واقف خوشنام مسجد قندی تهران به سبک قاجاری تنبیه شد/ مبارزات چریک هزارچهره در این مسجد کلید خورد

قصه «مسجد قندی» تهران را باید نسل‌های امروزمان بدانند؛ همان مسجد قدیمی و تاریخی محله خانی‌آباد را می‌گویم‌که بانی و واقف آن «سیدهاشم قندی» است. سید و تاجر خوشنامی که در مسیر مشروطه‌خواهی همراه شد و تا حصول نتیجه از پای ننشست.

به گزارش همشهری آنلاین، مسجد قندی، یادگار «سیدهاشم قندی»، در نزدیکی خیابان تختی و خیابان مختاری، بعد از یخچال خشتی و طبیعی دوره قاجار، قرار دارد. سال ساخت این بنا ۱۳۲۷ هجری قمری، ۱۲۸۵ خورشیدی، است. شاید برایتان جالب باشد که این مسجد نقطه عطف و سرآغاز مبارزه شهید «اسدالله گودرزی» یا همان مبارز هزارچهره، شهید «اندرزگو»‌ی معروف است که متاسفانه کمتر به آن پرداخته شده است.

نام سیدهاشم قندی، در زمان گران شدن قند در دوران قاجار سر زبان‌ها افتاد. او از تجار بزرگ قند در زمان خود بود. داستان از این قرار است که «علاء‌الدوله» این تاجر خوشنام و دیگر تاجران را به بهانه گرانی قند فلک کرد و با این کار آتش خشم مردم و اعتراضات را چنان بالا برد که شاه قاجار مجبور به دو اقدام مهم شد؛ اول برکناری جناب صدراعظم و به دنبال آن امضا پای برگه فرمان مشروطه.

ماجرای گران شدن «قند و شکر» در ایران دوران قاجار هم از آن داستان‌های تاریخی جالبی است که با هربار مرور آن نکات تازه‌ای به دست می‌آید. در آن دوره تحمل جریان مشروطه‌خواهی روحانیت و مردم برای دربار سخت بود و آنان به بهانه‌های مختلف دنبال سرکوب آن بودند. «علاءالدوله» صدراعظم مستبد قاجار یکی از مخالفان سرسخت مشروطه بود و گران شدن قند از منی ۵ قران به ۷ قران را بهانه این ستیز کرد. بازرگانان بزرگ و معتبر قند از جمله «سیدهاشم قندی» را فراخواند و علت گرانی را پرسید و آقا سیدهاشم گفت که به دلیل جنگ خاور دورو درگیری روسیه و ژاپن، قند به‌موقع و کافی به ایران نمی‌رسد. علاءالدوله که دنبال بهانه بود نه رفع مشکل، گفت که تجار باید قند را به قیمت قبل برگردانند. سیدهاشم قندی جواب داد که این شدنی نیست و ۱۰ صندوق قندی را که دارد به دولت می‌دهد و دیگر تجارت قند نخواهد کرد.

«علاءالدوله» از شنیدن این پاسخ‌ها خشمگین شد و هم اینکه تعظیم نکردن سید و چند تاجر دیگر موقع ورود را بهانه قرار داد و فلکشان کرد. خبر این حادثه خیلی زود در شهر پیچید. تجار شهر اعتراض خود را پیش روحانیان بردند و مردم هم به حمایت از آنان به پا خاستند و به اعتراض پیوستند و مشروطه‌خواهی گسترش یافت و تقویت شد چنان که قاجار به زانو درآمد. سرانجام شاه در صاحبقرانیه فرمان مشروطه را امضا و صدراعظم خود را که عامل اصلی اهانت به تجّار و روحانیت بود، برکنار کرد.

«سید هاشم قندی» در دوران حیاتش اقدامات خیرخواهانه زیادی کرده از جمله ساخت مسجد، حمام و مدرسه برای مردم تهران، اما از آن موقوفات تنها چند مسجد سرپا مانده که یکی همین مسجد و یکی دیگر در خیابان شهید «فروزش» و دقیقاً به همین نام «قندی» مشهور است.