کمابیش دیده می‌شود و طی یک دهه از ۸۷۵ هزار ازدواج در سال ۱۳۹۰ به ۵۷۱ هزار ازدواج در سال ۱۴۰۰ رسیده است که ۳۵ درصد کاهش تعداد ازدواج را شاهدیم. البته ماجرای ازدواج با فرزندآوری قدری متفاوت است که فعلا به آن نمی‌پردازم.

برای جلوگیری از این وضعیت آخرین اقدام مجلس نواصولگرا، تصویب قانونی از طریق اصل ۸۵ بود که در صحن مجلس مطرح نشد، در نتیجه دور از چشم مردم قانونی را برای خصوصی‌ترین انتخاب و رفتار‌های مردم تصویب نمودند و با آمدن دولت جدید، موتور سیاست افزایش فرزندآوری را روشن کردند ولی، چون درکی صحیح از ماجرا ندارند، جز اتلاف منابع مالی نتیجه دیگری عاید آنان نشده است. اکنون ببینیم که با تصویب ۱۲ هزار میلیارد تومان در بودجه سال ۱۴۰۰ چه دستاوردی داشتند.

ملاحظه می‌شود که نه تنها متولدین ۶ ماه اول سال ۱۴۰۱ نسبت به سال پیش از آن اضافه نشده است که کمتر هم شده است، حدود ۵/۳ درصد زاد و ولد کمتر شده است، در حالی که در سال ۱۴۰۰ نسبت به ۱۳۹۹ اندکی افزایش داشته است.

این نشان می‌دهد که با تزریق این پول‌ها نمی‌توان مشکل زاد و ولد را حل کرد. جالب این است که این سیاست در روستا‌ها هم اثرگذاری لازم را نداشته است.

این رویکرد در جامعه ایران پاسخ نمی‌دهد، تنها راه برای افزایش فرزندآوری رفع موانع اقتصادی آن و بهبود شرایط اقتصادی امید به آینده است. هنگامی که دهه ۱۳۹۰ با افول اقتصاد مواجه شدیم، باید منتظر این وضعیت می‌بودیم.

بسیار روشن است که به‌رغم افزایش اندک در تعداد ازدواج‌ها در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ تعداد آن‌ها در شش‌ماه اول ۱۴۰۱ در مقایسه با مدت مشابه سال پیش حدود ۱۴ درصد کمتر شده است، یعنی این مشوق‌های اقتصادی مساله را حل نکرده است و احتمالا تا پایان سال این روند کاهشی ادامه خواهد یافت.

روشن است که اهداف قانون جوانی جمعیت و فرزندآوری محقق نشده است، زیرا هیچ ربطی به واقعیت فرزندآوری نداشته است و در ادامه نیز وضعیت بدتر خواهد شد. تنها راه بهبود وضع اقتصادی و ایجاد شرایط اجتماعی مناسب برای تشکیل خانواده مطابق معیار‌های جوانان است.