کدام رژیم غذایی بیشترین سازگاری را با سلامت و محیط زیست دارد؟

دانشمندان می‌گویند با تحقیق درباره انواع رژیم‌های غذایی، مناسبت‌ترین آن‌ها را برای حفظ تنوع زیستی، سازگاری با محیط زیست و مقابله با بیماری‌های غیرواگیردار یافته‌اند.

در شرایطی که پیش‌بینی می‌شود جمعیت جهان تا پایان قرن جاری به ۱۰.۹ میلیارد نفر برسد، سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) اعلام کرده است با این چشم‌انداز تولید مواد غذایی باید تقریباً ۵۰ درصد افزایش یابد تا تقاضای عرضه برآورده شود.

این بالا رفتن فزاینده جمعیت، رشد پایدار را مختل کرده و بر منابع طبیعی زمین فشار وارد می‌کند. در این میان انتخاب رژیم غذایی مناسب برای ساکنان کره زمین می‌تواند پیامدهای مهمی برای محیط زیست و تغییرات آب و هوایی داشته باشد و انسان را در مواجهه با خشکسالی و دیگر خطراتی که سیستم‌های غذایی را تهدید می‌کنند یاری کند.

دانشمندان در مطالعه جدید خود گفته‌اند سیستم‌های کشاورزی و غذایی فعلی «عاملان اصلی تخریب محیط زیست و تغییرات آب و هوایی» هستند چرا که تولیدات کشاورزی تقریباً ۴۰ درصد از زمین‌های جهان را اشغال می‌کند و دام و پرورش مواد غذایی برای دام نیز ۷۵ درصد از کل زمین‌های کشاورزی را به خود اختصاص می‌دهد.

به علاوه استفاده از کودها و آفت‌کش‌ها نیز باعث کاهش منابع طبیعی و تخریب محیط زیست شده است. این در حالی است که تولیدات غذایی، مصرف‌کننده اصلی آب شیرین در زمین هستند و مسئول انتشار دستکم ۳۰ درصد از گازهای گلخانه‌ای در دنیا به شمار می‌روند.

پژوهشگران در یونان با توجه به وضعیت بحرانی پیش رو، مزایا و معایب نسبی رژیم‌های غذایی مختلف را برای توسعه پایدار و امنیت غذایی در جهان مقایسه کرده‌اند و رژیم غذایی مدیترانه‌ای را با رژیم‌های غذایی «غربی» در بلژیک، سوئیس، آلمان، اتریش، دانمارک و سوئد سنجیده‌اند.

آنان می‌گویند نتایج مطالعات نشان داده است که رژیم غذایی مدیترانه‌ای بهترین رژیم غذایی برای سیاره ما است و استفاده از آن در کشورهایی نظیر ایتالیا، قبرس و یونان مطلوب‌ترین رژیم غذایی برای تنوع زیستی و گیاهی محسوب می‌شود.

رژیم غذایی مدیترانه‌ای سرشار از غذاهای گیاهی مانند سبزیجات، میوه‌ها و غلات است و به طور کلی محصولات حیوانی کمی را در خود دارد؛ هرچند شهروندان هر کشوری بنا به عادات غذایی رایج خود به شکلی متنوع از آن بهره می‌گیرند.

رژیم غذایی مبتنی بر میوه و سبزیجات با کاهش ابتلا به بیماری‌های مزمن مزایایی برای سلامتی ما دارد و همچنین اثر مخرب کمتری بر محیط زیست می‌گذارد.

بنابر نتیجه مطالعه دانشمندان، تنوع در گونه‌های گیاهی مورد استفاده در رژیم غذایی مدیترانه‌ای بیشتر از الگوهای غذایی غربی است. محققان همچنین دریافتند که این رژیم غذایی «انتشار کمتر گازهای گلخانه‌ای، میزان پایین‌تر مصرف آب و در مجموع استفاده محدودتر از منابع زمینی» را باعث می‌شود و پیروی از این رژیم می‌تواند با بیماری‌های غیرواگیردار و همین‌طور تغییرات آب و هوایی مقابله کند.

این در شرایطی است که رژیم غذایی غربی (که حاوی مقدار زیادی گوشت، لبنیات و غذاهای فرآوری‌شده است) بر روش‌های تولیدی زراعی استوار است که «به اکوسیستم‌ها آسیب می‌رساند، استفاده از سوخت‌های فسیلی را افزایش می‌دهد و بالا رفتن انتشار گازهای گلخانه‌ای را در پی دارد.»

این مطالعه نتیجه می‌گیرد که استفاده از رژیم غذایی مدیترانه‌ای می‌تواند به ایجاد محیطی با تنوع زیستی بیشتر کمک کند و فشار کمتری بر منابع طبیعی وارد آورد.

اما چگونه می‌توان از رژیم مدیترانه‌ای استفاده کرد؟ برای پیروی از رژیم غذایی مدیترانه‌ای باید میوه و سبزیجات را به همراه حبوبات و غلات کامل نظیر جو، برنج قهوه‌ای و نان سبوس‌دار به عنوان غذای اصلی خود انتخاب کنید.

سبزیجاتی مانند لوبیا، عدس و نخود از منابع عالی پروتئین به شمار می‌روند. شما همچنین باید از چربی‌های سالم مانند روغن زیتون و آووکادو استفاده کنید. در مقابل مواد غذایی که باید مصرف آن‌ها را کاهش دهید شامل گوشت فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس و غلات تصفیه‌شده مانند نان سفید می‌شوند.

در رژیم مدیترانه‌ای همچنین مواد غذایی بسیار فرآوری شده مانند وعده‌های غذایی آماده و محصولات با شکر افزوده نظیر نوشابه‌های گازدار بسیار کم استفاده می‌شوند.

نتایج مطالعات جدید دانشمندان در نشریه علمی «Advances in Nutrition» منتشر شده است.