صاعقه‌های زهره «صاعقه» نیستند!

به نظر می‌رسد کاوشگر خورشیدی پارکر در حین مطالعه خورشید یک معمای قدیمی در مورد سیاره زهره را نیز حل کرده است.

به گزارش ایسنا، این سؤال که «آیا رعد و برق اغلب در زهره رخ می‌دهد؟» حداقل در ۴۰ سال گذشته موضوع بحث طولانی مدت در جامعه نجوم بوده است.

در حالی که کاوشگر خورشیدی پارکر ناسا در مأموریت هفت ساله خود برای بررسی خورشید در فضا حرکت می‌کند، ممکن است سرانجام سیگنال‌هایی از عامل پشت طوفان‌های مرموز صاعقه‌ای سیاره زهره دریافت کرده باشد. این کشف در سال ۲۰۲۱ اتفاق افتاد، زمانی که پارکر در تلاشی برای نیرو گرفتن از کشش گرانشی سیاره زهره و نزدیک‌تر شدن به خورشید، از کنار زهره عبور کرد.

به طور خلاصه، طبق یک مقاله جدید در مورد داده‌های پارکر از سال ۲۰۲۱، درخشش‌های نور در زهره که بسیاری از کارشناسان آن را با صاعقه مرتبط می‌دانند، ممکن است اصلاً نشان دهنده رعد و برق و صاعقه در این سیاره نباشند. در عوض به نظر می‌رسد که آن‌ها با اختلالات در میدان‌های مغناطیسی اطراف این سیاره مرتبط هستند.

البته این بدان معنا نیست که زهره صاعقه ندارد، اما احتمالا به آن اندازه نیست که تاکنون فکر می‌کردیم.

در سال ۱۹۷۸، فضاپیمای «پایونیر ونوس ۱» ناسا وارد مدار زهره شد. اندکی پس از آن، این فضاپیما سیگنال‌هایی به نام «امواج سوت» را از مدار زهره در حدود صد‌ها مایل بالاتر از سطح این سیاره شناسایی کرد.

در زمین، این سیگنال‌ها توسط پدیده رعد و برق یا همان صاعقه تولید می‌شوند. از آن زمان، دانشمندان این فرضیه را مطرح کردند که ابر‌های اسیدی زهره ممکن است جرقه‌های رعد و برق را در آن ایجاد کنند.

در حالی که برخی از دانشمندان همچنان در مورد این احتمال تردید داشتند، اکنون کاوشگر خورشیدی جسور پارکر برای کمک به حل این معما تلاش کرده است.

پارکر در فوریه ۲۰۲۱ به فاصله حدود ۱۵۰۰ مایلی زهره رسید و در این مانور، ابزار آن موسوم به FIELDS Experiment به سرعت داده‌های «امواج سوت» را جمع‌آوری کرد.

اکنون فیزیکدانان فضایی در دانشگاه کلرادو بولدر به دقت داده‌های این ابزار را برای نتیجه‌گیری قطعی بررسی کرده‌اند. آن‌ها گزارش دادند که صاعقه اغلب در زهره رخ نمی‌دهد، یا حداقل، این یک پدیده نادر در این سیاره است.

هریت جورج، نویسنده اصلی این مطالعه جدید و پژوهشگر فوق دکترا در آزمایشگاه فیزیک جوی و فضایی (LASP) در یک بیانیه رسمی گفت: نزدیک به ۴۰ سال است که بحث در مورد صاعقه در زهره وجود دارد. امیدواریم با داده‌های جدید در دسترسمان بتوانیم به تعیین تکلیف این بحث کمک کنیم.

منبع مرموز «امواج سوت»

برخورد صاعقه به زمین می‌تواند الکترون‌ها را از جو سیاره خارج کند. این مکانیسم باعث می‌شود که امواج به سمت فضا حرکت کنند.

در این مطالعه جدید آمده است: این امواج صدا‌های سوت‌مانند ایجاد می‌کنند که اپراتور‌های رادیویی اولیه روی زمین می‌توانستند آن‌ها را با استفاده از هدفون بشنوند، از این رو به آن امواج سوت می‌گویند.

پژوهشگران در حین بررسی داده‌های پارکر متوجه شدند که چیزی غیرعادی در مورد این امواج وجود دارد. امواج سوت زهره با حرکت به سمت پایین به سمت سیاره، بر خلاف انتشار معمولی به بیرون که از یک طوفان رعد و برق انتظار می‌رود، الگوی غیرمنتظره‌ای از خود نشان دادند.

حال، منبع دقیق این انفجار‌های انرژی، اگر صاعقه نباشد، ناشناخته است. با این حال، تیم یک توضیح بالقوه ارائه کرده است.

پژوهشگران می‌گویند امواج سوت می‌تواند از اختلال در میدان‌های مغناطیسی ضعیفی که سیاره زهره را در بر گرفته است، منشاء گرفته باشد.

این امواج ممکن است از اتصال مجدد مغناطیسی سرچشمه بگیرند، فرآیندی که در آن خطوط میدان مغناطیسی سیاره می‌پیچند، جدا می‌شوند و سپس به سرعت به هم متصل می‌شوند.

هدف بعدی این گروه، جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های اضافی در مورد امواج سوت است تا صاعقه را به عنوان یک علت احتمالی رد کند.

فرصت جمع‌آوری داده‌های آتی برای نوامبر ۲۰۲۴ تنظیم شده است، زمانی که کاوشگر خورشیدی پارکر آخرین سفر خود را از کنار زهره انجام می‌دهد و تا ارتفاع کمتر از ۲۵۰ مایلی از سطح این سیاره پایین می‌آید.

کاوشگر خورشیدی پارکر اساساً برای مطالعه فیزیک ستاره منظومه شمسی، به ویژه تاج آن که بیرونی‌ترین جو آن است و همچنین باد‌ها و طوفان‌های خورشیدی ساخته شده است. این فضاپیما سریع‌ترین ساخته‌ی دست بشر در طول تاریخ است.

یافته‌های این مطالعه در مجله Geophysical Research Letters منتشر شده است.