پاتوق هنرپیشه‌های دهه ۴۰ و ۵۰ کجا بود؟

خیابانی در قلب تهران کوچه‌های قدیمی بسیاری را در خود جای داده است که قدمت اغلب آن‌ها با هویت تاریخی پایتخت گره خورده و ارتباط تنگاتنگی با گذشته شهرمان دارد. کوچه برلن، کوچه ملی و ... نام‌های آشنایی از دیروز است که همچنان با همین نام ماندگارند.

به گزارش همشهری آنلاین، کوچه‌ای هست که یک سر آن به چهارراه مخبرالدوله و لاله‌زار می‌خورد و سر دیگر آن در خیابان فردوسی است و برای تهرانی‌های قدیم کلی خاطره دارد. وجه تسمیه این کوچه به خاطر ساختمانی است که سفارت آلمان در آن مستقر و از نام پایتخت کشور آلمان، برلن (برلین) گرفته شده است.

کوچه برلن با دیرینگی صد ساله‌اش، بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت تهران است که در دوره پهلوی اول ایجاد شد. آلمانی‌ها ساختمان سفارت را در سال‌های پایانی پادشاهی ناصرالدین‌شاه قاجار، زمانی که روابط دیپلماتیک ایران و آلمان شکل رسمی گرفت، خریدند و در زمان رضاشاه به نام دولت آلمان ثبت کردند.

در آن سال‌ها دولت رایش سوم آلمان پیوند‌های استواری با ایران داشت. به همین‌خاطر سفارت آلمان جایی برای تبلیغات نازی‌ها شناخته می‌شد و رفت‌وآمد آلمانی‌ها به این کوچه بسیار بود و از دید سیاسی یکی از مراکز مهم پایتخت شناخته می‌شد. از ابتدای شکل‌گیری این کوچه ۲۶۰متری هیچ سازه مسکونی در آن وجود نداشت و تا چشم کار می‌کرد مغازه‌های عرضه پوشاک گران‌بها بود و اغلب ثروتمندان و متمولان به کوچه برلن رفت و آمد داشتند.

یکی از نامدارترین سازه‌های کوچه برلن ساختمان «جنرال مدل» بود. در دهه۳۰ این ساختمان مرکز مُد کشور به شمار می‌رفت و پوشاک مردانه و زنانه می‌فروخت. آگهی تبلیغی آن نیز بر سر زبان‌ها افتاده بود: «هم شیک، هم آسان، بدون صرف وقت فراوان… بدو، بدو برو جنرال مُد کوچه برلن»!

کوچه ملی دیروز، باربد امروز

کوچه ملی که اکنون تابلوی «باربد» بر پیشانی آن کوبیده شده، کوچه‌ای به طول تقریبا ۲۰۰ متر در خیابان لاله‌زار است که پاتوق سینما‌های شش‌گانه (شهرزاد، متروپل، جهان، نادر، اطلس و فردوسی) و سالن تئاتر بود و گراند هتل معروف تهران نبش آن قرار داشت. سینما‌هایی که اغلب اوقات بازیگران و هنرمندان معروف دهه ۴۰ و ۵۰ در سالن‌های تاریکش کنار سایر مردم می‌نشستند و فیلم‌های روز را تماشا می‌کردند. پاتوقی فرهنگی و هنری که این روز‌ها با اینکه سینماهایش تعطیل و متروک شده‌اند، با اینکه فرسودگی از بناهایش پیداست، با اینکه مغازه‌های الکترونیکی و پارکینگ‌های خصوصی آن را محاصره کرده‌اند، هنوز هم علاقه‌مندان بسیاری به یاد گذشته و با هدف خاطره بازی، راهی‌اش می‌شوند.