وقتی مرگ دوبار در می‌زند

هرات می‌لرزد. زمینش ناآرام است و آرام را از جان ساکنان آن گرفته است. نه کمکی در راه است و نه سرعت آواربرداری مناسب است؛ درحالی‌که به نظر می‌رسید لرزه‌ها رو به پایان است، زلزله‌ای به همان قدرت دوباره حوالی ساعت ۵:۱۰ صبح چهارشنبه به وقت محلی، هرات را لرزاند.

زلزله روز چهارشنبه قدرتش مانند روز شنبه بود: «۶.۳ ریشتر». مرکز زمین‌شناسی آمریکا می‌گوید که مرکز این زلزله در عمق ۹کیلومتری زمین بوده است. یک زن از شهر هرات درباره زلزله بامداد روزچهارشنبه به بی‌بی‌سی گفت با وقوع زلزله «پابرهنه به بیرون دویده» است و می‌گوید: «تا این حد مرگ را از نزدیک حس نکرده بودم.»

او افزود که عمیقا در خواب بوده؛ چراکه در روز‌های قبل به‌دلیل ترس از زلزله نخوابیده بوده است. پس از زلزله‌های مرگبار روز شنبه که بیش از ۲۰۰۰تن در نتیجه آن جان باختند و چند هزار زخمی به‌جا گذاشت، آژانس‌های کمک‌رسانی می‌گویند مردم «ترسیده، گرسنه و بی‌سرپناه» هستند و شب‌ها در میان آوار‌ها می‌خوابند. زلزله شدید بامداد روز چهارشنبه ساعت ۵:۱۰ به وقت محلی رخ داد و مرکز آن در ۲۸کیلومتری شمالی شهر هرات است که مرکز زلزله روز شنبه نیز بود.

خبرگزاری دولتی باختر به نقل از مسوولان بیمارستان هرات گزارش داد که ۱۵۳زخمی و یک کشته پس از زمین‌لرزه شدید صبح روز چهارشنبه به این بیمارستان منتقل شده‌اند. باختر همچنین گزارش داده که روستای «چاوک» ولسوالی انجیل هرات براثر زلزله روز چهارشنبه تخریب شده و سه نفر زخمی نیز در این محل گزارش شده است. زلزله روز چهارشنبه تنها چهار روز پس از زلزله مرگبار روز شنبه، ترس و وحشت در بین مردم را دوباره زنده و تقویت کرد.

مردمی که فراموش شده‌اند

برنامه جهانی غذای سازمان ملل می‌گوید برخی روستا‌ها براثر زلزله در هرات کاملا ویران شده‌اند، مردم «در هراس و گرسنگی» به‌سر می‌برند. این سازمان گفته است: «آن‌هایی که جان سالم به در برده‌اند، خانه‌ای ندارند که به آن برگردند. آن‌ها ترسیده و گرسنه هستند.

بسیاری با سرپناه اندک شب سرد را بیرون در میان خرابه‌ها سپری کرده‌اند. این رویداد زمانی رخ داده است که یک‌سوم مردم کشور نمی‌دانند وعده غذایی بعدی‌شان چگونه تامین خواهد شد.» پیش‌تر دفتر هماهنگی کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل (اوچا) نیز تصریح کرده که زلزله هرات دست‌کم ۱۱هزار و ۵۰۰تن را متضرر کرده است. نظر به آمار اوچا در مجموع ۱۶۵۵خانواده از جمله «زنده‌جان» مرکز زلزله، ۱۳۲۰خانواده در انجیل، ۱۵۰خانواده در گلران، ۹۵خانواده در کهسان، ۶۰خانواده، و در کشک ۳۰خانواده متضرر شده‌اند.

«اوچا» همچنین گفته است که تا حالا ۳۳کودک بی‌سرپرست شده، ۱۵بزرگسال خانواده‌اش را از دست داده و ۴۸خانواده با سرپرستی زنان در روستای «زنده‌جان» شناسایی شده‌اند. صندوق نجات کودکان هم گفته است که دست‌کم ۹هزار خانه ویران شده است.

چرا سرعت کمک‌رسانی کم است

برخی می‌گویند که کشور‌ها از اینکه به زلزله‌زده‌ها کمک کنند، ابا دارند، برای اینکه به این طریق به طالبان مشروعیت می‌بخشند. البته کشور‌هایی هستند که بی‌توجه به این ادعا‌ها کمک‌های خود را ارسال می‌کنند. روز چهارشنبه گزارش شد که امارات متحده عربی و ازبکستان کمک‌های خود را به این کشور ارسال کرده‌اند. ایران نیز تیم‌های پزشکی و امدادی خود را به همراه سگ‌های زنده‌یاب به محل زلزله در منطقه «زنده‌جان» فرستاده است.

با این حال به نظر می‌رسد که زلزله جدید کار امدادرسانی را سخت‌تر کرده است. والی طالب هرات می‌گوید که زلزله چهارشنبه ضرر و زیان‌ها را بیشتر کرده است. به‌رغم اینکه تیم‌های نجات در منطقه ساکن شده‌اند؛ اما بیمارستان‌ها جای کافی برای ارائه خدمات ندارند.

عکس‌ها و ویدئو‌ها در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که به‌دلیل کمبود تخت در بیمارستان دولتی هرات، شماری از مجروحان و حادثه‌دیدگان به فضای بیرون منتقل شده‌اند.

درحالی‌که بی‌بی‌سی تعداد مجروحان را ۱۰۰نفر اعلام کرد، خبرگزاری آسوشیتدپرس می‌گوید با توجه به مسدود بودن راه‌ها، اما آخرین اخبار نشان می‌دهد که تاکنون ۸۰نفر زخمی شده‌اند. این خبرگزاری تصریح کرد که ۷۰۰خانه روستای چاهک که با زلزله روز شنبه دست‌نخورده باقی مانده بودند، با زمین‌لرزه روز چهارشنبه با خاک یکسان شدند. بی‌بی‌سی می‌گوید که هنوز ابعاد خرابی مشخص نشده؛ چراکه دسترسی به مسیر‌ها سخت است.

آخرین زمین‌لرزه در حالی رخ داد که افغان‌ها پس‌لرزه‌های زیادی را از روز شنبه تجربه کرده‌اند. به گفته مقامات طالبان، در بدترین زمین‌لرزه‌های این کشور در سال‌های اخیر حداقل ۲۴۴۵نفر کشته و هزاران نفر دیگر زخمی شدند.

بازماندگان تمام روز با بیل مکانیکی کار می‌کردند تا سنگر‌های طولانی را برای دفن دسته‌جمعی حفر کنند. امدادگران و داوطلبان شبانه‌روزی تلاش می‌کنند تا بازماندگان و اجساد را از خرابه‌های روستا‌های با خاک یکسان‌شده بیرون بیاورند.

تلاش‌های امدادی به‌دلیل زیرساخت‌های ضعیف در این کشور فقیر پس از دهه‌ها جنگ و کاهش کمک‌های خارجی با مشکل مواجه شده است. افغانستان مکررا تحت تاثیر زمین‌لرزه قرار می‌گیرد؛ به‌ویژه در رشته کوه هندوکش که در نزدیکی محل اتصال صفحات تکتونیکی اوراسیا و هند قرار دارد.

روستایی که با خاک یکسان شد

در نایب رفیع، روستایی که قبلا حدود ۲۵۰۰ساکن داشت، آسوشیتدپرس گزارش داد که «تقریبا هیچ‌کس هنوز زنده نمانده به جز مردانی که هنگام وقوع زلزله در بیرون کار می‌کردند.» میرآغا، ساکن شهر هرات که به صد‌ها نفر بی‌خانمان پیوسته است، می‌گوید: «پیدا کردن یکی از اعضای خانواده از خانه‌های ویران‌شده و دفن او در قبرستان نزدیک خانه، دوباره از زیر خاک بیرون کشیدن باقی اعضای خانواده، بسیار دشوار است.»

این فرد می‌گوید که طالبان برای کمک به آواربرداری در حال کمک به مردم است. طالبان گفته است که نزدیک به ۲۰۰۰خانه در ۲۰روستا ویران شده است. منطقه زلزله‌زده فقط یک بیمارستان دولتی دارد و این کار را برای امدادرسانی سخت‌تر کرده است. یکی از مهم‌ترین نیاز‌های این روز‌های هرات، برپایی بیمارستان‌های صحرایی است که تاکنون محقق نشده است.