هفته‌های جهنمی؛ موج گرمای اخیر چقدر برای بدن انسان ضرر دارد؟

فرارو- گاهی اوقات ممکن است احساس کنید که جهان در سوختن در آتش است. اروپا در یک موج گرما به سر می‌برد که از آن تحت عنوان "هفته جهنمی" یاد می‌شود. ایتالیا در حال پختن است. دمای بالای ۵۰ درجه سانتی گراد در مناطقی از چین و ایالات متحده ثبت شده جایی که از کیسه‌های پر از یخ برای خنک کردن بیماران در بیمارستان استفاده می‌شود. بریتانیا به تازگی گرم‌ترین ماه ژوئن خود را تجربه کرده است. ایران به خاطر موج گرما تعطیل سراسر شده است.

به گزارش فرارو به نقل از بخش جهانی بی بی سی، بریتانیا در سال ۲۰۲۲ میلادی برای اولین بار دمای بالای ۴۰ درجه سانتیگراد را ثبت کرد. موج گرمای سال گذشته عامل مرگ ۶۰۰۰۰ نفر در سراسر اروپا اعلام شده است. جای تعجب نیست که سازمان ملل هشدار داده که ما اکنون در عصر "جوشیدن جهانی" زندگی می‌کنیم؛ بنابراین تغییر آب و هوا برای بدن و سلامت مان چه معنایی دارند؟

پروفسور "دامیان بیلی" از دانشگاه ولز جنوبی برای توضیح این اثر از ۲۱ درجه سانتی گراد آغاز می‌کند و دمای ترموستات را تا ۳۵ درجه سانتی گراد و در نهایت تا ۴۰.۳ درجه سانتیگراد افزایش می‌دهد که معادل گرم‌ترین روز انگلستان است.

او می‌گوید: "شما عرق خواهید کرد و فیزیولوژی بدن تان به طور قابل توجهی تغییر خواهد کرد". او خبرنگار را به اتاقی که می‌تواند به طور دقیق دما، رطوبت و سطح اکسیژن را کنترل کند هدایت می‌نماید. برای آزمایش خبرنگار به مجموعه‌ای از ابزار‌های سرگیجه آور متصل می‌شود که دمای پوست، اندام‌های داخلی، ضربان قلب و فشار خون را ردیابی می‌کنند. هوای بازدم مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و جریان خون به مغز را از طریق شریان‌های کاروتید گردن بررسی می‌شوند. پروفسور بیلی می‌گوید: "فشار خون و ضربان قلب به خوبی کار می‌کند".

یک آزمایش مغزی سریع انجام می‌شود. آن آزمایش به خاطر سپردن فهرستی از ۳۰ واژه را شامل می‌شود. سپس دما شروع به افزایش می‌کند. بدن فرد مورد آزمایش یک هدف ساده دارد حفظ دمای مرکزی اطراف قلب، ریه ها، کبد و سایر اندام‌ها در حدود ۳۷ درجه سانتی گراد.

پروفسور بیلی می‌گوید: "ترموستات درون مغز یا هیپوتالاموس دائما دما را اصطلاحا می‌چشد سپس تمام این سیگنال‌ها را برای حفظ آن ارسال می‌کند". در دمای ۳۵ درجه سانتی گراد مکث صورت می‌گیرد تا اندازه گیری‌های بیش تری انجام شود.

برخی از تغییرات در بدن خبرنگار مورد آزمایش قرار گرفته از پیش آشکار شده اند. او قرمزتر به نظر می‌رسد. این بدان خاطر است که رگ‌های خونی نزدیک سطح پوست اش باز می‌شوند تا خون گرم راخت‌تر گرما را از دست بدهد. هم چنین، خبرنگار تحت آزمایش عرق می‌کند. زمانی که عرق تبخیر می‌شود او احساس خنکی می‌کند. سپس دما تا ۴۰ درجه سانتی گراد افزایش می‌یابد و احساس می‌کند که گرما به او آسیب وارد می‌سازد. پروفسور بیلی می‌گوید: "پنج درجه سانتی گراد در ظاهر افزایش دمای شدیدی محسوب نمی‌شود، اما از نظر فیزیولوژیکی بسیار چالش برانگیز است".

خبرنگار "بی بی سی" پس از این آزمایش بر روی ترازو می‌رود و متوجه می‌شود در طول آزمایش بیش از یک سوم لیتر از آب بدن اش را از دست داده است.

هزینه باز شدن تمام رگ‌های خونی نزدیک پوست برای از دست دادن گرما نیز مشخص است. ضربان قلب فرد مورد آزمایش به طور قابل توجهی افزایش یافته و در دمای ۴۰ درجه سانتی گراد یک لیتر خون اضافی در دقیقه نسبت به دمای ۲۱ درجه سانتی گراد در بدن اش پمپاژ می‌شود. این فشار اضافی بر قلب دلیل افزایش مرگ و میر ناشی از حملات قلبی و سکته در هنگام افزایش دما است. همزمان که خون به سمت پوست او سرازیر می‌شود این مغز اوست که از بین می‌رود. جریان خون کاهش می‌یابد و هم چنان حافظه کوتاه مدت کاهش خواهد یافت. با این وجود، هدف اصلی بدن یعنی حفظ دمای مرکزی بدن در حدود ۳۷ درجه سانتی گراد محقق شده است.

عامل رطوبت

در آزمایش صورت گرفته بر روی خبرنگار "بی بی سی" صرفا دما تغییر کرد، اما عامل مهم دیگری که باید در نظر گرفت میزان بخار آب در هوا است یعنی رطوبت.

اگر تاکنون در یک شب سرد واقعا ناراحت بوده اید می‌توانید رطوبت را مقصر بدانید، زیرا توانایی بدن ما برای خنک شدن را مختل می‌کند. عرق کردن به تنهایی کافی نیست تنها زمانی که عرق در هوا تبخیر می‌شود آن اثر خنک کننده را به ما می‌دهد.

وقتی سطح بالایی از آب در هوا وجود دارد تبخیر عرق سخت‌تر می‌شود. دامیان رطوبت را روی ۵۰ درصد ثابت نگه داشت (که برای بریتانیا غیرمعمول نیست)، اما تیمی در دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا در ایالات متحده گروهی از جوانان سالم را در ترکیبات مختلف دما و رطوبت مورد آزمایش قرار دادند. آنان به دنبال لحظه‌ای بودند که دمای مرکزی بدن شروع به افزایش سریع کرد.

"راشل کوتل" محقق می‌گوید: "در آن زمان است که وضعیت خطرناک می‌شود. دمای مرکزی ما شروع به افزایش می‌کند و این می‌تواند منجر به نارسایی اندام شود".

این نقطه خطر در دما‌های پایین‌تر زمانی که رطوبت زیاد است ایجاد می‌شود. کوتل می‌گوید نگرانی این است که امواج گرما نه تنها مکررتر، طولانی‌تر و شدیدتر می‌شوند بلکه مرطوب‌تر نیز می‌شوند. او اشاره می‌کند که سال گذشته، هند و پاکستان با یک موج گرما شدید همراه با دما‌های بحرانی و رطوبت بالا مواجه شدند.

او می‌افزاید: "این قطعا یک مشکل در حال حاضر و کنونی است نه مشکلی مربوط به آینده".

بدن انسان به گونه‌ای ساخته شده که در دمای مرکزی حدود ۳۷ درجه سانتیگراد کار کند. زمانی که دما به ۴۰ درجه سانتی گراد افزایش می‌یابد مستعد ابتلا به غش می‌شویم. دمای بالای مرکزی به بافت‌های بدن مان مانند عضله قلب و مغز آسیب می‌رسانند. در نهایت این امر مرگبار می‌شود.

پروفسور بیلی می‌گوید: "هنگامی که دما به حدود ۴۱ تا ۴۲ درجه سانتیگراد افزایش می‌یابد مشکلات واقعا بسیار مهمی را مشاهده می‌کنیم و اگر برطرف نشود در نتیجه آن فرد می‌میرد و تسلیم هایپرترمی* می‌شود. این پدیده گرمازدگی یک وضعیت اورژانسی از لحاظ پزشکی است".

توانایی افراد برای مقابله با گرما متفاوت است، اما سن و سلامتی می‌تواند ما را بسیار آسیب پذیرتر سازد و دمایی که زمانی در تعطیلات از آن لذت می‌بردیم ممکن است در مرحله متفاوتی از زندگی خطرناک باشد. پیری، بیماری قلبی، بیماری ریوی، زوال عقل و مصرف برخی دارو‌ها به این معنی است که بدن در حال حاضر سخت‌تر برای ادامه کار تلاش می‌کند و کمتر قادر به پاسخگویی به گرما است.

پروفسور بیلی می‌گوید: "وقتی همراه با گرما رطوبت نیز افزایش یابد گاهی اوقات فرد نمی‌تواند از عهده این چالش برآید".

چگونه با گرما کنار بیاییم؟

بسیاری از نکات برای مقابله با گرما واضح و شناخته شده هستند در سایه باقی بمانید، لباس‌های گشاد بپوشید، از مصرف مشروبات الکلی خودداری ورزید، خانه خود را خنک نگه دارید، در گرم‌ترین نقاط روز ورزش نکنید، هیدراته باقی بمانید و به میزان کافی آب بنوشید.

پروفسور بیلی می‌گوید: "نکته دیگر آن است که سعی کنید آفتاب سوخته نشوید. آفتاب سوختگی خفیف می‌تواند توانایی تنظیم حرارت یا تعریق را تا دو هفته از بین ببرد".

* هایپرترمی به گروهی از بیماری‌های مرتبط با تب اشاره دارد که با بالا رفتن غیر طبیعی دمای بدن شناخته می‌شود.