افسانه «جذب متفاوت» در ازدواج واقعیت دارد؟

قاعدۀ «جذب‌شدن متضاد‌ها به یکدیگر» تا حدی درست است. یک نمونه آن آهنرباست که قطب‌های شمال و جنوبش همیشه به هم جذب می‌شوند.

به گزارش راهنماتو، در فلسفه چینی نیز یین و ینگ نمادی از مکمل‌های متضاد مثل نظم و آشوب هستند. در فیلم‌های پلیسی هم همیشه یک پلیس قانون‌شکن و دوست‌داشتنی هست که یک پلیس محافظه‌کار و اهل قانون تعدیلش می‌کند.

اما وقتی نوبت به ازدواج و سایر روابط و شراکت‌های بلندمدت می‌رسد، این قاعده به نظر می‌رسد که منحل می‌شود. این نتیجه از یک فراتحلیل به دست آمده که نشان می‌دهد شرکای عاطفی هم به لحاظ ویژگی‌های شخصیتی، هم به لحاظ ویژگی‌های رفتاری و ظاهری، اشتراکات بسیار بیش‌تری از آنچه تصور می‌شود، دارند.

درهم شکستنِ قانونی که می‌گوید «قطب‌های مخالف همدیگر را جذب می‌کنند»

این مقاله که در نشریه Nature Human Behavior منتشر شده است، دو بخش دارد. در بخش اول یک فراتحلیل داریم که داده‌های ۱۹۹ مقاله داوری‌شده که شامل مشارکت ۸ میلیون زوج متأهل، نامزد و شرکای عاطفی و هم‌خانه بوده است را بررسی کرده است. همه این افراد زن و مرد‌هایی بودند که در اروپا و آمریکا سکونت داشتند.

محققان به طور خاص همبستگی ۲۲ ویژگی را که معمولا توسط روان‌شناسان، جامعه‌شناسان و سایر محققان مورد مطالعه قرار می‌گیرد، بررسی کردند. این ویژگی‌ها شامل ضریب هوشی، شدت گرایش به مذهب، افسردگی و ارزش‌های سیاسی در کنار ۵ ویژگی شخصیتی بزرگ شامل گشودگی یا پذیرش، برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی، موافقت و روان‌رنجوری بود. ویژگی‌هایی مثل قد و توده بدنی نیز در این مطالعات گنجانده شدند.

دومین بخش از این پژوهش همبستگی‌ها را با استفاده از داده‌های موجود در بانک زیستی انگلستان بررسی کرد. این داده‌ها شامل داده‌هایی درباره جزئیات سلامتی و اطلاعات ژنتیکی تقریبا ۵۰۰۰۰۰ نفر داوطلب بود که از انگلستان در این تحقیق شرکت کرده بودند.

در این مطالعه نیز ۱۳۳ ویژگی بین شرکای عاطفی بررسی شد که برخی از این ویژگی‌ها با تحقیق اول هم‌پوشانی داشت.

نتایج چه چیزی را نشان دادند؟

هر دو مطالعه از شواهدی حکایت می‌کنند که نشان می‌دهد «همبستگی مثبت گسترده‌ای» برای اغلب ویژگی‌ها در بین زوجین وجود دارد. مثلا افرادی که پیشینه تحصیلی یکسان دارند گرایش دارند که با هم ازدواج کنند. این مقاله به طور خاص تأکید کرد:

«هر دو مطالعه فراتحلیل همبستگی متوسط تا نسبتا بالایی در پیشینه تحصیلی، مصرف مواد مخدر، ویژگی‌های نگرشی و ویژگی‌های رفتاری نشان دادند، اما همبستگی در مواردی مثل پیکرسنجی، روان‌شناختی و ویژگی‌های مرتبط با سلامت به طور معمول پایین یا متعادل بود.»

این مطالعه نشان داد که به ترتیب در پیشینه تحصیلی، ضریب هوشی، ارزش‌های سیاسی، شدت گرایش به مذهب و مصرف الکل در بین زوجین شباهت بالایی وجود دارد.

فقط سه ویژگی ـ نگرانی، مشکل در شنیدن و زمان‌سنجی (مثل تفاوت در زمان خواب و بیداری) ـ در بین زوجین همبستگی منفی چشمگیر را نشان می‌داد. معنایش این است که مثلا شخصی که نگرانی بالایی دارد با کسی وارد رابطه می‌شود که نگرانی کم‌تری دارد. در بین ۵ ویژگی بزرگ نیز بالاترین همبستگی در میزان وظیفه‌شناسی و گشودگی یا پذیرش مشاهده شد. اما رویهم رفته این ۵ ویژگی نسبت به سایر نشانگر‌هایی که در این مطالعه بررسی شد، کم‌ترین همبستگی را گزارش کردند که مایه شگفتی است.

جفت‌گیری بر مبنای شباهت

نتایج این مطالعه با تحقیقاتی که پیش از این نشان داده بودند قطب‌های مخالف جذب یکدیگر می‌شوند، در تضاد است. درواقع جفت‌گیری بر مبنای شباهت از دیرباز در بین انسان‌ها و حیوانات رواج داشته است و یکی از رایج‌ترین انواع پیوندهاست.

بااین‌حال هنوز دلیل آن مشخص نیست. شاید این کار به لحاظ تکاملی سودمند باشد. یا شاید این روند ناشی از قشربندی اجتماعی باشد که باعث می‌شود در طی زمان، گروه‌های مشابهی از مردم در یک مکان جغرافیایی، در یک حرفه یا شبکه‌های مشابه اجتماعی ساکن، مشغول و عضو شوند که احتمال جفت‌شدن را در بین آن‌ها افزایش می‌دهد.

از طرف دیگر، یک جمعیت از افراد ممکن است برای ویژگی‌های خاصی ارزش قائل باشند که «بازار جفت‌گیری»‌ای را فراهم می‌کند که تحت تأثیر فعالیت افرادی است که همان ویژگی‌های شخصیتی را دارند. بر اساس این سناریو، افرادی که خودشان دارای ویژگی‌های مطلوب هستند، کسانی را انتخاب می‌کنند که دارای همان ویژگی‌های مطلوب هستند. آن هم نه لزوما به دلیل که شباهت را ترجیح می‌دهند، بلکه به این خاطر که به دنبال شریک عاطفی‌ای با ارزش‌های بالا هستند. این فرایند به شکلی غیرمستقیم به جفت‌گیری بر مبنای شباهت منجر می‌شود.