درآمد توریستی با سر ربوده شده هرکول!

چه بسیارند اقتصاددانانی که بار‌ها و در دوره‌های زمانی مختلف از بیماری هلندی در اقتصاد ایران یاد کرده و آن را عامل به هم خوردن عرضه و تقاضا و رکود در بخش صنعت قلمداد کرده‌اند؛ اما یک نوع بیماری دیگر وجود دارد که می‌توان آن را بیماری سرزمینی نامید. مهم نیست کدام سرزمین و کجای جهان؛ تا جایی که واقعیت نشان داده است ویروس این نوع بیماری به بخش گردشگری سرایت می‌کند و کل اقتصاد سرزمین مربوطه را از حیز انتفاع ساقط می‌سازد.

به گزارش دنیای اقتصاد، نقل است که زمانی وزیر توریسم ژاپن در بازدید از چند اثر باستانی در کرمانشاه گفته بود: مدیریت و امتیاز سرمایه‌گذاری در اینجا را به ما بدهید و سالانه معادل درآمد نفت کشورتان از ما دلار بگیرید. طبعا چنین تقاضایی از زبان آن وزیر ژاپنی - که بعد‌ها به شیوه هاراگیری خود را کشت - محلی از اعراب نداشته است؛ اما نکته اینجاست که چند روز بعد از این دیدار رسمی، کله مجسمه هرکول از بدنش جدا می‌شود که خود داستانی غریب و، چون نیک بنگری و بخوانی، طنز مجسم است:

هرکولِ بیستون در سال۱۳۳۷ خورشیدی توسط «علی سلمانی» در پروژه‌ای عمرانی کشف شد، هنگامی که کارگران شرکت کامساکس (Kamsax) درحال خاک‌برداری راه جدید همدان به کرمانشاه در دامنه کوه بیستون و خروج سنگ‌ها از پای کوه بودند به‌طور اتفاقی آن را از زیر خاک درآوردند.

روایت شده است که کارگران، سرِ مجسمه را که به‌دلیل برخورد ماشین‌های راه‌سازی کنده شده بود، چند روز پس از بدن آن پیدا کردند. همچنین هنگام خاک‌برداری به یکی از دست‌های مجسمه و جام همراه آن آسیب رسید و دست چند تکه شده بود. سلمانی در یک مصاحبه تایید کرده است که ریش مجسمه (هرکول) از چانه توسط چنگک‌های بولدوزر کنده شده بود. گفته شده خاک‌برداری از مجسمه و کاوش آن تقریبا ۱۲روز زمان برده است.

سرِ هرکول دردسر زیاد کشیده است. براساس اسناد و اطلاعات موجود، سر پیکره یک‌بار در سال۱۳۵۶ توسط سارقان اموال فرهنگی دزدیده و پس از مدتی برگردانده شد. سال۱۳۵۸ دست، جام و بخش‌هایی از پیکره نیز مخدوش و تخریب شد.

سال۱۳۷۲ سر هرکول دوباره سرقت شد که آسیب‌های جدی نیز به آن وارد شد تا سرانجام، سازمان میراث فرهنگی استان کرمانشاه تصمیم گرفت سر این پیکره تاریخی را به انبار اموال فرهنگی بسپارد.

فتح‌الله نیازی، مرمتگر سر اصلی مجسمه هرکول است که سال۱۳۸۴ در مصاحبه‌ای درباره سرقت‌های متعدد از سر هرکول گفته بود: در سال۱۳۷۰ سر سرقت‌شده مجسمه در جای اصل خود قرار گرفت؛ ولی در سال۱۳۷۲ برای دومین‌بار توسط قاچاقچیان اموال فرهنگی دزدیده شد. قاچاقچیان این‌بار آسیب‌های فراوانی به این اثر وارد کردند. سر هرکول به دو بخش تقسیم شده و بخشی از ریش آن از بین رفته بود. به همین دلیل سر هرکول به خزانه میراث استان کرمانشاه انتقال داده شد. مجسمه هرکول یک دهه بی‌سر بود.