آنچه چین از جنگ اسرائیل و حماس می‌خواهد

فرارو- با تشدید درگیری بین اسرائیل و حماس یک تحول غیرمحتمل ظاهر شده است: چین نقش میانجی صلح را بازی می‌کند. با این وجود، محدودیت‌هایی برای دستیابی چین به اهداف اش در قامت یک میانجی صلح وجود دارد.

به گزارش فرارو به نقل از بخش جهانی شبکه خبری بی بی سی، "وانگ یی" دیپلمات ارشد چین اخیرا درباره ترس از بروز یک جنگ منطقه‌ای بزرگتر با مقام‌های واشنگتن به بحث و تبادل نظر پرداخت. ایالات متحده متعهد شده که با چین برای یافتن راه حل همکاری کند. وانگ همچنین یکی از سرسخت‌ترین طرفداران آتش بس در جلسات سازمان ملل بوده است.

این امید وجود دارد که چین بتواند از روابط نزدیک خود با ایران که از حماس در غزه و حزب الله لبنان حمایت می‌کند برای کاهش تنش استفاده کند. "فایننشال تایمز" گزارش داد که مقام‌های آمریکایی ظاهراً وانگ را تحت فشار قرار داده اند تا طرف ایرانی را متقاعد به آرامش کند. چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران است و اوایل سال جاری پکن میانجی تنش زدایی نادر بین ایران و عربستان سعودی بود.

تهران می‌گوید برای حل و فصل وضعیت غزه "آماده تقویت ارتباط با چین" است. اولین بیانیه چین در مورد مناقشه فلسطینیان و اسرائیل مقام‌های اسرائیلی را خشمگین کرد و اسرائیل از این که چین حماس را محکوم نکرد و احساس "ناامیدی عمیق" را ابراز کرد. پس از ابراز خشم اسرائیل در مورد بیانیه اول چین وانگ به اسرائیل گفت که «همه حق دفاع از خود را دارند اما اقدامات اسرائیل فراتر از محدوده دفاع از خود» رفته است.

چین با یک اقدام متعادل‌کننده دشوار روبرو است، زیرا مدت هاست آشکارا با آرمان فلسطین همدردی می‌کند. این رویکرد به دوره زمامداری "مائوتسه تونگ" بنیانگذار حزب کمونیست چین باز می‌گردد که در حمایت از جنبش‌های "آزادی‌بخش ملی" در سراسر جهان برای فلسطینیان تسلیحات ارسال کرد. مائو حتی اسرائیل را با تایوان که هر دو مورد حمایت ایالات متحده بودند مقایسه کرد و آن کشور را "پایگاه امپریالیسم غربی" قلمداد کرد.

در دهه‌های بعد چین از نظر اقتصادی در‌های خود را باز کرد و روابط خود را با اسرائیل عادی کرد که اکنون روابط تجاری میلیارد دلاری با آن کشور دارد. با این وجود، چین به صراحت اعلام کرده که به حمایت از فلسطینیان ادامه می‌دهد. مقام‌های چین و حتی "شی جین پینگ" رئیس جمهور چین در اظهارات خود در مورد مناقشه اخیر بر ضرورت تشکیل کشور مستقل فلسطین تاکید کرده اند.

در حال حاضر در فضای مجازی در میان کاربران چینی افزایش انتقاد از اسرائیل دیده می‌شود برخی در شبکه‌های اجتماعی چینی با متهم کردن اسرائیل به نسل زدایی فلسطینیان اقدامات اسرائیل را با نازیسم یکی دانسته اند که باعث سرزنش از سوی سفارت آلمان در پکن شد. ضربات چاقو به یکی از اعضای خانواده کارمند سفارت اسرائیل در پکن نیز در ادامه این ناراحتی‌ها صورت گرفته است.

ادامه وضعیت فعلی به نفع چین نخواهد بود. یکی از دلایل آن منافع اقتصادی آن کشور در خاورمیانه است که در صورت گسترش درگیری‌ها به خطر خواهد افتاد. پکن در حال حاضر به شدت به واردات نفت خارجی وابسته است و تحلیلگران تخمین می‌زنند که حدود نیمی از آن از خلیج فارس تامین می‌شود. کشور‌های خاورمیانه به طور فزاینده‌ای به بازیگران مهم ابتکار عمل کمربند و جاده چین (BRI) تبدیل شده اند که سنگ بنای سیاست خارجی و اقتصادی آن کشور است.

از سوی دیگر، چین درگیری جاری را فرصتی طلایی برای خود قلمداد می‌کند تا بر شهرت اش نزد افکار عمومی در منطقه بیافزاید. چین معتقد است که ایستادگی برای فلسطینیان در کشور‌های عربی، کشور‌های با اکثریت مسلمان و بخش بزرگی از جنوب جهانی طنین انداز خواهد شد. جنگ علیه غزه در زمانی آغاز شد که چین خود را جایگزین بهتری در مقایسه با ایالات متحده برای جهان معرفی کرده است. چین از آغاز سال جاری میلادی دیدگاهی را در مورد نظم جهانی ترویج کرده که خود را جایگزینی برای شکست‌های رهبری هژمونیک امریکا می‌داند. چین به طور رسمی از حمله به آمریکا به دلیل حمایت اش از اسرائیل خودداری کرده است. رسانه‌های دولتی چینی آن چه در خاورمیانه رخ می‌دهد را مرتبط با حمایت امریکا از اسرائیل می‌دانند.

روزنامه دولتی چینی "چاینا دیلی" با انتشار مطلبی امریکا را متهم کرده که "بنزین بر روی آتش ریخته است". این رویکرد مشابه اظهاراتی است که پکن برای انتقاد از واشنگتن به دلیل کمک آن کشور به کی یف در جنگ اوکراین و روسیه مورد استفاده قرار داده است. روزنامه دولتی چینی انگلیسی زبان "گلوبال تایمز" کاریکاتور عمو سام را با دستان خون آلود منتشر کرده است.

یک دیدگاه در میان ناظران مسائل چین آن است که پکن موضع خود را در برابر ایالات متحده متضاد می‌کند تا بتواند جایگاه جهانی رقیب غربی خود را کاهش دهد. با این وجود، چین در بلند مدت با چالش‌هایی مواجه است. یک چالش آن است که چین چگونه می‌تواند موقعیت دیپلماتیک خود را با سوابقش تطبیق دهد. در حالی که آن کشور با کشور‌های دارای اکثریت مسلمان ابراز همبستگی می‌کند و با اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل مخالف است خود کماکان متهم به ارتکاب نقض حقوق و نسل زدایی علیه اقلیت مسلمان اویغور و هم چنین اقدام علیه مردمان تبت است.

ناظران می‌گویند که با توجه به روابط مستحکمی که چین با کشور‌های عربی برقرار کرده احتمالا این مسئله برای جهان عرب موضوع مهمی نخواهد بود.

مشکل بزرگتر پیش روی چین آن است که این تصور وجود دارد که پکن به دنبال پیشبرد منافع خود در میانه درگیری اسرائیل و حماس است. چین تصور می‌کند با بیان این که از فلسطین حمایت می‌کند امتیازاتی را از کشور‌های عربی کسب خواهد کرد. وانگ مدعی شده که چین صرفا به دنبال صلح برای خاورمیانه است و "هیچ منفعت خودخواهانه‌ای در مورد مسئله فلسطین" ندارد. چالش اصلی پیش روی چین آن است که جهان را متقاعد سازد که این ادعا حقیقت دارد.